Khai thác tiền sử bệnh viêm xoang khi khám sức khỏe tổng quát

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Hồ Viết Lệ Diễm - Bác sĩ Nội tổng quát - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Các triệu chứng của bệnh viêm xoang là khá phổ biến và dễ nhầm lẫn với các bệnh khác, từ cảm lạnh thông thường đến viêm mũi lâu năm. Khi các triệu chứng của bệnh kéo dài, việc nhận định ra được các dấu hiệu bệnh xoang và khai thác tiền sử bệnh viêm xoang một cách đầy đủ, chi tiết sẽ góp phần vào công tác chăm sóc toàn diện khi khám sức khỏe tổng quát.

Viêm xoang hay còn được gọi là viêm mũi xoang, là tình trạng viêm xảy ra tại một hoặc nhiều xoang cạnh mũi. Dấu hiệu bệnh xoang được xác định thông qua khám lâm sàng bởi ít nhất hai trong số các triệu chứng sau: Tắc nghẽn đường thở trên, chảy nước mũi, đau đầu, giảm hoặc mất khứu giác. Với các triệu chứng nên trên, nếu kéo dài tối đa đến 12 tuần thì gọi là viêm xoang cấp tính. Ngược lại, khi triệu chứng kéo dài hơn 12 tuần thì gọi là viêm xoang mạn tính. Việc phân chia giai đoạn bệnh có ý nghĩa trong công tác tiếp cận, điều trị và theo dõi bệnh. Đồng thời. mỗi thể bệnh có tiên lượng khác nhau cũng như khả năng cần có chỉ định can thiệp.

Theo đó, trong trường hợp không điều trị tích cực, viêm xoang có thể dẫn đến các biến chứng nặng nề, đôi khi nhiễm trùng xâm lấn hệ thần kinh trung ương như viêm màng não, áp xe não, nguy hiểm đến tính mạng.

Viêm xoang cấp tính là một chẩn đoán lâm sàng, do đó, sự hiểu biết, kinh nghiệm về những biểu hiện đa dạng của viêm xoang cấp là rất quan trọng trong việc phân biệt bệnh lý này với viêm mũi dị ứng, viêm mũi vận mạch hay các nhiễm trùng đường hô hấp trên rất phổ biến.

Những dấu hiệu bệnh xoang cấp tính khi khám viêm xoang trên lâm sàng có thể bao gồm:

• Đau ở vùng má và tỏa ra vùng trán hoặc răng

• Đau tăng khi ngửa đầu hoặc cúi xuống
• Đỏ mũi, má hoặc mí mắt
• Cảm giác có áp lực trên sàn xoang trán, ngay phía trên khóe mắt trong
• Đau lan lên đỉnh đầu, thái dương hoặc chẩm
• Chảy mũi
• Nghẹt mũi
• Ho dai dẳng hoặc kích ứng họng

Thời gian xảy ra các dấu hiệu bệnh xoang cấp tính thường được xác định rõ ràng và khu trú dưới 12 tuần. Tuy nhiên, chỉ nghi ngờ chẩn đoán này khi bệnh nhân bị nhiễm trùng đường hô hấp trên kéo dài hơn 7-10 ngày, đặc biệt nếu nhiễm trùng nặng và kèm theo sốt cao, chảy nước mũi hoặc phù quanh mũi. Trong đa số các trường hợp, người bệnh sẽ khai một bệnh sử với các triệu chứng bắt đầu như nhiễm trùng đường hô hấp trên. Tuy nhiên, tình trạng lại trở nên tồi tệ hơn vào khoảng ngày thứ bảy của bệnh trong khi hầu hết các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên thông thường chỉ kéo dài 5-7 ngày. Đây là dấu hiệu thực sự giúp nghi ngờ đến viêm xoang mũi cấp tính.

Bên cạnh đó, một tiền sử của viêm mũi do nghề nghiệp hoặc dị ứng, viêm mũi vận mạch, polyp mũi cũng cần được ghi nhận. Tình trạng viêm mũi xoang cũng thường gặp hơn ở những người bị xơ nang, suy giảm miễn dịch bẩm sinh hay mắc phải.

Ngoài ra, nếu người bệnh có tiền sử của tiểu đường hoặc ghép tạng, bên cạnh virut hay vi khuẩn, viêm xoang do nấm xâm lấn cũng cần được nghĩ đến.

Tiền sử bệnh nhân từng bị viêm xoang lặp đi lặp lại là vô cùng quan trọng trong viêm xoang mạn tính. Vì sự chồng lắp triệu chứng của bệnh lý tại xoang, mũi, họng, bên cạnh việc khám viêm xoang, đối chiếu triệu chứng với kết quả nội soi và X quang, một bản khai thác tiền sử bệnh viêm xoang kéo dài từ trên ba tháng là rất quan trọng.

Trong nhiều trường hợp, viêm xoang mạn tính có biểu hiện kín đáo hơn viêm xoang cấp tính. Tuy nhiên, bệnh lý này vẫn có thể bắt đầu một cách đột ngột do nhiễm trùng đường hô hấp trên hoặc khi viêm xoang cấp tính kéo dài không giải quyết được. Mặc dù, nếu người bệnh có sốt, đau đầu thì lại là tiêu chí loại trừ.

Theo đó, bệnh nhân bị viêm xoang mạn tính có thể có các triệu xuất hiện chậm và âm thầm trong nhiều tháng hoặc nhiều năm với các dấu hiệu bệnh xoang như sau:

• Nghẹt mũi
• Chảy nước mũi với tính chất dịch trong, nhầy hay đặc
• Luôn có cảm giác khó chịu
• Nhức đầu
• Nhức răng
• Ho mạn tính
• Hắt hơi
• Khó thở mạn
• Đau họng
• Chán ăn
• Giảm khứu giác
• Ngửi thấy mùi khó chịu
• Nghẹt ống tai
• Sốt âm ỉ không rõ nguồn gốc
• Hơi thở nặng mùi
• Ngủ ngáy
• Thiếu oxy mạn

Trong thời gian kéo dài của các triệu chứng, người bệnh có thể đã điều trị nhiều lần và nhiều nơi, có những “kinh nghiệm” nhất định về bệnh lý của chính mình, như:

• Các yếu tố làm trầm trọng và giảm nhẹ triệu chứng
• Phương pháp điều trị trước đây và thời gian dùng
• Loại thuốc đang dùng hiện tại
• Từng có chỉ định phẫu thuật xoang mũi hoặc mũi trước
• Các xét nghiệm hình ảnh học trước đây

Tuy nhiên, các vấn đề sức khỏe khác dễ gây nhầm lẫn với chẩn đoán này cũng nên được ghi nhận như hen suyễn, dị ứng, rối loạn suy giảm miễn dịch cũng như tiếp xúc khói thuốc lá chủ động, thụ động hay tiếp xúc với các chất gây dị ứng.

Dù là biểu hiện cấp tính hay mạn tính, viêm xoang nhìn chung là bệnh lý khá thường gặp trong cộng đồng, là hệ quả của mối tương tác giữa yếu tố cơ địa và yếu tố môi trường. Do đó, nếu như trước đây, mọi người thường chỉ gặp bác sĩ khi họ bị bệnh thì ngày nay, việc chăm sóc sức khỏe định kỳ cho mũi xoang, phòng ngừa bệnh tật một cách chủ động đang trở nên phổ biến. Đồng thời, việc khám bệnh định kỳ nói chung, bác sĩ hỏi thăm về sức khỏe đôi khi sẽ giúp phát hiện ra bất thường mà chính bản thân chưa nhận thấy được. Từ đó, mọi người sẽ có chẩn đoán sớm, giúp điều trị bệnh sớm cũng như nhận được các lời khuyên y tế về một lối sống lành mạnh, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý thường gặp.

Mặt khác, các bác sĩ cũng luôn đưa ra yêu cầu bệnh nhân cần được kiểm tra thường xuyên để giúp duy trì sức khỏe. Đây chính là tầm quan trọng của việc phòng ngừa, như một biện pháp để giảm số lượng bệnh nhân cần điều trị y tế hoặc phẫu thuật, sớm đưa ra các điều trị đúng cách nhanh chóng, tránh mọi biến chứng.

XEM THÊM

• Viêm xoang: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
• Viêm mũi xoang cấp do vi khuẩn ở trẻ em
• Viêm xoang lâu ngày có thể gây polyp mũi