Chăm sóc trẻ bị tay chân miệng đúng cách

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Ngô Thị Oanh - Bác sĩ Nhi - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Bệnh tay chân miệng trẻ em thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi và lây lan nhanh. Bệnh thường tự khỏi và không ảnh hưởng quá nhiều đến sức khỏe của trẻ. Tuy nhiên, nếu chăm sóc trẻ bị tay chân miệng không đúng cách có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho bé.

Bệnh tay chân miệng là một loại bệnh truyền nhiễm, bệnh có khả năng lây lan nhanh từ người này sang người khác và lây chủ yếu qua đường tiêu hóa. Mầm bệnh chính là từ nước bọt, phỏng nước và phân của những người bị nhiễm bệnh do virus đường ruột gây ra.

Bệnh tay chân miệng có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất là ở trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt là ở nhóm dưới 3 tuổi. Tay chân miệng là bệnh lành tính, tuy nhiên nếu không chăm sóc và điều trị đúng cách có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm não, viêm màng não, viêm cơ tim, phù phổi cấp tính dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện kịp thời.

Giai đoạn ủ bệnh: virus sẽ xâm nhập vào cơ thể trẻ và có thời gian ủ bệnh từ 3 - 7 ngày trước khi khởi phát với các triệu chứng rõ rệt.

Giai đoạn khởi phát: trong từ 1 - 2 ngày, ở giai đoạn này bé nhiễm bệnh sẽ có triệu chứng như sốt nhẹ, mệt mỏi, đau họng, lười ăn, tiêu chảy.

Giai đoạn toàn phát: kéo dài trong 3 - 10 ngày với các triệu chứng tiêu biểu của bệnh như:

• Loét miệng: vết loét đỏ, các vết phỏng nước đường kính từ 2 - 3 mm ở niêm mạc miệng, lưỡi, lợi; làm cho trẻ bị đau miệng, bỏ ăn, tăng tiết nước bọt.
• Các nốt phát ban dạng phỏng nước: các nốt phát ban này ở trong lòng bàn tay, lòng bàn chân, đầu gối, mông. Các nốt phát ban sẽ tồn tại trong khoảng 7 ngày và tự biến mất nhưng sẽ để lại vết thâm. Không loét và ít khi bội nhiễm.
• Sốt nhẹ
• Nôn

Lưu ý, các trường hợp nhẹ thì trẻ sẽ phục hồi hoàn toàn trong khoảng từ 8 - 10 ngày. Trường hợp bệnh nặng, nếu trẻ bị sốt cao và nôn nhiều lần sẽ có nguy cơ biến chứng về thần kinh, tim mạch, hô hấp. Các biến chứng này thường xuất hiện từ 2 - 5 ngày của bệnh. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây tử vong.

Việc chăm sóc bệnh tay chân miệng đúng cách sẽ giúp cho trẻ tránh được các biến chứng nguy hiểm.

Với những bé bị bệnh tay chân miệng ở thể nhẹ, tức là chỉ có mụn nước và loét miệng thì cha mẹ có thể tự chăm sóc và theo dõi điều trị ở nhà. Bạn có thể thực hiện theo các bước như sau:

• Cho trẻ ăn thức ăn dễ tiêu và uống nhiều nước mát. Không cho trẻ ngậm vú nhựa, ăn thức ăn thô cứng, đặc biệt là các loại thức ăn, đồ uống có vị chua, cay.
• Chỉ nên cho bé uống thuốc hạ sốt và giảm đau paracetamol. Các loại thuốc còn lại nếu dùng phải do bác sĩ kê đơn. Bổ sung đủ nước cho bé nếu bé sốt cao bị mất nước.
• Vệ sinh miệng cho trẻ bị tay chân miệng bằng dung dịch sát khuẩn.
• Ở các vết thương hở ngoài da do phỏng nước để lại nên dùng các loại dung dịch sát khuẩn để tránh bội nhiễm.
• Cho trẻ súc miệng bằng nước muối sinh lý nếu trẻ làm được.
• Cách ly trẻ bị bệnh với những trẻ chưa nhiễm bệnh, người lớn khi chăm sóc trẻ bệnh tay chân miệng cũng nên đeo khẩu trang và rửa tay sạch bằng xà phòng để sát khuẩn, tránh lây lan sang những trẻ khác.
• Quần áo, tã lót hay vật dụng của trẻ bị bệnh cần được ngâm dung dịch sát khuẩn như cloramin B 2%. Hoặc có thể luộc qua nước sôi và sử dụng riêng biệt cho từng trẻ.
• Khi chăm sóc trẻ bị tay chân miệng cần tắm rửa và vệ sinh nhẹ nhàng cho bé hàng ngày bằng nước sạch để tránh bị nhiễm khuẩn.
• Theo dõi sát sao tình trạng bệnh của bé để khi có dấu hiệu bất thường có thể ứng biến kịp thời.

Lưu ý: bệnh tay chân miệng trẻ em có khả năng lây lan mạnh nhất trong 1 tuần đầu tiên phát bệnh và virus gây bệnh có thể tồn tại trong phân đến vài tháng sau. Vì vậy khi chăm sóc trẻ bị tay chân miệng cần chú ý điều này để có biện pháp phòng tránh lây nhiễm bệnh sang trẻ khác.

Khi thấy trẻ có các triệu chứng như sốt cao kéo dài từ 48 tiếng trở đi, quấy khóc, nôn nhiều lần, ngủ lịm, run tay chân, hay bị giật mình nhất khi trẻ thức, thở nhanh, mạch nhanh, đi loạng choạng - những dấu hiệu cảnh bảo biến chứng nguy hiểm, cần đưa bé đến bệnh viện ngay để điều trị kịp thời, tránh hậu quả đáng tiếc xảy ra.

Hiện nay vẫn chưa có vắc xin phòng bệnh tay chân miệng. Do vậy, các bậc cha mẹ có thể phòng bệnh tay chân miệng cho trẻ bằng những cách sau:

• Thường xuyên rửa tay chân cho trẻ bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, đặc biệt là trước và sau khi ăn, đi vệ sinh.
• Phụ huynh cần đeo khẩu trang, vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng trước và sau khi chăm sóc bé. Đặc biệt là lúc thay quần áo, tã, tiếp xúc với phân, nước bọt hay khăn trải giường của bé.
• Vệ sinh sạch các vật dụng như đồ chơi, tay nắm cửa, thanh vịn, lan can sàn nhà.
• Lau sàn nhà bằng nước lau sàn.

Nếu chẳng may trẻ đã bị bệnh tay chân miệng thì trong khoảng thời gian từ 10 - 14 ngày kể từ ngày phát bệnh cần cách ly những bé bị bệnh tại nhà, không cho bé đến nhà trẻ, trường học hoặc những nơi đông người để tránh lây lan. Sử dụng nhà vệ sinh hợp lý, phân hay các chất thải của bệnh nhân cần được thu gom và xử lý đúng cách, không để phát bệnh.

Hy vọng qua bài viết này các bậc phụ huynh đã có thêm kiến thức cơ bản về các dấu hiệu, cách chăm sóc và phòng bệnh tay chân miệng trẻ em. Trong quá trình chăm sóc trẻ bị tay chân miệng, nếu thấy bất cứ dấu hiệu bệnh chuyển nặng nào, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt.

Thạc sĩ. Bác sĩ Ngô Thị Oanh đã có trên 10 năm làm việc trong lĩnh vực Nhi khoa. Thực hiện thành thạo khám, chẩn đoán, điều trị bệnh lý hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu, dinh dưỡng trẻ em. Trong quá trình công tác, bác sĩ Oanh thường xuyên cập nhật các kiến thức mới về chẩn đoán và điều trị thông qua các hội nghị chuyên ngành, các lớp đào tạo liên tục.