Mụn rộp là gì?

Mụn rộp là những mụn nước nhỏ và gây đau, thường xuất hiện trên hoặc xung quanh môi (mụn rộp ở môi). Vùng da quanh mụn nước thường có màu đỏ, sưng và đau. Bệnh do siêu vi Herpes simplex virus (HSV) gây ra. Đôi khi, mụn rộp cũng xuất hiện phổ biến trong miệng hay trên mặt (mụn rộp ở mép, mụn rộp ở lưỡi). Tuy nhiên, các vết loét này cũng có thể xuất hiện ở bất cứ nơi nào trên cơ thể, bao gồm bàn tay, mắt hay bộ phận sinh dục.

Nếu thấy bất kỳ triệu chứng mắt nào lúc mụn vỡ, người bệnh nên đi khám bác sĩ ngay lập tức vì nhiễm trùng do siêu vi Herpes simplex có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn nếu không có phương pháp điều trị kịp thời.

Có khoảng 90% người trưởng thành từng nhiễm siêu vi Herpes simplex một lần hay vài lần trong đời. Hầu hết trong các trường hợp người bệnh sẽ không nhận thấy các triệu chứng ở lần đầu nhiễm bệnh. Sau khi đã khỏi bệnh, siêu vi vẫn còn ẩn trong cơ thể, nếu siêu vi tái hoạt người bệnh sẽ bị tái phát mụn rộp.

Bệnh mụn rộp thường không nghiêm trọng, ở cơ thể người khỏe mạnh, mụn rộp thường khỏi trong vòng 2 tuần.

Nguyên nhân mụn rộp chủ yếu là do siêu vi Herpes simplex virus (viết tắt là HSV) gây ra. Siêu vi này có hai chủng, bao gồm HSV-1 và HSV-2. Siêu vi Herpes simplex thường đi vào cơ thể thông qua vết nứt da xung quanh hoặc bên trong miệng.

Triệu chứng chính là cảm giác giống như kiến bò hoặc nóng rát trên môi hay trên mặt trong vòng vài ngày trước khi mụn rộp phát triển. Sau đó các nốt mụn hình thành, lớn dần, mọc thành chùm, mềm, đau, có đầu đỏ và chứa dịch.

Các nốt mụn này thường tồn tại trong vòng 2 tuần và sẽ có khả năng lây nhiễm cho đến khi đóng mài. Nốt mụn đầu tiên có thể không xuất hiện trong vòng 20 ngày sau khi nhiễm siêu vi Herpes simplex.

Ngoài ra, người bệnh cũng có thể gặp một hoặc nhiều trong số các triệu chứng sau đây :

• Sốt

• Đau nướu

• Đau họng, đau khi nuốt

• Buồn nôn

• Đau đầu

• Đau cơ

• Sưng hạch bạch huyết

Người bệnh có thể nhiễm siêu vi Herpes simplex khi:

• Chạm vào mụn rộp

• Tiếp xúc với chất dịch của mụn rộp

• Tiếp xúc với nước bọt của người bệnh khi hôn nhau, chia sẻ thức ăn, nước uống hoặc dùng chung các đồ dùng chăm sóc cá nhân như bàn chải đánh răng, khăn và dao cạo râu.

• Mụn rộp cũng có thể lây lan từ vùng này sang các vùng khác của cơ thể

Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh mụn rộp, bao gồm:

• Đang mắc bệnh: nhiễm trùng, sốt hoặc cảm lạnh

• Phơi nắng lâu

• Căng thẳng, mệt mỏi

• Bệnh HIV/AIDS hoặc các tình trạng khác gây suy giảm hệ thống miễn dịch

• Thay đổi nồng độ nội tiết tố như khi đang hành kinh

• Bỏng nặng

• Bệnh chàm

• Đang mắc bệnh ung thư và điều trị hóa trị liệu

• Công việc liên quan đến nha khoa

• Có vết thương ngoài da

• Phẫu thuật thẩm mỹ hoặc điều trị chiếu tia laser

Phòng ngừa để tránh lây lan siêu vi Herpes simplex cho người khác hoặc các bộ phận khác của cơ thể bằng cách:

• Tránh tiếp xúc da có mụn rộp với những người khác

• Tránh dùng chung đồ dùng, khăn, son dưỡng môi, dao cạo râu và các vật dụng có thể làm lây lan siêu vi khi mụn xuất hiện

• Rửa tay sạch sẽ thường xuyên hằng ngày

• Tránh ở gần người đang trong tình trạng suy giảm miễn dịch, đặc biệt là trẻ sơ sinh

• Không ăn uống chung với người khác

• Không chạm vào nốt mụn của bản thân, để tránh lây lan sang các vùng khác của cơ thể, rửa tay sạch sẽ sau khi bôi thuốc vào các nốt mụn

• Khám lâm sàng: quan sát mụn rộp

• Xét nghiệm dịch tiết mụn rộp tìm siêu vi Herpes simplex để chẩn đoán xác định

Hiện nay vẫn chưa có cách chữa trị bệnh. Mụn rộp thường khỏi trong vòng 1-2 tuần nhưng siêu vi Herpes simplex không được loại trừ, vẫn còn ẩn nấp trong cơ thể chờ điều kiện thuận lợi để tái hoạt gây ra đợt bùng phát.

Tuy nhiên, khi mụn rộp phát triển có thể áp dụng các phương pháp điều trị để kiểm soát đau, rút ngắn thời gian bùng phát đợt bệnh và thúc đẩy quá trình lành bệnh bao gồm:

• Thuốc kháng siêu vi

• Thuốc giảm đau

• Chống nắng: cần bôi kem dưỡng môi có chỉ số chống nắng SPF từ 30 trở lên và đội nón rộng vành che nắng cho môi

Các biện pháp điều trị còn giúp giảm nguy cơ lây lan siêu vi cho người khác, và thậm chí có thể ngăn được đợt bùng phát bệnh nếu được áp dụng ngay khi người bệnh có những triệu chứng đầu tiên của bệnh như cảm giác giống như kiến bò hay nóng rát trên môi.

Các đối tượng cần được điều trị vì không tự khỏi bệnh và bệnh có nguy cơ diễn tiến nặng thêm bao gồm:

• Viêm da cơ địa

• Bị mụn rộp quanh mắt

• Đau nhiều

• Mụn rộp lan tới các phần khác của cơ thể như bàn tay hay bộ phận sinh dục

• Mắc bệnh ung thư và đang điều trị hóa trị liệu

• Uống thuốc gây suy giảm hệ thống miễn dịch như thuốc kiểm soát vẩy nến thể nặng hoặc thuốc chống thải ghép

• Đợt bùng phát kéo dài trên 2 tuần

Các biện pháp điều trị hỗ trợ:

• Giảm đau, nóng rát hoặc ngứa: chườm nước đá lên vết loét. Bôi thuốc giảm đau dạng thuốc mỡ hoặc gel như benzocaine hoặc lidocaine

• Giảm đau gây ra do thức ăn: hạn chế ăn các thức ăn có chứa axit như cà chua, trái cây họ cam chanh như bưởi, .... Tránh ăn thức ăn mặn hoặc cay nồng

• Giảm đỏ, kích ứng: đặt một chiếc khăn ướt, lạnh, sạch lên các nốt mụn trong vòng 5-10 phút vài lần trong ngày

• Tránh khô da: bôi gel nha đam hoặc son dưỡng môi nha đam lên mụn rộp (3 lần/ngày)

Xem thêm:

• Mụn rộp sinh dục: Chớ coi thường!

• Thông tin cần biết về mụn rộp sinh dục

• Mụn rộp sinh dục có phải là sùi mào gà không?

• Ngứa vùng kín nữ, nguyên nhân do đâu?