Vị trí đau bụng cảnh báo bệnh gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ. BSCK II Phan Thị Minh Hương - Bác sĩ Nội tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Đau bụng có thể chỉ là hiện tượng bình thường không gây nguy hiểm, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo vấn đề về sức khỏe. Trong một số trường hợp, đau bụng có liên quan tới một số rối loạn cần điều trị và dùng thuốc. Việc xác định vị trí đau bụng và tính chất đau bụng sẽ giúp bác sĩ phát hiện nguyên nhân sâu xa gây nên hiện tượng này.

Ổ bụng là bao gồm từ mũi ức xuống tận đáy chậu. Bụng được chia thành hai vùng chính là thượng vị (trên rốn) và hạ vị (dưới rốn).

Trong ổ bụng gồm có các nội tạng cơ bản như dạ dày - tá tràng, gan, lách, tụy tạng, hệ thống mật (đường dẫn mật và túi mật), ruột (đại tràng, ruột non, mạc treo, trực tràng, hậu môn), hệ tiết niệu (thận, niệu quản, bàng quang), với phụ nữ còn có tử cung, buồng trứng, vòi trứng, âm đạo.

Đôi khi, các cơn đau bụng xảy ra là do ăn quá no hoặc ăn quá nhiều một số loại thực phẩm như thực phầm giàu chất béo, thực phẩm sinh hơi, hoặc người không dung nạp lactose ăn nhiều sản phẩm sữa; và các cơn đau thường khỏi trong vài giờ hoặc kéo dài vài ngày. Đây là hiện tượng hoàn toàn bình thường không nguy hiểm, nhưng cũng là dấu hiệu cảnh báo bạn cần chú ý đến sức khỏe hơn.

Nếu bạn bị đau âm ỉ ở khu vực bụng trên - phía trên dạ dày, hoặc cảm thấy đầy hơi, có thể do bị đầy bụng chướng khí, ợ hơi. Nguyên nhân là ăn nhanh, nuốt nhanh; sử dụng đồ uống có ga, bia, thực phẩm từ sữa và đậu cũng gây hình thành khí quá mức trong dạ dày.

Để tránh tình trạng đau bụng âm ỉ, bạn nên ăn ít các loại thực phẩm, đồ uống này và cần duy trì lối sống lành mạnh, khoa học.

Đau bụng ở các vị trí này có thể do chứng ợ nóng (trào ngược axit) gây ra. Ngoài ra, bạn có thể cảm thấy nóng rát cổ họng và đôi khi thấy mùi vị khó chịu xộc lên cổ họng.

Nguyên nhân là do sử dụng nhiều loại thực phẩm có thể gây ra chứng ợ nóng như đồ nhiều dầu mỡ và cay, rượu, hành sống hay đồ uống chứa caffein, thuốc lá...

Để hạn chế tình trạng này, bạn không nên ăn quá nhiều trong một bữa mà chia thành 5-6 bữa nhỏ thay vì 2-3 bữa ăn lớn hằng ngày. Ngoài ra, bạn nên mặc quần áo rộng để tránh áp lực lên bụng và không sử dụng các chất kích thích có hại cho dạ dày.

Viêm loét dạ dày có thể chính là lý do khiến bạn bị đau nhói ở bụng trên và dạ dày, bệnh xuất hiện khi niêm mạc dạ dày bị tổn thương. Các triệu chứng khác của viêm loét dạ dày đó là thay đổi khẩu vị, buồn nôn, đại tiện ra máu hoặc sẫm màu, sụt cân không rõ nguyên nhân...

Nguyên nhân do thường xuyên dùng thuốc aspirin, các loại thuốc chống viêm, hút thuốc, uống quá nhiều rượu cũng ảnh hưởng xấu đến dạ dày và gây viêm loét.

Để ngăn ngừa viêm loét, bạn không nên uống quá hai ly rượu mỗi ngày và không uống thuốc cùng với rượu, hạn chế thuốc giảm đau, rửa tay trước mỗi bữa ăn, duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học như các ngũ cốc nguyên hạt, trộn với trái cây hoặc rau quả, đặc biệt là bỏ thuốc lá, rượu bia, các chất kích thích.

Nếu hệ tiêu hóa bỗng trở nên nhạy cảm, bạn có thể mắc hội chứng ruột kích thích dẫn đến hai nguy cơ: một là hệ tiêu hóa hoạt động rất nhanh gây tiêu chảy, hai là hoạt động sẽ chậm lại và khiến bạn bị táo bón.

Hiện nay chưa xác định được nguyên nhân gây hội chứng ruột kích thích, nhưng các nhà nghiên cứu tin rằng nó có thể xảy ra do sự gián đoạn trong giao tiếp giữa não bộ và hệ tiêu hóa. Trong trường hợp này, bạn cần kiểm soát các loại thực phẩm và số lượng dung nạp thực phẩm mà hệ tiêu hóa nhạy cảm.

Nguyên nhân do virus hay cúm dạ dày gây ra. Đây là một bệnh nhiễm trùng đường ruột với các triệu chứng như tiêu chảy, đau bụng và nôn mửa. Tình trạng này xảy ra có thể do bạn sử dụng thực phẩm và nước uống không đảm bảo vệ sinh gây nhiễm khuẩn đường ruột. Vì vậy cần vệ sinh, rửa tay trước khi ăn, thường xuyên làm sạch các vật dụng cá nhân riêng cho mọi người trong gia đình, kể cả bát, đũa, thìa, chén...

Đây có thể là nguyên nhân dẫn đến đau dạ dày và đầy hơi, gây tiêu chảy, tăng khí hoặc táo bón... Một số triệu chứng khác có thể đi kèm như: đau đầu, mệt mỏi, mất tập trung, đau cơ và khớp, loét miệng..

Nguyên nhân không dung nạp đường sữa là do sự thiếu hụt enzyme đường ruột, vốn giúp phân tách đường sữa thành 2 loại đường nhỏ hơn (glucose và galactose) để ruột có thể hấp thụ.

Không dung nạp gluten có nhiều triệu chứng, trong đó phổ biến nhất chính là tiêu chảy, táo bón, phân có mùi, đầy hơi, đau bụng, gặp vấn đề về da, giảm cân không giải thích được và trầm cảm.

Đây là phản ứng miễn dịch đối với một loại protein trong lúa mì và các ngũ cốc khác. Không dung nạp gluten là bệnh di truyền trong gia đình. Vì vậy, bạn nên tránh các thực phẩm và sản phẩm làm từ lúa mì, nên bổ sung vào bữa ăn bông cải xanh, cải xoăn, cá ngừ hay cá hồi...; đồng thời tham khảo ý kiến bác sĩ về các phương pháp điều trị.

Khi bị đau dữ dội ở bụng trên bên phải, có thể nghi ngờ bạn đã bị sỏi mật. Cần cẩn trọng bởi không dễ để phát hiện sỏi mật trong cơ thể. Bạn chỉ thực sự nhận ra mình có sỏi mật là khi bị viêm và sỏi mắc vào một trong những ống dẫn từ gan đến ruột non. Trong trường hợp này, các triệu chứng sẽ xuất hiện như đau dữ dội và đột ngột ở vùng bụng trên bên phải, sốt, run rẩy và buồn nôn.

Một số yếu tố nguy cơ có thể kích hoạt hình thành sỏi mật như thừa cân hoặc béo phì, ít vận động; tiêu thụ thực phẩm nhiều chất béo và cholesterol cao, không ăn đủ thực phẩm giàu chất xơ; do di truyền, tiểu đường; do uống thuốc có chứa estrogen như thuốc tránh thai hoặc thuốc trị liệu bằng hormone.

Để ngăn ngừa sự hình thành sỏi mật, bạn cần tuân theo một số quy tắc đơn giản như không bỏ bữa và kiểm soát cân nặng. Những người muốn giảm cân bằng cách ăn kiêng thì cần lưu ý vì cũng có thể làm tăng nguy cơ sỏi mật.

Đây có thể là triệu chứng của viêm ruột thừa cần điều trị ngay lập tức. Triệu chứng của viêm ruột thừa là đau nhói ở vùng gần rốn hoặc bụng trên rồi di chuyển xuống bụng dưới bên phải, sưng bụng, sốt cao...

Viêm ruột thừa có thể là do tắc nghẽn bên trong ruột thừa, mô ruột thừa bị mở rộng (do nhiễm trùng ở đường tiêu hóa hoặc ở một bộ phận khác của cơ thể) hoặc do ký sinh trùng tăng trưởng gây nhiễm trùng và làm tổn thương ruột thừa.

Bệnh thường ít gặp hơn ở những người tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh và ăn thực phẩm có nhiều chất xơ như rau quả tươi.

Đau bụng có thể là những dấu hiệu cảnh báo của nhiều bệnh về đường tiêu hóa vì vậy bạn cần chú ý khi gặp phải vấn đề này. Tốt nhất nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán nguyên nhân bệnh lý một cách chính xác nhất.

Bác sĩ Hương có kinh nghiệm trên 30 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Nội Tiêu hóa trong đó với với gần 20 năm giữ chức vụ Phó khoa, trưởng khoa Bệnh viện Trung ương Huế. Hiện tại, là Bác sĩ Nội tiêu hóa - Nội soi tiêu hóa - Khoa Nội tổng hợp Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.