U hắc tố lành tính của da

U hắc tố là một tổn thương xuất hiện ở da. U hắc tố gồm 2 loại là u hắc tố lành tính và u hắc tố ác tính. Bài viết sau đây sẽ trình bày những đặc điểm của u hắc tố lành tính của da.

U hắc tố hình thành do sự tân sinh của các tế bào có đặc điểm kiểu hình của tế bào hắc tố, phần lớn có nguồn gốc từ da. Các tế bào hắc tố di chuyển trong quá trình hình thành phôi đến da cũng như bề mặt niêm mạc, đường tiết niệu - sinh dục và màng não.

U hắc tố gồm 2 nhóm chính là:

• U hắc tố lành tính: Melanocytotic (u tế bào hắc tố lành tính, hay còn được biết đến là Melanocytic nevi, nốt ruồi); Melanocytoma.
• U hắc tố ác tính (Ung thư sắc tố da): Melanoma, Melanomatosis.

U tế bào hắc tố là khối u có các đặc điểm của sự biệt hóa tế bào hắc tố, trong đó đặc biệt nhất là sản xuất sắc tố melanin mang lại màu sắc cho da. Ở động vật có vú, hầu hết các tế bào hắc tố nằm trong lớp tế bào biểu bì đáy và trong nang lông. Ngoài ra, chúng còn nằm ở mô liên kết da, màng bồ đào, màng não và tai trong. Tập hợp các tế bào hắc tố có thể tạo thành một tổn thương da có màu sắc tùy thuộc vào lượng melanin mà chúng sản xuất. Nói cách khác, nốt ruồi có thể được xem như u hắc tố lành tính.

Hầu như tất cả mọi người đều có nốt ruồi. Phần lớn nốt ruồi phát triển ở lứa tuổi trẻ em hoặc thanh thiếu niên. Một số nốt ruồi xuất hiện khi mới sinh ra, hoặc xuất hiện muộn hơn ở những người trong độ tuổi 30 hoặc thậm chí là sau 50 tuổi. Nhiều nốt ruồi tự nhiên biến mất khi đến tuổi trưởng thành.

Nốt ruồi có thể được tìm thấy ở bất cứ đâu trên da, bao gồm cả trên bàn tay và bàn chân, bộ phận sinh dục, mắt hay da đầu.

Số lượng u tế bào hắc tố lành tính của da (Melanocytic nevi, nốt ruồi) được xác định chủ yếu bởi yếu tố di truyền. Ngoài ra, sự tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời trong thời niên thiếu cũng liên quan đến sự hình thành nốt ruồi. Nốt ruồi xuất hiện nhiều nhất ở những vị trí tiếp xúc nhiều với ánh nắng, đặc biệt là ở những người có làn da trắng hơn.

Một số người có xu hướng hình thành nốt ruồi bất thường, được gọi là loạn sản. Các tổn thương loạn sản này có nguy cơ cao hơn chuyển thành Melanoma - một loại ung thư da.

Thông thường u hắc tố lành tính không gây ra triệu chứng, nhưng đôi khi chúng có thể ngứa hoặc đau nếu bị chấn thương. Nếu những vấn đề này kéo dài dai dẳng lên đến vài tuần, bệnh nhân nên được thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa. Sự xuất hiện của nốt ruồi trên da có thể khiến bệnh nhân cảm thấy vướng víu, không thoải mái, hay ảnh hưởng đến thẩm mỹ.

U tế bào hắc tố bẩm sinh phát triển tương ứng với quá trình phát triển của cơ thể. Chúng có màu tối và có xu hướng lớn dần theo thời gian.

Còn Melanocytic nevi mắc phải gồm 3 loại chính với các đặc điểm sau:

• Junctional nevi: Bề mặt phẳng, thường có hình tròn, màu sắc đồng đều (màu nâu sẫm). Hầu hết các nốt ruồi xuất hiện trong thời niên thiếu thuộc loại này.
• Compound nevi: Nốt sẩn màu nâu, hầu hết đều có lông, bề mặt nhăn nheo.
• Intradermal nevi: Nốt sẩn gồ lên bề mặt da, thường có lông, giống với Compound melanocytic nevi nhưng màu nhạt hơn (thường không có sắc tố).

Ngoài ra, u hắc tố lành tính của da còn có các loại ít phổ biến hơn như: Thể không điển hình, có thể chuyển thành ung thư da.

Hầu hết các u tế bào hắc tố có thể được nhận biết dễ dàng qua biểu hiện lâm sàng. Bác sĩ da liễu có thể sử dụng kính soi da để kiểm tra kỹ một nốt ruồi. Nếu có nghi ngờ về chẩn đoán, đặc biệt là khả năng bị u ác tính, bác sĩ sẽ lên kế hoạch loại bỏ u hắc tố và kiểm tra đặc điểm giải phẫu bệnh. Đôi khi có thể khó phân biệt nốt ruồi và chứng dày sừng tiết bã ở người lớn tuổi.

Mặc dù nguy cơ một nốt ruồi biến đổi thành ung thư da là rất nhỏ, tuy nhiên cần phải loại trừ u hắc tố ác tính. Có đến 2/3 trường hợp u hắc tố ác tính (Melanoma) là những tổn thương sắc tố mới và 1/3 phát triển từ những nốt ruồi trước đó. Cần nhận ra những khác biệt của một nốt ruồi như:

• Sự mất đối xứng, bờ không rõ;
• Thay đổi màu sắc, tăng kích thước;
• Tiền sử tiến triển của một tổn thương sắc tố.

Không cần loại bỏ u hắc tố lành tính trừ khi có tiền sử u hắc tố thay đổi đáng kể hoặc có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Đôi lúc nốt ruồi được loại bỏ vì lý do thẩm mỹ, tuy nhiên một số loại nốt ruồi (nhất là u hắc tố lành tính ở mặt) sau khi loại bỏ có thể để lại sẹo trông tồi tệ hơn nốt ruồi ban đầu.

Tóm lại, khi xuất hiện nốt ruồi mới trên da, bạn nên kiểm tra da hàng tháng để phát hiện các nốt ruồi đang phát triển hoặc thay đổi bất thường không. Đồng thời tránh tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời, bảo vệ da bằng quần áo, mũ chống nắng và sử dụng các loại kem chống nắng để chống lại tia cực tím .