Vai trò của PET / PET-CT trong đánh giá sarcomas

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Quang Đức - Bác sĩ Y học hạt nhân - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Sarcoma là một nhóm các khối u ác tính không đồng nhất về mặt mô học với các đặc điểm và kết quả lâm sàng rất khác nhau. Chúng là những khối u không phổ biến, có nguồn gốc trung mô, chỉ chiếm 0,7% các khối u ác tính trưởng thành.

Các khối u ác tính này có thể xuất hiện ở hầu hết tất cả các vị trí trên có thể. Có khoảng 75% sarcoma mô mềm được tìm thấy ở tứ chi, 10% ở thành ngực, còn lại ở các vị trí khác. Đây chính là thách thức to lớn trong việc chẩn đoán và quản lý bệnh.

Thách thức này đồng thời đã tạo ra cơ hội để áp dụng các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh mới. Đặc biệt là chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) ngày càng được sử dụng nhiều trong chẩn đoán và đánh giá điều trị bệnh nhân sarcoma.

So với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác chỉ cung cấp hình ảnh về giải phẫu, chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) cho phép đánh giá hình ảnh chức năng. Chất phóng xạ được sử dụng rộng rãi nhất là F-18 fluoro - 2 - deoxy - D - glucose (FDG) là một chất tương tự của glucose. Sự hấp thu FDG trong các tế bào tỷ lệ thuận với chuyển hóa glucose, chuyển hóa này tăng lên nhiều lần trong các tế bào ác tính. FDG-PET hiện là tiêu chuẩn chẩn đoán trong giai đoạn đầu và theo dõi đáp ứng điều trị, quản lý các loại bệnh ung thư khác nhau như ung thư phổi, ung thư vú, ung thư hạch,...

Tuy nhiên, PET lại có nhược điểm là có ít các mốc giải phẫu trên hình ảnh. Chính vì vậy sự hợp nhất hình ảnh của PET và dữ liệu cắt lớp vi tính (CT) là cực kỳ hữu ích. Từ đó công nghệ cắt lớp vi tính kết hợp chụp cắt lớp phát xạ positron (PET-CT) ra đời.

Một phép đo định lượng hấp thu mô được sử dụng phổ biến nhất cho máy phóng xạ PET là biến số hấp thu được tiêu chuẩn hóa (SUV). Đây là sự hấp thu trong một vùng mô như khối u, được chuẩn hóa cho lượng phóng xạ tiêm vào, trọng lượng bệnh nhân và hoạt độ hấp thụ phóng xạ của mô.

2.1. Chẩn đoán và phân loại khối u

Chụp cắt lớp phát xạ positron FDG/ chụp cắt lớp (FDG-PET/CT) là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh đánh giá hoạt động trao đổi chất ở mức độ tế bào và ngày càng được ứng dụng nhiều trên lâm sàng. Căn cứ vào mức độ hấp thu Glucose và vị trí tổn thương từ đó giúp đánh giá và tiên lượng chính xác mức độ ác tính của khối u.

Giá trị hấp thu tiêu chuẩn SUV có mối tương quan mạnh mẽ với loại khối u, trong đó giá trị SUV cao hơn đã được chứng minh là có mối tương quan với cả loại khối u và kích thước khối u.

FDG-PET được sử dụng để xác định khối u ác tính trong các khối u xương và mô mềm. Sự hấp thu FDG của khối u tùy thuộc vào các loại sarcoma khác nhau. Khả năng phân biệt quan trọng này giúp phân biệt khối u ác tính mức độ cao và mức độ thấp. Ngoài ra, PET/CT còn giúp xác định chính xác vị trí cần sinh thiết, đặc biệt với những khối u ranh giới không rõ ràng và mức độ chuyển hóa có sự khác nhau giữa các vùng trong khối u.

2.2. Tiên lượng và đánh giá đáp ứng điều trị

Sử dụng PET/CT để tiên lượng và đánh giá đáp ứng điều trị là một mục tiêu quan trọng đối với những bệnh nhân sarcoma. Sự hấp thu FDG của sarcoma được xác định bởi PET/CT đã được chứng minh là có tương quan với mức độ phân bào, các nhà nghiên cứu đã đánh giá khả năng của kỹ thuật này để dự đoán kết quả của bệnh nhân. Chỉ số SUV FDG là một yếu tố dự đoán độc lập về sự sống sót tổng thể của bệnh nhân.

Những khối u này thường không thay đổi kích thước hoặc giảm rất chậm kích thước mặc dù có đáp ứng hóa trị tân dược. Do đó, tiêu chí đánh giá đáp ứng điều trị của khối u rắn không được áp dụng. Ứng dụng của PET/CT như một dấu ấn sinh học để đánh giá đáp ứng điều trị trong các khối u mô đệm đường tiêu hóa.

Việc sử dụng PET/CT được sử dụng để xác định khối u có đáp ứng điều trị hay không, từ đó xem xét việc duy trì hoặc thay đổi phác đồ điều trị trên bệnh nhân.

Nguồn tham khảo: webmd.com, ncbi.nlm.nih.gov, cancernetwork.com, sciencedirect.com