Ung thư cổ tử cung là gì và làm sao ngăn ngừa ung thư cổ tử cung?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Tiến sĩ, Bác sĩ Lê Thị Hường - Bác sĩ Đa khoa - Khoa Khám bệnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Ung thư cổ tử cung là một trong số ít bệnh ung thư gần như hoàn toàn có thể phòng ngừa được. Tỷ lệ tử vong vì căn bệnh này đã giảm hơn một nửa trong vài thập kỷ qua. Ung thư cổ tử cung có khả năng tránh được u nhú ở người, hoặc virus HPV, lây truyền qua đường tình dục.

HPV là nguyên nhân hàng đầu của ung thư cổ tử cung, mặc dù không phải lúc nào nó cũng gây ra bệnh. Nhiều người bị nhiễm HPV và không bị ung thư cổ tử cung. Nhưng vắc-xin nhắm vào một số chủng HPV nguy hiểm nhất. Và các bác sĩ phụ khoa thường xuyên thực hiện xét nghiệm tế bào cổ tử cung, có thể phát hiện hầu hết tất cả các trường hợp ung thư cổ tử cung từ xét nghiệm tầm soát HPV.

Đó là lý do quan trọng bạn nên khám định kỳ hàng năm với Bác sĩ Phụ khoa để làm xét nghiệm Pap hoặc tìm HPV để có thể phát hiện các tế bào bất thường trong cổ tử cung trước khi ung thư bắt đầu.

Có hai loại tế bào ở cổ tử cung (là phần dưới của tử cung kết nối với âm đạo): tế bào vảy và tế bào tuyến. Từ 80% đến 90% các trường hợp ung thư cổ tử cung bắt đầu từ tế bào vảy (ung thư biểu mô tế bào vảy). Phần còn lại bắt đầu từ các tế bào tuyến và được gọi là ung thư biểu mô tuyến.

Ung thư cổ tử cung giai đoạn đầu hiếm khi có triệu chứng. Bạn có thể không biết có gì bất thường cho đến khi ung thư tiến triển hơn. Sau đó, bạn có thể bị chảy máu âm đạo bất thường hoặc tiết dịch, hoặc đau khi quan hệ tình dục. May mắn thay, các xét nghiệm sàng lọc có thể phát hiện ung thư cổ tử cung và vi rút HPV thường gây ra bệnh này từ rất sớm.

Ngoài ra, ung thư cổ tử cung phát triển chậm. Thường mất vài năm để một tế bào cổ tử cung bình thường chuyển thành ung thư. Phát hiện và điều trị các tế bào tiền ung thư là cách tốt nhất để ngăn ngừa ung thư cổ tử cung.

2.1 Xét nghiệm Pap

Xét nghiệm Pap là tuyến phòng thủ đầu tiên của bạn chống lại ung thư cổ tử cung. Trong khi khám phụ khoa, bác sĩ phụ khoa sẽ lấy mẫu tế bào cổ tử cung của bạn để tìm những tế bào có thể trở thành ung thư. Cũng có thể những tế bào tiền ung thư đó có thể không bao giờ trở thành ung thư, nhưng tốt nhất bạn nên tìm hiểu và loại bỏ chúng để an toàn.

Nếu bạn có xét nghiệm Pap bất thường, bác sĩ sẽ làm thêm các xét nghiệm để xem xét kỹ hơn cổ tử cung và lấy nhiều mô hơn từ cổ tử cung để làm sinh thiết. Xác định các tế bào tiền ung thư sẽ cho phép điều trị để ngăn chúng trở thành ung thư.

Có một số cách mà bác sĩ có thể loại bỏ các tế bào tiền ung thư. Thông thường, họ có thể loại bỏ mô một cách vật lý bằng sinh thiết hình nón hoặc phá hủy nó bằng điều trị laser hoặc phẫu thuật lạnh (đông lạnh). Các phương pháp điều trị này rất hiệu quả. Nếu xét nghiệm Pap của bạn cho thấy các tế bào ung thư, bác sĩ sẽ làm thêm các xét nghiệm để biết ung thư đang ở giai đoạn nào. Phẫu thuật, xạ trị và hóa trị là tất cả các lựa chọn điều trị và tỷ lệ thành công sẽ phụ thuộc vào mức độ phát hiện sớm của ung thư.

Điều quan trọng là phải thường xuyên làm xét nghiệm Pap. Theo hiệp hội phụ khoa Hoa Kỳ (USPSTF) khuyến cáo rằng bắt đầu từ 21 tuổi, phụ nữ nên làm xét nghiệm Pap 3 năm một lần cho đến khi 65 tuổi.

Nếu bạn từ 30 đến 65 tuổi, bạn có thể thêm xét nghiệm HPV nguy cơ cao và kéo dài tầm soát lên 5 năm một lần. Hoặc tiếp tục xét nghiệm 3 năm một lần chỉ với xét nghiệm phết tế bào cổ tử cung. Nếu bạn lớn hơn tuổi đó, bạn có thể ngừng xét nghiệm nếu bạn không có bất kỳ xét nghiệm phết tế bào cổ tử cung bất thường nào trong quá trình kiểm tra định kỳ.

2.2 Xét nghiệm HPV

Xét nghiệm HPV được sử dụng kết hợp với xét nghiệm Pap như một cách để tăng cường khả năng phát hiện ung thư cổ tử cung. Vì ung thư cổ tử cung gắn liền với HPV nên nó có nhiều yếu tố nguy cơ giống nhau. Bạn càng có nhiều bạn tình và bắt đầu quan hệ tình dục càng sớm, bạn càng có nhiều khả năng bị nhiễm HPV và ung thư cổ tử cung.

Các loại HPV nguy cơ thấp gây ra mụn cóc sinh dục, trong khi các loại HPV nguy cơ cao, như HPV tuýp 16 và 18, gây ra ung thư cổ tử cung cũng như âm hộ, âm đạo, dương vật và miệng và cổ họng. Nhưng nhiễm HPV không có nghĩa là bạn sẽ bị ung thư cổ tử cung.

Theo khuyến nghị tầm soát chỉ bằng xét nghiệm HPV nguy cơ cao hoặc kết hợp xét nghiệm Pap và HPV 5 năm một lần cho phụ nữ trên 30 tuổi. Sự kết hợp này được gọi là kiểm tra và là cách tốt nhất để phát hiện sớm ung thư cổ tử cung.

2.3 Vắc xin phòng ngừa HPV

Có hơn 100 loại HPV, nhưng hai trong số đó (loại 16 và 18) gây ra hơn một nửa số ca ung thư cổ tử cung. Vac xin HPV phòng ngừa hai loại này.

Thời điểm lý tưởng để chủng ngừa HPV là trước khi bạn có sinh hoạt tình dục. Vì vậy, chúng có sẵn cho trẻ em bắt đầu từ 9 tuổi. Các chuyên gia khuyến cáo trẻ em trai, trẻ em gái và phụ nữ nên chủng ngừa HPV trong độ tuổi từ 11 đến 26 để bảo vệ họ khỏi bị nhiễm HPV.

Vắc xin phòng ngừa HPV chủng này được tiêm ba liều trong khoảng 9 tháng. Đối với trẻ em bắt đầu bất kỳ đợt HPV nào khi chúng dưới 15 tuổi, chúng chỉ cần tiêm hai liều thay vì ba liều. Mặc dù vắc-xin này thường được tiêm trước 26 tuổi, chấp thuận sử dụng cho đến năm 45 tuổi.

2.4 Các yếu tố rủi ro khác

Tiền sử gia đình cũng là yếu tố nguy cơ cao nếu mẹ hoặc chị gái của bạn bị ung thư cổ tử cung, bạn có nguy cơ mắc bệnh này cao gấp 2-3 lần so với trường hợp họ không mắc bệnh.

Tuổi cũng là một chú ý nữa khi hầu hết phụ nữ mắc ung thư cổ tử cung ở độ tuổi từ 20 đến 50. Nếu bạn là người hút thuốc, bạn có gấp đôi nguy cơ bị ung thư cổ tử cung so với người không hút thuốc. Các nhà nghiên cứu cho rằng các sản phẩm phụ từ thuốc lá có thể bắt đầu thay đổi tế bào khiến ung thư phát triển.

Những điều khác làm tăng khả năng mắc ung thư cổ tử cung bao gồm:

• Sử dụng thuốc tránh thai lâu dài
• Ba lần mang thai đủ tháng trở lên
• Hệ thống miễn dịch suy yếu
• Mang thai lần đầu trước 17 tuổi
• Bạn có thể làm gì khác

Nếu bạn đã hoạt động tình dục và quá tuổi để tiêm phòng vac xin, phương pháp phòng ngừa tốt nhất của bạn là tuân thủ khám định kỳ phụ khoa.

Bạn cũng ít có khả năng bị nhiễm HPV hơn nếu bạn có ít bạn tình hơn. Lý tưởng nhất là họ cũng sẽ không có nhiều bạn tình, vì vậy họ ít có khả năng khiến bạn tiếp xúc với HPV.

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán ung thư cổ tử cung