Nhiễm vi khuẩn HP trong dạ dày có cần điều trị không?

Vi khuẩn HP (tên đầy đủ: Helicobacter Pylori) có hình que với nhiều tiêm mao hình xoắn, được phát triển bên trong lớp niêm mạc dạ dày. Vi khuẩn HP tồn tại bằng cách tiết ra enzyme urease có tác dụng trung hòa acid trong dạ dày.

Khi tồn tại trong dạ dày, chúng có thể gây đau dạ dày với nhiều biểu hiện như: Đau và nóng rát vùng thượng vị, khó tiêu, đầy hơi, ợ chua, rối loạn đại tiện,... Vi khuẩn HP cũng có khả năng lây truyền và tái nhiễm rất cao. Nó chủ yếu được lây truyền từ người qua người qua đường miệng - miệng và lây truyền qua phân.

Khi xâm nhập cơ thể, vi khuẩn HP trong dạ dày có thể gây các bệnh như:

• Viêm niêm mạc dạ dày cấp tính: Bệnh nhân thường không có triệu chứng gì, số ít có biểu hiện chán ăn, đầy bụng và buồn nôn. Khi nội soi sẽ thấy có một phần hoặc toàn bộ niêm mạc dạ dày bị viêm;
• Viêm niêm mạc dạ dày mạn tính: Là hệ quả của tình trạng viêm niêm mạc dạ dày cấp tính kéo dài. Bệnh nhân có thể bị viêm teo ở vùng hang vị dạ dày, gây tăng hoặc làm bình thường bài tiết axit dạ dày, dẫn tới loét hành tá tràng. Hoặc người bệnh có thể bị viêm teo hang vị lan tới thân vị, thậm chí viêm teo toàn bộ niêm mạc dạ dày, gây loét và ung thư dạ dày;
• Chứng khó tiêu chức năng: Bệnh nhân nhiễm HP có triệu chứng đau hoặc nóng rát vùng thượng vị, ăn nhanh no, đầy bụng,... Các triệu chứng này thường thuyên giảm sau khi ăn khoảng 30 phút - 2 giờ;
• Loét dạ dày - tá tràng: Thường gặp ở người trên 40 tuổi, kích thước vết loét trên 0.5cm, chủ yếu loét ở phía bờ cong nhỏ, đặc biệt là vị trí nối giữa thân vị với hang vị. Loét dạ dày ở độ tuổi 20 - 50 thường xảy ra ở phần đầu tá tràng. Người bệnh có thể gặp biến chứng chảy máu nhiều lần hoặc thủng dạ dày - tá tràng;
• Ung thư dạ dày: Vi khuẩn HP trong dạ dày gây viêm niêm mạc dạ dày mạn tính, làm giảm hoặc mất các tuyến bình thường của dạ dày, xuất hiện tình trạng viêm teo và dị sản ruột. Một số trường hợp nhiễm HP phát triển thành ung thư dạ dày;
• U lympho B niêm mạc dạ dày: Là bệnh xuất phát từ biểu mô niêm mạc dạ dày, thường có sự hiện diện của vi khuẩn HP.

Vi khuẩn HP trong dạ dày có thể được phát hiện bằng các xét nghiệm sau:

• Qua nội soi dạ dày: Sinh thiết cấy tìm vi khuẩn HP, làm test nhanh urease, làm xét nghiệm giải phẫu bệnh tìm vi khuẩn HP;
• Không cần nội soi dạ dày: Test hơi thở C13, C14, xét nghiệm kháng nguyên vi khuẩn HP trong phân, xét nghiệm kháng thể IgG trong huyết thanh.

Tổ chức Tiêu hóa Thế giới khuyến nghị trong thực tiễn khám và điều trị HP nên dùng 2 phương pháp là làm test nhanh urease, test hơi thở C13, C14 và xét nghiệm kháng nguyên vi khuẩn HP trong phân (hay thực hiện ở trẻ em). Các phương pháp khác chủ yếu thực hiện với mục đích nghiên cứu dịch tễ hoặc nghiên cứu chuyên sâu.

3.1 Nhiễm vi khuẩn HP - mức độ nguy hiểm như thế nào?

Thực tế cho thấy hầu hết những ai trên độ tuổi 50 đều có vi khuẩn HP, tình trạng này cũng tương đối phổ biến ở người trẻ tuổi. Mặt khác, chỉ có một số chủng HP có khả năng gây ung thư dạ dày. Do đó, các nhà nghiên cứu cho rằng cần xét loại vi khuẩn này dưới 2 khía cạnh lợi - hại và khi nào cần tiến hành điều trị cũng dựa trên 2 khía cạnh này.

Theo nhiều nghiên cứu, có tới 80% số người bị nhiễm HP không hề bị đau dạ dày. Loại vi khuẩn này chỉ có hại khi chúng gây bệnh dạ dày. Còn với những người không mắc bệnh lý này thì nó lại có một số ưu điểm. Cụ thể, khi điều trị HP sẽ làm tăng nồng độ hormone renin kích thích sự thèm ăn, làm tăng cân không mong muốn (do người bệnh cảm thấy ăn ngon miệng hơn trước đó rất nhiều). Bên cạnh đó, đối với các bệnh tiểu đường và hen phế quản thì nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nhóm người nhiễm HP ít mắc các bệnh này hơn so với nhóm người không nhiễm HP.

3.2 Trường hợp nào nên điều trị vi khuẩn HP?

Để trả lời cho câu hỏi khi nào nên điều trị vi khuẩn HP trong dạ dày thì cần xem xét tới các yếu tố thực tế lâm sàng. Hiện nay, giới y khoa thống nhất rằng chỉ nên điều trị vi khuẩn HP trong các trường hợp:

• Loét dạ dày - tá tràng do vi khuẩn HP khiến lớp niêm mạc của dạ dày bị mỏng đi, ổ loét phát triển mạnh hơn;
• Mắc chứng khó tiêu chức năng;
• Xuất huyết giảm tiểu cầu chưa rõ nguyên nhân;
• Có khối u trong dạ dày: Polyp tăng sản, adenoma, đã cắt hớt niêm mạc,...;
• Ung thư dạ dày sớm đã được cắt hớt hoặc cắt tách niêm mạc dạ dày qua nội soi;
• Ung thư dạ dày giai đoạn muộn, đã trải qua phẫu thuật;
• Tiền sử gia đình (cha mẹ, anh chị em ruột) bị ung thư dạ dày;
• Viêm teo niêm mạc dạ dày;
• Trào ngược dạ dày - thực quản trong thời gian dài;
• Thiếu vitamin B12 hoặc sắt không rõ nguyên nhân;
• Làm việc ở môi trường có nguy cơ mắc bệnh ung thư dạ dày như khai thác than, chì,...

3.3 Thận trọng khi điều trị nhiễm vi khuẩn HP trong dạ dày

Ở một số nước như Nhật Bản, quan điểm điều trị là cứ có HP là điều trị diệt trừ, bởi Nhật Bản có tỷ lệ ung thư dạ dày rất cao, tỷ lệ nhiễm vi khuẩn HP là khoảng 51% dân số. Ngược lại, ở một số vùng như Alaska của Mỹ, Greenland của Đan Mạch, một số khu vực ở Canada và Nga,... nơi có tỷ lệ nhiễm HP chiếm trên 60% dân số và độ tuổi mắc giống Việt Nam (bắt đầu nhiễm HP ở trẻ 4 - 5 tuổi, tỷ lệ này tăng nhanh tới tuổi 15) thì không chủ trương điều trị tận diệt HP. Các chuyên gia tại đây khuyến cáo không diệt HP cho tất cả mọi người, kể cả những người có những triệu chứng như khó tiêu, đau vùng thượng vị, ăn nhanh no, đầy bụng sau ăn,...

Trong chỉ định điều trị tiêu diệt HP ở nước ta cũng có nhiều vấn đề cần cân nhắc, thận trọng. Cụ thể:

• Tỷ lệ nhiễm HP ở Việt Nam chiếm trên 70% dân số, tỷ lệ tái phát rất cao. Trung bình 11 tháng sau khi tiêu diệt, HP tái xuất hiện trong dạ dày với tỷ lệ khoảng 23,5%;
• Tỷ lệ HP kháng kháng sinh ở Việt Nam rất cao: Amoxicillin 24,9%, Metronidazole 69,4% (có nghiên cứu là 95,5%), Clarithromycin 34,1% (có nghiên cứu là 85,5%), Levofloxacin 27,9%, Tetracycline 17,9%, đồng thời kháng nhiều loại kháng sinh là 47,4%.

Như vậy, việc điều trị HP càng trở nên khó khăn, cần được cân nhắc kỹ và đúng chỉ định, không nên lạm dụng. Theo khuyến cáo của Hàn Quốc, không được chỉ định xét nghiệm và điều trị HP ngay từ đầu mà chỉ xét nghiệm, tiêu diệt HP khi các phương pháp khác không có kết quả.

Từ thông tin kể trên, không phải mọi trường hợp nhiễm vi khuẩn HP trong dạ dày đều có thể gây ung thư và loại vi khuẩn này cũng không hoàn toàn có hại đối với cơ thể. Do đó, khi muốn biết khi nào nên điều trị vi khuẩn HP cụ thể, người bệnh nên đến bệnh viện chuyên khoa để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán chính xác. Vậy vi khuẩn HP có chữa khỏi không? Loại vi khuẩn này có thể được trị khỏi hoàn toàn nếu người bệnh tuân thủ phác đồ điều trị và có một lối sống khỏe mạnh.

Theo dõi website Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để nắm thêm nhiều thông tin sức khỏe, dinh dưỡng, làm đẹp để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người thân yêu trong gia đình.