Chẩn đoán polyp đại tràng là lành tính hay ác tính

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Vũ Văn Quân - Bác sĩ Ngoại Tiêu Hóa, Khoa Ngoại Tổng hợp & Gây mê - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng

Bệnh polyp đại tràng được định nghĩa là tổn thương nhỏ lành tính có hình dạng như khối u. Phần lớn các polyp đại tràng ở dạng lành tính. Nhưng trong một số trường hợp chúng phát triển thành ác tính gây bệnh ung thư. Việc chẩn đoán polyp đại tràng là lành tính hay ác tính có vai trò quan trong trong điều trị bệnh.

Các phương pháp chẩn đoán polyp đại tràng bao gồm:

• Chụp cản quang đại tràng: Đưa chất cản quang vào đại tràng trước khi chụp Xquang để quan sát đại tràng rõ nét hơn, giúp phát hiện polyp đại tràng.
• Nội soi đại tràng: Dùng ống nội soi có gắn camera đưa qua hậu môn đến trực tràng và đại tràng để quan sát bên trong đại tràng. Ống nội soi có công cụ để cắt bỏ các polyp trong quá trình thực hiện.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh để giúp quan sát đại tràng, phát hiện polyp.
• Xét nghiệm phân: Người bệnh lấy mẫu phân trong dụng cụ đặc dụng để xét nghiệm tìm máu hay các dấu hiệu của ung thư.

Nội soi đại tràng bằng ống soi mềm ngoài việc chẩn đoán có hay không có polyp, tiến hành sinh thiết làm chẩn đoán mô bệnh học – tế bào học để xem tổ chức polyp đại tràng lành tính hay ung thư, qua nội soi ống mềm có thể tiến hành điều trị polyp (cắt polyp đại tràng), đây là phương pháp điều trị không phức tạp với chi phí thấp và không cần nằm lưu viện nội trú.

Với các thế hệ máy nội soi phóng đại - kết hợp với nhuộm màu, nội soi với dải tần ánh sáng hẹp (NBI endoscopy)....... Có khả năng đánh giá polyp đại tràng là lành tính hay ác tính rất tốt và có khả năng chẩn đoán bệnh từ giai đoạn rất sớm.

Chẩn đoán polyp dựa vào các phương pháp như chụp đại tràng, tốt nhất là nội soi đại tràng. Nội soi đại tràng là phương pháp tốt nhất giúp kiểm tra đại tràng vì giúp quan sát được toàn bộ niêm mạc của đại tràng đồng thời có thể sinh thiết polyp đại tràng để xét nghiệm tế bào, phát hiện các tế bào ác tính.

Qua nội soi đại tràng bác sĩ sẽ quan sát toàn bộ bên trong đại tràng, giúp phát hiện những tổn thương, một hay nhiều polyp đại tràng, vị trí và kích thước cụ thể của polyp. Sau đó, sinh thiết polyp đại tràng giúp người bệnh chẩn đoán polyp đại tràng ác tính hay lành tính. Phương pháp sinh thiết polyp đại tràng có thể được thực hiện qua nội soi đại tràng. Bác sĩ sẽ lấy mẫu mô bệnh phẩm qua quá trình nội soi và đem sinh thiết dưới kính hiển vi. Nếu kết quả sinh thiết là lành tính thì người bệnh có thể hoặc không cần cắt polyp đại tràng.

Trong trường hợp kết quả sinh thiết polyp đại tràng ác tính người bệnh cần thiết phải cắt polyp, theo dõi tình trạng sức khỏe của người bệnh. Nếu có dấu hiệu bất thường hoặc xuất hiện khối u đại tràng cần được phẫu thuật lại cắt bỏ một một hoặc toàn bộ đại tràng, điều này phụ thuộc vào cả sức khỏe của người bệnh và mức độ bệnh.

Sinh thiết polyp đại tràng chủ yếu được thực hiện qua nội soi đại tràng. Trước khi nội soi đại tràng người bệnh được làm sạch đại tràng bằng thuốc.

Tiếp đó, một ống nội soi mềm đầu có gắn camera được đưa từ hậu môn lên để quan sát toàn bộ bên trong đại tràng, giúp phát hiện những tổn thương tại khu vực này cùng với các polyp. Tùy thuộc vào từng trường hợp mà bác sĩ chỉ định phương pháp cắt và số lần cắt. Nếu người bệnh có nhiều khối polyp có thể tiến hành cắt 2 – 3 lần đến khi khối u được loại bỏ hoàn toàn.

Trường hợp polyp có kích thước lớn không thể cắt qua nội soi thì áp dụng phương pháp phẫu thuật:

• Polyp không cuống, kích thước nhỏ: Được cắt bằng kìm sinh thiết nhiệt, bác sĩ sẽ đưa kìm sinh thiết vào đại tràng, quan sát trên màn hình khi đầu kìm sinh thiết đến gần polyp kìm sinh thiết sẽ được mở, bác sĩ đẩy kìm sinh thiết vào đúng vị trí polyp và đóng kìm sinh thiết và tiến hành bấm cắt khối polyp đó.
• Các polyp có cuống và kích thước tương đối chủ yếu được cắt kiểu blend để hạn chế tình trạng chảy máu.

Sau khi tiến hành cắt xong polyp, mẫu bệnh phẩm sẽ được gửi đến phòng xét nghiệm để xác định tính chất lành tính hay ác tính. Với khối polyp đại tràng lành tính, người bệnh chỉ cần tái khám định kỳ theo chỉ định của bác sĩ. Nhưng nếu khối polyp đại tràng ác tính bác sĩ chỉ định thêm các chẩn đoán như: chụp X quang, cộng hưởng từ, cắt lớp vi tính... để xác định mức độ lan rộng của các tế bào ung thư, xác định giai đoạn bệnh.

Polyp đại tràng là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư, do đó với những người bệnh đã cắt bỏ polyp vẫn được khuyên nên chú ý đến khám sức khỏe và tầm soát ung thư đại trực tràng định kỳ.