Bệnh Crohn so với chứng không dung nạp lactose: Cách nhận biết sự khác biệt

Bài viết của Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Bệnh Crohn và không dung nạp lactose đều ảnh hưởng đến đường tiêu hóa cũng như có các triệu chứng giống nhau. Điều quan trọng là phải xác định chính xác tình trạng bạn đang mắc phải, vì bệnh Crohn rất nghiêm trọng và có thể trở nên nguy hiểm nếu không được điều trị.

Bệnh Crohn đặc trưng bởi tình trạng viêm ruột. Nếu không được điều trị, nó có thể gây ra bệnh nghiêm trọng. Tuy nhiên, các triệu chứng của bệnh đôi khi lại bị nhầm lẫn với các triệu chứng của chứng của tình trạng không dung nạp lactose.

Không dung nạp lactose có nghĩa là một người không thể sản xuất đủ hoặc bất kỳ loại enzyme lactase nào. Enzyme này chủ yếu được tìm thấy trong ruột non và tiêu hóa đường lactose (có trong các sản phẩm sữa). Không dung nạp lactose sẽ gây nên các triệu chứng khó chịu cho hệ tiêu hóa như tiêu chảy, đầy bụng....

Vì bệnh Crohn và chứng không dung nạp lactose có các triệu chứng giống nhau, nên nhiều người thường nhầm lẫn và chẩn đoán sai.

2. Phân biệt bệnh Crohn và chứng không dung nạp lactose qua các triệu chứng

2.1. Các triệu chứng của bệnh Crohn

Bệnh Crohn thường sẽ gây viêm ở nhiều vùng khác nhau của đường tiêu hóa. Các triệu chứng của nó có thể từ nhẹ đến nặng. Hiện tại, không có cách chữa trị cho tình trạng này. Tuy nhiên, các triệu chứng của nó thường có thể được kiểm soát một cách hiệu quả.

Các triệu chứng của bệnh Crohn có thể bao gồm:

• Đau bụng
• Tiêu chảy nghiêm trọng
• Phân có máu
• Giảm cân
• Giảm cảm giác thèm ăn
• Bị suy dinh dưỡng
• Loét trong miệng
• Mệt mỏi
• Đau trực tràng

Nếu Crohn không được điều trị, các triệu chứng khác có thể xảy ra bao gồm:

• Viêm khớp
• Viêm mắt và da
• Viêm gan và đường mật
• Chậm lớn hoặc chậm dậy thì ở trẻ

2.2. Các triệu chứng của chứng không dung nạp lactose

Khi một người không dung nạp lactose ăn lactose, enzyme lactase sẽ phân hủy nó thành một cặp đường đơn giản hơn. Cả hai loại đường này, glucose và galactose, hấp thụ nhanh chóng qua ruột non và giải phóng vào máu.

Tuy nhiên, khi không có đủ lactase, ruột non sẽ tiêu hóa một phần lactose. Khi đường lactose không được tiêu hóa sẽ di chuyển qua ruột non và đến ruột kết, nó sẽ hút nước qua cơ chế thẩm thấu. Lượng nước dư thừa này là nguyên nhân gây ra chuột rút và tiêu chảy đôi khi liên quan đến chứng không dung nạp lactose.

Các triệu chứng khác của chứng không dung nạp lactose bao gồm:

• Đầy hơi
• Buồn nôn
• Đau bụng
• Trướng bụng quá mức

Những triệu chứng này xảy ra trong quá trình lên men, xảy ra khi vi khuẩn trong ruột kết hoạt động để phân hủy đường lactose. Khi vi khuẩn hoạt động trên đường lactose, nó sẽ biến thành axit, sau đó tạo ra khí.

3. Chẩn đoán bệnh Crohn và chứng không dung nạp lactose

3.1. Chẩn đoán bệnh Crohn

Không có một xét nghiệm riêng nào để chẩn đoán Crohn. Bác sĩ có thể thực hiện nhiều xét nghiệm khác nhau để loại trừ các nguyên nhân tiềm ẩn khác gây ra các triệu chứng.

Một số xét nghiệm được sử dụng để xác định bệnh bao gồm:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể được sử dụng để loại trừ các bệnh nhiễm trùng hoặc thiếu máu tiềm ẩn.
• Xét nghiệm máu trong phân: Xét nghiệm này được sử dụng để kiểm tra máu ẩn trong phân.
• Chụp cắt lớp: Kỹ thuật CT scan sẽ cho phép bác sĩ để xem ruột non.
• Chụp MRI: Một MRI sẽ cho phép bác sĩ để tìm các tổn thương rò tiêu hoá, viêm loét, hẹp đường tiêu hoá trong ruột non, đại tràng.
• Nội soi thực quản dạ dày: Quy trình này cho phép bác sĩ của bạn xem ống dẫn thức ăn , dạ dày và ruột non với sự trợ giúp của một camera nhỏ ở đầu dây nội soi. Nó có thể được thực hiện có hoặc không có sinh thiết.
• Nội soi đại tràng: Nội soi có thể được thực hiện để tìm kiếm các tế bào viêm được gọi là u hạt. Nó có thể xảy ra có hoặc không có sinh thiết.
• Nội soi ruột non hỗ trợ bằng bóng: Nội soi ruột non cho phép bác sĩ của bạn nhìn sâu vào ruột non. Thử nghiệm này thường được sử dụng để xác định chẩn đoán.

3.2. Chẩn đoán không dung nạp lactose

Cách dễ nhất để chẩn đoán không dung nạp lactose là tránh các sản phẩm từ sữa như sữa, pho mát và kem để xem các triệu chứng có biến mất hay không. Nếu sau một tuần, bạn uống một ly sữa và tình trạng chuột rút cũng như tiêu chảy quay trở lại, rất có thể bạn không dung nạp lactose.

Để chính xác hơn, bạn có thể chẩn đoán tình trạng không dung nạp lactose bằng cách kiểm tra hơi thở có chứa lactose. Khi lactose chuyển hóa trong ruột già trái ngược với ruột non, vi khuẩn sẽ giải phóng hydro vào máu. Hydro này sau đó có thể được đo trong hơi thở. Những người không dung nạp lactose sẽ có lượng hydro trong hơi thở cao hơn.

4. Điều trị bệnh Crohn và không dung nạp lactose

4.1. Các phương pháp điều trị bệnh Crohn

Các phương pháp điều trị bệnh Crohn chủ yếu là làm giảm viêm và loại bỏ các biến chứng có thể phát sinh theo thời gian. Mặc dù hiện tại không có cách chữa trị tình trạng này, nhưng có thể thuyên giảm lâu dài. Hiệu quả của các phương pháp điều trị có thể khác nhau ở mỗi người. Điều trị bao gồm:

• Thuốc chống viêm
• Thuốc ức chế hệ thống miễn dịch
• Thuốc kháng sinh
• Chống tiêu chảy
• Liệu pháp dinh dưỡng hoặc dinh dưỡng đường tiêm
• Phẫu thuật

Thay đổi lối sống cũng có thể ảnh hưởng tích cực đến cả chất lượng cuộc sống và hiệu quả của các phương pháp điều trị y tế. Điều quan trọng nhất bạn có thể làm là ngừng hút thuốc lá hoặc sử dụng bất kỳ dạng nicotin nào khác. Xác định các yếu tố kích thích thực phẩm của bạn, chẳng hạn như sữa hoặc chất xơ cũng sẽ hữu ích.

4.2. Các phương pháp điều trị không dung nạp lactose

Hiện tại, chỉ có hai cách để điều trị chứng không dung nạp lactose, đó là:

• Tránh hoàn toàn các chế phẩm làm từ sữa
• Tiêu thụ thêm enzym lactase dưới dạng thực phẩm bổ sung không kê đơn (OTC) như Lactaid.

Ngoài ra, những người từ bỏ sữa có thể cần bổ sung vào chế độ ăn uống của họ vitamin D và viên canxi. Bạn cũng có thể bổ sung vào chế độ ăn uống của mình các nguồn vitamin D và canxi.

Phần lớn vitamin D được thu nhận thông qua tiếp xúc ánh nắng mặt trời. Thực phẩm tự nhiên có chứa chất dinh dưỡng này bao gồm lòng đỏ trứng và gan.

Tóm lại bệnh Crohn và không dung nạp lactose đều ảnh hưởng đến đường tiêu hóa cũng như có các triệu chứng giống nhau. Điều quan trọng là phải xác định chính xác tình trạng bạn đang mắc phải, vì bệnh Crohn rất nghiêm trọng và có thể trở nên nguy hiểm nếu không được điều trị. Bác sĩ sẽ có thể giúp bạn xác định tình trạng nào đang gây ra các triệu chứng của bạn. Họ cũng có thể giúp bạn quyết định phương pháp điều trị thích hợp nhất.

Tài liệu tham khảo:

• Eadala P, et al. (2011). Association of lactose sensitivity with inflammatory bowel disease--demonstrated by analysis of genetic polymorphism, breath gases and symptoms. DOI: 10.1111/j.1365-2036.2011.04799.x
• Kenny EE, et al. (2012). A genome-wide scan of Ashkenazi Jewish Crohn’s disease suggests novel susceptibility loci. DOI: 10.1371/journal.pgen.1002559
• Lactose intolerance. (2018). niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/lactose-intolerance/all-content
• Mayo Clinic Staff. (2018). Crohn’s disease. mayoclinic.org/diseases-conditions/crohns-disease/symptoms-causes/syc-20353304
• Nolan-Clark D. (2011). Effects of Dairy Products on Crohn's Disease Symptoms Are Influenced by Fat Content and Disease Location but not Lactose Content or Disease Activity Status in a New Zealand Population. DOI: 10.1016/j.jada.2011.05.004
• Saibil FG. (2011). Crohn’s disease and ulcerative colitis: Everything you need to know: The complete practical guide (3rd ed.). Richmond Hill, Ont.: Firefly Books.