Gây mê mask thanh quản phẫu thuật nội soi cắt u xơ vòm mũi

Bài viết được tư vấn chuyên môn Bác sĩ chuyên khoa I Trần Thị Ngát - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ Ngát có kinh nghiệm trên 15 năm làm bác sĩ Gây mê hồi sức.

U xơ vòm mũi họng là một dạng u lành tính, tuy nhiên nếu không điều trị sớm, khối u có khả năng lan rất rộng, phá hủy xương và làm suy giảm sức khỏe của người bệnh một cách nghiêm trọng. Phẫu thuật nội soi cắt u xơ vòm mũi họng sớm giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm cho bệnh nhân.

U xơ vòm mũi họng là một khối u lành tính phát sinh ở vùng cửa mũi sau và vòm mũi họng. Căn bệnh này thường gặp ở trẻ trai trong độ tuổi thiếu niên.

U xơ vòm mũi họng tuy chỉ là khối u lành tính nhưng nó có khả năng lan rất rộng và phá hủy xương mạnh, nó có thể lan rộng vào nội sọ gây nguy hiểm tới tính mạng bệnh nhân nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Khối u xơ vòm mũi họng có bản chất là tăng sinh mạch máu và tổ chức xơ bao quanh các hồ máu, vì vậy trong khi phẫu thuật sẽ gây chảy máu rất nhiều. Khối u bám sát vào nền sọ vùng mũi họng và lách vào các cấu trúc xung quanh, có nhiều chân bám chắc chắn, có nhiều thùy, nhiều cuống. Điều này gây khó khăn cho việc phẫu thuật loại bỏ khối u.

Trước đây, bệnh nhân u xơ vòm mũi họng thường được mô tả với bộ mặt khủng khiếp như là nhãn cầu lồi ra khỏi hốc mắt, mũi nở rộng và má phồng lổn nhổn như đá cuội.

Ngày nay chúng ta không còn thấy các biểu hiện nặng nề như vậy nữa vì bệnh đã được phát hiện và điều trị sớm hơn. Bệnh nhân thường đi khám vì chảy máu mũi đỏ tươi thành từng đợt, ban đầu còn tự cầm, càng về sau càng chảy nhiều hơn và khó cầm hơn.

Nguyên tắc điều trị u xơ vòm mũi họng đó là tắc mạch trước mổ, phẫu thuật bóc tách lấy u, trước khi phẫu thuật cần dự kiến lượng máu mất trước và trong mổ để chuẩn bị máu truyền.

Phẫu thuật là phương pháp điều trị chủ yếu của u xơ vòm mũi họng. Nếu bệnh nhân được phát hiện sớm có thể phẫu thuật nội soi để loại bỏ khối u qua đường tự nhiên của hốc mũi. Phương pháp này có ưu điểm đó là không để lại sẹo trên mặt cho bệnh nhân.

Trong trường hợp khối u quá to không thể phẫu thuật được nữa thì bệnh nhân sẽ được điều trị bằng tia xạ kết hợp với nội tiết tố giúp làm teo nhỏ khối u.

Phẫu thuật nội soi cắt u xơ vòm mũi họng là phương pháp ứng dụng nội soi và các dụng cụ phẫu thuật để bóc tách, cắt bỏ khối u qua hốc mũi. Một ca phẫu thuật thành công phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có gây mê. Hiện nay có nhiều phương pháp gây mê khác nhau, một trong số đó là gây mê mask thanh quản.

Gây mê mask thanh quản là một kỹ thuật gây mê toàn thân có đặt mask thanh quản với mục đích kiểm soát hô hấp trong suốt cuộc phẫu thuật. Phương pháp gây mê này chống chỉ đỉnh trong một số trường hợp sau:

• Dạ dày đầy.
• Bệnh nhân có tổn thương vùng hàm mặt phức tạp do chấn thương hoặc nhiễm trùng.
• Cơ sở phẫu thuật không có đủ phương tiện gây mê, hồi sức.

Các bước cơ bản trong gây mê mask thanh quản phẫu thuật nội soi cắt u vùng vòm họng mũi gồm có:

• Kiểm tra hồ sơ, kiểm tra bệnh nhân
• Tư thế bệnh nhân nằm ngửa, thở oxy 100% với tốc độ 3 - 6l/phút hoặc thở CPAP trước khi khởi mê ít nhất 5 phút đến khi nồng độ Oxy trong khí thở ra đạt ít nhất 90%.
• Lắp máy theo dõi, thiết lập đường truyền.
• Tiền mê nếu cần thiết.
• Khởi mê:
  • Thuốc ngủ: thuốc mê tĩnh mạch, thuốc mê bốc hơi.
  • Thuốc giảm đau
  • Thuốc giãn cơ
• Điều kiện để đặt mask thanh quản đó là người bệnh ngủ đủ sâu, đủ độ giãn cơ, giảm đau.
• Kỹ thuật đặt mask thanh quản như sau:
  • Đầu người bệnh ở tu thế trung gian hoặc hơi ngửa.
  • Một tay mở miệng bệnh nhân, tay kia đưa mask thanh quản qua các cung răng, vào gốc lưỡi, tỳ mặt sau mask vào khẩu cái cứng, đẩy mask trượt dọc theo khẩu cái cứng để vào vùng hạ hầu.
  • Khi thấy lực cản thì dừng lại, bơm cuff.
  • Kiểm tra độ kín và vị trí của mask thanh quản.
  • Cố định.
• Duy trì mê.
• Kiểm soát hô hấp, theo dõi các dấu hiệu sinh tồn của bệnh nhân.

Một số tai biến có thể gặp khi gây mê mask thanh quản trong phẫu thuật nội soi cắt u xơ vòm mũi họng, gồm có:

• Trào ngược dịch dạ dày vào đường thở. Trường hợp này cần hút sạch dịch ngay, cho bệnh nhân nằm đầu thấp, nghiêng đầu sang một bên. Cần theo dõi, đề phòng nhiễm trùng phổi sau đó.
• Rối loạn huyết động: hạ huyết áp hoặc tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim (nhịp nhanh, nhịp chậm, loạn nhịp). Xử trí tùy theo từng triệu chứng và nguyên nhân.
• Tai biến do đặt mask thanh quản:
  • Không đặt được mask thanh quản
  • Co thắt thanh - khí - phế quản
  • Chấn thương khi đặt mask thanh quản: chảy máu, gãy răng, tổn thương dây thanh âm, rơi dị vật vào đường thở,...
• Các biến chứng về hô hấp: gập, tuột mask thanh quản, hở hệ thống hô hấp, hết nguồn oxy, thiếu oxy,.... Trong trường hợp này cần đảm bảo thông khí ngay và cung cấp oxy 100% cho bệnh nhân, sau đó tìm nguyên nhân và giải quyết.
• Biến chứng sau rút mask thanh quản như là suy hô hấp, đau họng, khàn tiếng, co thắt thanh - khí - phế quản, viêm đường hô hấp trên,...

Tùy theo biến chứng mà bác sĩ sẽ có phương pháp xử lý thích hợp để khắc phục các biến chứng đó.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện áp dụng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn thực hành gây mê phẫu thuật an toàn theo các hướng dẫn quốc tế. Vinmec có đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng gây mê giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại như: máy dò thần kinh, máy siêu âm, hệ thống kiểm soát đường thở khó của Karl Storz, hệ thống theo dõi gây mê toàn diện AoA (Adequate of Anesthesia) của GE bao gồm theo dõi độ mê, độ đau và độ giãn cơ sẽ mang lại chất lượng cao và an toàn, giúp bệnh nhân gây mê vừa đủ, không thức tỉnh, không tồn dư thuốc giãn cơ sau mổ.

Hệ thống Y tế Vinmec cũng tự hào là bệnh viện đầu tiên tại Việt Nam ký kết với Hiệp hội Gây mê Thế giới (WFSA) hướng đến mục tiêu trở thành bệnh viện an toàn nhất về gây mê phẫu thuật tại Đông Nam Á.