Thực quản là gì? Thực quản nằm ở đâu?

Thực quản là đoạn đầu của ống tiêu hóa dẫn thức ăn từ hầu đến dạ dày, dài khoảng 25cm, tương đối di động, dính với các tạng xung quanh bằng các cấu trúc lỏng lẻo, có hình dẹt vì các thành áp sát vào nhau và có hình ống khi nuốt thức ăn. Phía trên thực quản nối với hầu ngang mức đốt sống cổ 6, phía dưới thông dạ dày ở tâm vị, ngang mức đốt sống ngực 10. Thực quản nằm ở phía sau khí quản, đi xuống vùng trung thất sau, nằm ở phía sau tim và trước động mạch chủ ngực, xuyên qua cơ hoành vào ổ bụng, nối với dạ dày.

Về phương diện giải phẫu học, thực quản dài khoảng 25 cm và tại chỗ hẹp nhất có đường kính là khoảng 1,5 cm được chia làm 3 đoạn: đoạn cổ; đoạn ngực và đoạn bụng. Lòng thực quản cũng có ba chỗ hẹp: chỗ nối tiếp với hầu ngang mức sụn nhẫn; ngang mức cung động mạch chủ và phế quản gốc trái; lỗ tâm vị.

• Đoạn cổ: dài khoảng 3cm, thức ăn sẽ chạy trên khí quản và sau đó đến 1/3 của đoạn cổ thì thức ăn chếch sang phía bên trái và xuống dưới để chạy song song với khí quản rồi tiếp tục chui qua cửa vào sau ngực để vào đoạn ngực.

• Đoạn ngực: dài khoảng 20cm, thức ăn chạy vào đoạn ngực sẽ tiếp tục xuyên qua cơ hoành để vào đoạn bụng.

• Đoạn bụng: dài khoảng 2cm, thức ăn đã tới được đoạn bụng thì qua lỗ tâm vị xuống dạ dày.

Về mặt cấu tạo thì thực quản gồm những lớp cơ vân và cơ trơn, mặt trong được phủ bởi lớp niêm mạc, ngoài cùng là lớp mô liên kết bao bọc thực quản.

• Lớp cơ: gồm cơ trơn và cơ vân, 1/3 trên thực quản là cơ vân, còn 2/3 phía bên dưới là cơ trơn. Cơ trơn gồm những dải cơ dọc ở ngoài và những sợi cơ vòng ở trong. Cơ vân gồm những bó sợi cơ vân, bao quanh họng, càng xuống dưới thì càng mỏng dần và đến đoạn tâm vị thì xuất hiện lại tạo thành cơ thắt tâm vị.

• Lớp dưới niêm mạc: ở lớp này có các mạch máu và thần kinh.

• Lớp niêm mạc: lớp này được lót trong lòng thực quản và được cấu tạo bởi một lớp biểu mô, lớp đệm, lớp cơ niêm và các tuyến.

Nhiệm vụ quan trọng của thực quản là đưa thức ăn từ họng xuống dạ dày. Thức ăn từ miệng được đẩy xuống thực quản nhờ sự co lại của cơ trong họng cùng với sự nâng lên của thực quản. Tiếp theo, lượng thức ăn này được đón nhận khi các cơ ở miệng thực quản giãn ra. Những thức ăn lỏng dễ tiêu hóa thì tự rơi xuống dạ dày, còn những chất đặc hơn, khó tiêu hóa hơn thì sẽ được di chuyển trong thực quản nhờ sóng nhu động chậm của thực quản kết hợp với trọng lượng của thức ăn. Phần thực quản dưới viên thức ăn giãn ra, sau đó thực quản trên viên thức ăn co lại và thức ăn sẽ được đẩy đi trong lòng thực quản xuống đến tâm vị. Tâm vị lúc thường sẽ đóng kín, khi thức ăn dừng lại tại tâm vị có thể do trọng lượng của nó mà lớp cơ vân giãn ra nhanh, mở lỗ tâm vị để thức ăn rơi xuống phần dạ dày và tiếp tục quá trình tiêu hóa.

Ngoài ra, miệng thực quản thường đóng kín để không khí không vào thực quản khi mở, nó chỉ mở ra khi thực quản thực hiện động tác nuốt. Tâm vị cũng luôn được đóng kín, nó hoạt động như van một chiều để ngăn chặn sự trào ngược của dịch vị. Viêm niêm mạc sẽ làm các cơ thắt trên không đóng kín thường xuyên và đưa tới các rối loạn trong các trường hợp nhược cơ.

• Trào ngược dạ dày thực quản
• U thực quản (polyp thực quản lành tính)
• Ung thư thực quản
• Teo thực quản
• Túi thừa thực quản

Xem thêm:

• Các vấn đề thường gặp ở thực quản
• U thực quản (polyp thực quản lành tính): Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
• Bạn biết gì về van dạ dày thực quản?