Xơ gan giai đoạn cuối là giai đoạn nghiêm trọng nhất của bệnh xơ gan, khi gan đã mất khả năng phục hồi và không thể đảm nhận các chức năng quan trọng trong cơ thể. Việc phát hiện bệnh ở giai đoạn này thường dẫn đến tiên lượng sống ngắn và đòi hỏi phương pháp điều trị tích cực để cải thiện chất lượng sống và kéo dài thời gian sống cho bệnh nhân.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Tiêu hoá - Gan Mật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Thế nào là xơ gan giai đoạn cuối?
Xơ gan là một tình trạng nghiêm trọng, đây là giai đoạn muộn của quá trình xơ hóa gan do nhiều nguyên nhân khác nhau như nhiễm virus viêm gan, lạm dụng rượu mãn tính, sử dụng dẫn đến nhiễm độc gan. Khi bị tổn thương bởi bất kỳ tác nhân nào, gan thường cố gắng phục hồi nhưng quá trình phục hồi lại hình thành nên mô sẹo. Quá trình tổn thương kéo dài sẽ làm tăng số lượng mô sẹo.
Các mô sẹo này khiến cho chức năng của gan suy giảm, bao gồm cản trở dòng chảy của máu qua gan và làm chậm việc xử lý chất dinh dưỡng, thuốc men, hormon và các chất độc hại. Ngoài ra, khả năng sản xuất protein và các chất khác của gan cũng giảm sút.
Ban đầu, khi mô sẹo mới hình thành, gan vẫn có thể tái tạo và bù trừ để duy trì các chức năng sống, khiến cho triệu chứng của bệnh không rõ ràng. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển đến giai đoạn cuối và gan đã có quá nhiều mô sẹo, khả năng bù trừ của gan đã suy yếu đi rất nhiều. Điều này gây ra các triệu chứng rõ ràng, làm suy giảm sức khỏe nghiêm trọng và có thể đe dọa đến tính mạng.
2. Các triệu chứng xơ gan giai đoạn cuối
Khi bệnh xơ gan tiến triển đến giai đoạn cuối hoặc trở nên nặng, bệnh nhân thường xuất hiện những triệu chứng lâm sàng rõ rệt và điển hình. Các biểu hiện này bao gồm:
2.1 Vàng da, vàng mắt
Tình trạng này xuất hiện khi gan không còn khả năng chuyển hóa bilirubin tự do thành dạng liên hợp, dẫn đến tăng bilirubin tự do trong máu. Bilirubin sau đó tích tụ trong các mô mỡ dưới da, làm cho da, mắt và móng tay có màu vàng. Ở các bệnh nhân nặng, tình trạng vàng da có thể xuất hiện trên toàn bộ cơ thể.
2.2 Triệu chứng xơ gan giai đoạn cuối: Đau vùng gan
Đây là triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân xơ gan. Người bệnh có thể cảm thấy đau âm ỉ hoặc đau dữ dội tại vùng hạ sườn phải.
2.3 Dấu hiệu não gan
Ở giai đoạn cuối của bệnh xơ gan, gan gần như mất hết các chức năng, đặc biệt là khả năng loại bỏ chất độc ra khỏi cơ thể. Điều này dẫn đến việc các chất độc tích tụ ngày càng nhiều, gây ra tình trạng hôn mê do cơ thể bị nhiễm độc.
2.4 Hội chứng gan - thận (HRS)
HRS là biến chứng nghiêm trọng của bệnh nhân xơ gan cổ trướng, gây suy giảm chức năng thận. Các triệu chứng bao gồm mệt mỏi, buồn nôn, nôn, lách to, teo cơ, rung giật cơ, dấu sao mạch trên ngực và giảm lượng nước tiểu (thiểu niệu). Nếu gặp phải các triệu chứng này, bệnh nhân cần được điều trị kịp thời vì nếu không can thiệp nhanh chóng có thể dẫn đến tử vong.
2.5 Phù và cổ trướng
Đây là một trong những triệu chứng phổ biến ở giai đoạn cuối của bệnh xơ gan. Lúc này, gan giảm sản xuất Albumin, dẫn đến tình trạng phù nề và tràn dịch đa màng trong cơ thể. Có khoảng 85% bệnh nhân xơ gan giai đoạn cuối gặp phải tình trạng tràn dịch trong ổ bụng, hay còn gọi là cổ trướng.
2.6 Xuất huyết tiêu hoá
Khi gan bị xơ hóa, dòng máu qua gan bị cản trở, dẫn đến tăng áp lực trong tĩnh mạch cửa và tĩnh mạch thực quản. Kết quả là các tĩnh mạch thực quản giãn ra và có thể bị vỡ, gây ra tình trạng xuất huyết tiêu hóa trên.
2.7 Chảy máu bất thường
Ngoài xuất huyết tiêu hóa, người bệnh còn có thể gặp tình trạng chảy máu dưới da, chảy máu chân răng, chảy máu cam, rong kinh hoặc rong huyết. Những triệu chứng này xảy ra do gan bị suy giảm chức năng tổng hợp các yếu tố đông máu.
2.8 Dấu hiệu bàn tay son
Ở những người bị xơ gan, lòng bàn tay có thể trở nên đỏ hơn bình thường, gọi là dấu hiệu bàn tay son. Nguyên nhân có thể là do sự tích tụ của các hormone sinh dục trong cơ thể.
2.9 Dấu hiệu khác
Bệnh nhân có thể sụt cân nhanh chóng trong một thời gian ngắn. Cơ thể thường xuyên mệt mỏi, xanh xao, uể oải, dễ bị hoa mắt, chóng mặt. Đôi khi, người bệnh có thể bị sốt nhẹ, gặp rối loạn tiêu hóa, đi ngoài phân trắng, cũng như có dấu hiệu lú lẫn và thay đổi tính cách.
3. Cách điều trị xơ gan giai đoạn cuối
Xơ gan giai đoạn cuối là một tình trạng nghiêm trọng và việc điều trị thường gặp nhiều khó khăn. Một số biện pháp điều trị trong giai đoạn này bao gồm:
3.1 Chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hợp lý
Người mắc xơ gan giai đoạn cuối cần tuân thủ một chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hợp lý để hỗ trợ điều trị bệnh.
- Chế độ ăn uống: Đảm bảo cân đối các thành phần dinh dưỡng như chất béo, đường, đạm và bổ sung rau xanh.
- Tránh thực phẩm cay nóng: Hạn chế các món chiên rán, đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ.
- Giảm lượng muối: Không ăn mặn, lượng natri nạp vào cơ thể mỗi ngày chỉ nên khoảng 2,5g.
- Tránh thực phẩm chế biến sẵn và hạn chế ăn thức ăn đóng hộp chứa nhiều muối và bột ngọt.
- Uống đủ nước: Mỗi ngày nên uống khoảng 1,5 lít nước nhưng không nên uống quá nhiều.
- Vận động phù hợp: Tập thể dục nhẹ nhàng, phù hợp với sức khỏe để hỗ trợ tuần hoàn máu.
3.2 Điều trị các dấu hiệu do xơ gan gây ra
- Cổ trướng và phù: Để điều trị cổ trướng và phù, bệnh nhân nên thực hiện chế độ ăn giảm muối và sử dụng các loại thuốc lợi tiểu, truyền albumin… Trong những trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể cần thực hiện các thủ thuật như chọc hút dẫn lưu dịch trong ổ bụng hoặc giảm áp lực tĩnh mạch cửa bằng phương pháp thông nối tĩnh mạch cửa của gan và tĩnh mạch chủ trên.
- Tăng áp tĩnh mạch cửa: Sử dụng các loại thuốc huyết áp nhất định nhằm giúp kiểm soát tình trạng tăng áp tĩnh mạch cửa, ngăn ngừa xuất huyết tiêu hóa.
- Nhiễm trùng: Người mắc xơ gan dễ bị nhiễm trùng nên cần sử dụng kháng sinh hoặc các phương pháp điều trị phù hợp để kiểm soát bệnh.
- Bệnh não gan: Bác sĩ có thể kê một số loại thuốc giúp giảm sự tích tụ các chất độc trong máu, nguyên nhân là do gan hoạt động kém không thể loại bỏ chúng hiệu quả.
- Các triệu chứng khác: Khi cần thiết, bệnh nhân có thể kết hợp thêm các biện pháp hỗ trợ điều trị để giảm bớt và kiểm soát các dấu hiệu bệnh khác.
3.2 Phẫu thuật ghép gan
Trong những trường hợp xơ gan tiến triển nặng khiến gan không còn khả năng hoạt động, ghép gan trở thành lựa chọn điều trị duy nhất để kéo dài sự sống cho bệnh nhân. Phương pháp này thay thế gan bị tổn thương bằng gan khỏe mạnh từ người hiến tặng.
Vì gan có khả năng bù trừ tốt, các triệu chứng của xơ gan giai đoạn đầu thường khó nhận biết. Tuy nhiên, khi bệnh chuyển sang giai đoạn cuối, các triệu chứng trở nên rõ ràng và điển hình hơn. Việc điều trị xơ gan ở giai đoạn sớm có thể mang lại hiệu quả cao, giúp kéo dài tuổi thọ của người bệnh. Do đó, kiểm tra sức khỏe định kỳ là cần thiết để phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời.
4. Tiên lượng xơ gan giai đoạn cuối là bao lâu?
Xơ gan giai đoạn cuối khiến sức khỏe người bệnh suy giảm nghiêm trọng, gan mất dần khả năng thực hiện các chức năng quan trọng, dẫn đến tình trạng tích tụ độc tố trong máu. Đặc biệt, sự tồn đọng amoniac có thể gây ra bệnh não gan, khiến bệnh nhân mất dần khả năng kiểm soát hành vi, lời nói, mờ mắt, mất định hướng, yếu cơ, mệt mỏi và có nguy cơ rơi vào hôn mê. Nếu xuất hiện cơn co giật mà không được can thiệp kịp thời, bệnh nhân có thể tử vong nhanh chóng.
Tiên lượng sống của bệnh nhân xơ gan giai đoạn cuối phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm giai đoạn phát triển của bệnh và sức khỏe tổng quát. Nếu phát hiện sớm, người bệnh xơ gan có thể sống từ 15 đến 20 năm. Với xơ gan giai đoạn 2, tiên lượng sống giảm còn 6-10 năm. Tuy nhiên, với xơ gan giai đoạn cuối, tỷ lệ sống chỉ từ 1 đến 3 năm.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
