Dấu hiệu nhận biết viêm mao mạch dị ứng

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Lê Văn Quảng - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang

Viêm da mao mạch dị ứng hay còn được gọi là ban xuất huyết Henoch-Schonlein, là một loại bệnh dị ứng không rõ nguyên căn thường hay gặp ở trẻ em và người trẻ tuổi với tỷ lệ khoảng 2% ở độ tuổi 2 - 16. Tuy không phải là một bệnh lây lan nhưng việc nhận biết được các dấu hiệu của viêm mao mạch dị ứng sẽ giúp bệnh nhân được điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm như viêm tinh hoàn hoặc viêm cơ tim.

Như đã đề cập, viêm mao mạch dị ứng được xác định là một bệnh tự dị ứng có tổn thương liên quan đến vi mạch ở các cơ quan trong cơ thể, chủ yếu là da, thận ruột và khớp. Tuy chưa tìm ra căn nguyên cụ thể nhưng bệnh thường gặp sau những nhiễm khuẩn đường hô hấp trước đó và có một số loại vi khuẩn cũng được nghi ngờ là nguyên nhân gây bệnh như: tụ cầu khuẩn, trực khuẩn lao, adenovirus hoặc nấm.

Viêm mao mạch dị ứng đạt đỉnh về mức độ xuất hiện ở trẻ 5 tuổi và ở trẻ trai nhiều hơn các bé gái. Bệnh thường xảy ra ở mùa Xuân và Thu. Hiện nay vẫn chưa có thuốc đặc hiệu đề điều trị bệnh nên việc theo dõi và điều trị triệu chứng từ sớm sẽ giúp giảm nhẹ và tránh các biến chứng nguy hiểm của bệnh.

Viêm da mao mạch dị ứng sẽ biểu hiện tổn thương vi mạch lan tỏa tại các cơ quan chủ yếu như khớp, da, ruột và thận. Cụ thể:

• Triệu chứng trên da:

Có đến một nửa số bệnh nhân mắc viêm mao mạch dị ứng có biểu hiện đầu tiên là ở trên da với các đám xuất huyết tại mặt duỗi của tay chân, quanh mắt cá và đùi, mông, cánh tay... Thường thì các ban xuất huyết này không ngứa và dạng chấm gờ cao hơn mặt da. Một số trường hợp tạo thành mề đay hoặc bọng nước, máu bầm hay thậm chí là ban hoại tử. Triệu chứng này rất dễ nhầm lẫn với xuất huyết giảm tiểu cầu hoặc lupus ban đỏ nên cần chú ý phân biệt để định hướng điều trị bệnh.

Màu sắc của ban sẽ chuyển từ tím sang màu rỉ sét rồi bay dần trong vòng 10 ngày mà không để lại di chứng gì.

• Triệu chứng tại khớp:

Phần lớn bệnh nhân viêm mao mạch dị ứng có các biểu hiện đau đớn ở các khớp, hạn chế vận động hoặc phù quanh khớp và đau gân phối hợp. Các ban xuất huyết thường sẽ xuất hiện ở cổ chân, gối hoặc các khu vực khuỷu.

• Triệu chứng tiêu hóa:

Bệnh nhân mắc viêm mao mạch dị ứng cũng thường xuyên gặp phải đau bụng quanh rốn, buồn nôn và nôn. Cơn đau thường kéo dài vài giờ hay thậm chí là vài ngày và rất thường tái phát. Bệnh nhân còn có thể có triệu chứng xuất huyết như đi cầu phân đen, nôn ra máu kèm đau bụng dữ dội.

• Triệu chứng tại thận:

Tổn thương tại thận là biến chứng nặng nề nhất thường gặp ở giai đoạn cấp tính khi bệnh nhân có triệu chứng đái ra máu đại thể hoặc vi thể.

Các biểu hiện của bệnh ở người lớn tại một số cơ quan khác và với mức độ nặng hơn như sau:

• Ở tim phổi: Gặp nhồi máu cơ tim, xuất huyết phổi hoặc tràn dịch màng phổi;
• Ở hệ tiêu hóa: Có thể gặp lồng ruột do tụ máu ở thành ruột hoặc xuất huyết tiêu hóa, nhồi máu ruột;
• Hệ thần kinh: Gặp viêm cầu thận cấp hình trăng lưỡi liềm, co giật hoặc bệnh lý ở một sợi thần kinh đơn độc;
• Ở thận: Suy thận, tiểu máu và protein niệu thường gặp;
• Ngoài ra ở nam còn gặp viêm tinh hoàn và xoắn thừng tinh.

Có thể thấy rằng các biểu hiện của viêm mao mạch dị ứng thường đa dạng và tùy thuộc vào giai đoạn của bệnh. Vì vậy để nhận biết ra bệnh thì ta có thể ghi nhớ tam chứng kinh điển sau: ban xuất huyết sờ thấy được ở chi, đau bụng hoặc tổn thương ở thận và viêm khớp. Khi có các triệu chứng này, đặc biệt là sẩn ngoài da, bệnh nhân cần đến ngay các cơ sở y tế để được điều trị bệnh kịp thời.