Đau và điều trị đau không dùng thuốc phiện

Bài viết được viết bởi Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Trung Thành - Khoa Gây mê phẫu thuật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Gần đây, quan điểm về giảm đau hạn chế sử dụng thuốc phiện ngày càng được quan tâm và chú ý của các bác sĩ chuyên về điều trị đau. Có nhiều phương thức giảm đau không sử dụng thuốc phiện, bao gồm các thuốc không thuộc nhóm thuốc phiện hoặc các can thiệp giảm đau không dùng thuốc như mát-xa, châm cứu, sóng cao tần, tín hiệu điện.

Đau đớn là trải nghiệm không ai muốn gặp phải trong cuộc sống mỗi ngày. Tuy nhiên không một ai có thể tránh được cảm giác khó chịu này, nguyên nhân có thể từ bệnh lý nội khoa hay ngoại khoa, do chấn thương khi tập luyện thể thao hay do tai nạn, có thể là cơn đau đầu hay đau lưng mãn tính, đau do ung thư hay đau sau mổ. Thuốc giảm đau cũng là loại thuốc thường được kê toa thường xuyên, trong đó không ít toa thuốc được kê thuốc phiện hay dẫn chất của thuốc phiện vốn có nhiều tác dụng phụ bất lợi cho người sử dụng và đặc biệt là có thể gây nghiện.

Có nhiều loại thuốc giảm đau không thuộc nhóm thuốc phiện như paracetamol, kháng viêm không steroid hay nefopam. Đa số bệnh nhân có tình trạng đau nhẹ và trung bình có thể thỏa mãn với các loại thuốc này, và đó là tất cả những gì họ cần. Một số trường hợp đau năng cần kết hợp thêm liệu pháp không dùng thuốc. Bao gồm:

• Vật lý trị liệu - bác sĩ chuyên về phục hồi chức năng hoặc chuyên gia về vật lý trị liệu có thể thiết lập một chương trình tập luyện giúp bạn cải thiện khả năng vận động và giảm đau. Bể xoáy nước (whirlpool), siêu âm và xoa bóp cơ cũng có thể giúp ích cho bạn.
• Châm cứu – Cơn đau có thể giảm nhờ châm cứu, trong đó sử dụng các cây kim rất nhỏ đưa vào các vị trí khác nhau trên da của người bệnh để làm gián đoạn các tín hiệu đau.
• Phẫu thuật - Khi các phương pháp điều trị khác không đạt hiệu quả, phẫu thuật có thể điều chỉnh những bất thường trong cơ thể vốn là nguyên nhân gây ra cơn đau của người bệnh.
• Tiêm thuốc hoặc phong bế thần kinh – Trường hợp người bệnh đang bị đau do co thắt cơ hoặc đau dây thần kinh, tiêm thuốc tê hoặc các loại thuốc khác có thể làm giảm cơn đau.

Nhiều người bệnh cảm thấy thoải mái dễ chịu hơn nhờ xoa bóp và các kỹ thuật thư giãn khác, cũng như phản hồi sinh học (biofeedback), là cách người bệnh học cách kiểm soát các chức năng không tự chủ chẳng hạn như nhịp tim.

Một số người bệnh bị đau mãn tính không thấy thuyên giảm khi dùng thuốc giảm đau không thuộc nhóm thuốc phiện hoặc không đáp ứng với các phương pháp điều trị không dung thuốc nêu trên. Những kỹ thuật mới đang được phát triển có thể làm giảm cơn đau và hạn chế tái phát đau trở lại trong một số trường hợp.

Một số phương pháp công nghệ cao mới nhất để giảm đau mãn tính bao gồm:

• Sóng vô tuyến - Cắt đốt bằng tần số vô tuyến, bằng cách đưa một cây kim vào bên cạnh dây thần kinh chi phối cảm giác đau và đốt dây thần kinh bằng dòng điện do sóng vô tuyến tạo ra. Thủ thuật này tạo ra hiện tượng đoản mạch tín hiệu đau. Hiệu quả giảm đau có thể kéo dài đến một năm.

>>> Điều trị đau lưng bằng đốt thần kinh bằng sóng (RFA)

• Phong bế thần kinh – Dưới hướng dẫn màn hình X-Quang, bác sĩ điều trị đau có thể tiêm thuốc tê để ngăn chặn hoặc làm giảm cơn đau và thậm chí có thể ngăn cơn đau mãn tính phát triển. Vị trí tiêm phụ thuộc vào nguồn gốc và loại đau. Có thể thực hiện tiêm nhiều lần hoặc lặp lại điều trị khi cần thiết.
• Tín hiệu điện - Kích thích dây thần kinh bằng tín hiệu điện qua da có thể giúp giảm đau trong thời gian ngắn, đặc biệt đối với các loại đau cơ khác nhau, bằng cách truyền tín hiệu điện thế thấp từ một thiết bị nhỏ đến vùng bị đau thông qua các miếng đệm dán trên da. Mặc dù chưa rõ cơ chế nhưng các nhà nghiên cứu về phương pháp này cho rằng nó có thể ngăn chặn các tín hiệu thần kinh đến não hoặc kích thích sản xuất endorphin, được xem là chất giảm đau tự nhiên của cơ thể.
• Kích thích tủy sống - Khi các phương pháp khác không thành công, các chuyên gia về điều trị đau có thể đề nghị phương pháp kích thích tủy sống (SCS-Spinal Cord Stimulation), bằng cách sử dụng một thiết bị giống như máy tạo nhịp tim để thay thế cơn đau bằng một cảm giác dễ chịu hơn, thường là cảm giác châm chích (tingling) hoặc giống như được xoa bóp. Thiết bị này sẽ được cấy vào vùng thắt lưng, nối với các dây điện cực nhỏ đặt trong ống sống. Khi người bệnh cảm thấy đau, họ có thể sử dụng điều khiển từ xa để gửi tín hiệu đến vùng đau. Kỹ thuật này có thể giúp giảm tình trạng đau lưng cũng như đau do thần kinh hoặc tổn thương thần kinh gây tê và đau chân thường gặp ở những người mắc bệnh tiểu đường. Các thế hệ mới của SCS hứa hẹn làm giảm đau mà không gây cảm giác châm chích.
• Máy bơm thuốc giảm đau - Máy bơm đặc biệt có thể được cấy vào người bệnh cho phép họ tự kiểm soát đau bằng cách nhấn nút và máy sẽ đưa thuốc giảm đau đến tủy sống, giúp người bệnh giảm đau mà không kèm các tác dụng phụ thường xảy ra khi dùng những loại thuốc này bằng đường uống. Phương pháp này thường được sử dụng ở người bị đau do ung thư, nhưng cũng có thể áp dụng trong trường hợp người bệnh đau do nguyên nhân khác vì gặp nhiều tác dụng phụ khi dùng thuốc bằng đường uống.
• Các giải pháp trong tương lai – Tế bào gốc hiện đang được nghiên cứu hứa hẹn nhiều triển vọng. Phương pháp này liên quan đến việc thu hoạch tế bào gốc từ tủy xương của người bệnh và tiêm chúng vào một vị trí nào đó trên cơ thể, chẳng hạn như vùng thắt lưng vốn bị đau do mô bị thoái hóa với hy vọng là các tế bào gốc sẽ giúp tạo các mô mới, khỏe mạnh và giúp giảm đau cho người bệnh.

Người bệnh cần đến bệnh viện uy tín để tiến hành thăm khám và điều trị ngay khi có dấu hiệu của đau mãn tính. Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện uy tín được đông đảo người bệnh tin tưởng thăm khám và điều trị bệnh. Không chỉ có hệ thống cơ vật chất, trang thiết bị hiện đại: 6 phòng siêu âm, 4 phòng chụp X- quang DR (1 máy chụp toàn trục, 1 máy tăng sáng, 1 máy tổng hợp và 1 máy chụp nhũ ảnh), 2 máy chụp Xquang di động DR, 2 phòng chụp cắt lớp vi tính đa dãy đầu thu (1 máy 128 dãy và 1 máy 16 dãy), 2 phòng chụp Cộng hưởng từ (1 máy 3 Tesla và 1 máy 1.5 Tesla), 1 phòng chụp mạch máu can thiệp 2 bình diện và 1 phòng đo mật độ khoáng xương....

Vinmec còn là nơi quy tụ đội ngũ các y, bác sĩ giàu kinh nghiệm sẽ hỗ trợ phần nhiều trong việc chẩn đoán và phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường của cơ thể người bệnh. Đặc biệt, với không gian được thiết kế theo tiêu chuẩn hiện đại, Vinmec đảm bảo sẽ mang đến cho người bệnh sự thoải mái, thân thiện, yên tâm nhất.