Đau ngực không do tim có thường gặp?

Bài viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Đau ngực không do tim là một rối loạn phổ biến ảnh hưởng đến đời sống và công việc của người bệnh. Tuy nhiên, mặc dù bản chất mãn tính của nó, đau ngực không do tim không ảnh hưởng đến tỷ lệ tử vong của bệnh nhân.

Đau ngực không do tim được định nghĩa là đau ngực tái phát không phân biệt được với đau tim do thiếu máu cục bộ sau khi đã loại trừ nguyên nhân tim.

Bệnh nhân bị đau ngực không do tim có thể đau ngực do bóp chặt, thắt chặt, hoặc bỏng rát, có thể lan ra lưng, cổ, cánh tay và hàm và không thể phân biệt được với đau ngực liên quan đến tim. Điều này kết hợp với thực tế là những bệnh nhân có tiền sử bệnh mạch vành (CAD) cũng có thể gặp đau ngực không do tim. Do đó, tất cả bệnh nhân đau ngực không do tim trước tiên phải được bác sĩ tim mạch đánh giá để loại trừ chứng đau thắt ngực do tim. Chỉ phân biệt trên cơ sở lâm sàng giữa đau thắt ngực do tim và đau ngực không do tim đã được chứng minh là một nhiệm vụ rất khó khăn. Hơn nữa, bệnh nhân đau ngực không do tim thường có triệu chứng đau ngực cao hơn và cường độ đau lớn hơn.

Các cơ chế cơ bản chính bao gồm trào ngược dạ dày thực quản, rối loạn chức năng thực quản và quá mẫn thực quản. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản có thể là nguyên nhân phổ biến nhất của đau ngực không do tim. Rối loạn chức năng thực quản chỉ ảnh hưởng đến một số ít bệnh nhân đau ngực không do tim. Quá mẫn thực quản có thể xuất hiện ở những bệnh nhân đau ngực không do GERD không liên quan đến GERD bất kể rối loạn chức năng thực quản có hay không.

Đối với bác sĩ tim mạch, bất kỳ hai đặc điểm lâm sàng nào sau đây đều gợi ý đau thắt ngực do tim không điển hình và chỉ một hoặc không có đặc điểm nào trong số này là biểu hiện của đau ngực không do tim :

• Khó chịu ở ngực, áp lực hoặc nặng nề kéo dài vài phút,
• Đau gây ra bằng cách gắng sức, xúc động, tiếp xúc với lạnh hoặc một bữa ăn lớn và
• Cơn đau thuyên giảm khi nghỉ ngơi hoặc nitroglycerine thường là dấu hiệu của cơn đau thắt ngực.

Khi nói đến đau ngực, ưu tiên hàng đầu của bác sĩ tim mạch là loại trừ bất kỳ tình trạng tim mạch cấp tính nào đe dọa tính mạng, bao gồm:

• Nhồi máu cơ tim cấp
• Đau thắt ngực không ổn định
• Bóc tách động mạch chủ, huyết khối phổi
• Chèn ép màng ngoài tim

Nếu một hội chứng tim cấp tính đã được loại trừ, thì nên đánh giá bệnh tim thiếu máu cục bộ mãn tính hoặc bệnh màng ngoài tim. Các xét nghiệm khác nhau có thể giúp xác định sự hiện diện và mức độ nghiêm trọng của thiếu máu cục bộ, chức năng thất trái, sự xuất hiện của động mạch vành và khả năng hoạt động, bao gồm:

• Điện tâm đồ
• SPECT hạt nhân
• Siêu âm tim bằng thuốc (dobutamine, persantine hoặc adenosine)
• MRI tim

Có nhiều nguyên nhân gây ra đau ngực không do tim, và chúng không chỉ giới hạn ở thực quản. Do đó, thuật ngữ đau ngực không do tim bao hàm hơn và bao gồm các rối loạn về cơ xương, phổi, tim mạch, nhiễm trùng, liên quan đến thuốc, tâm lý và các rối loạn tiêu hóa khác.

XEM THÊM: Đau ngực không do tim bắt nguồn từ nguyên nhân trào ngược dạ dày thực quản (Phần 1)

Thông tin về dịch tễ học của đau ngực không do tim ở Hoa Kỳ và trên thế giới là tương đối hạn chế. Hiện nay, đau ngực là biểu hiện phổ biến thứ hai tại các khoa cấp cứu của bệnh viện; tuy nhiên, chỉ 25% số người bị đau ngực thực sự đến bệnh viện.

Tỷ lệ hiện mắc đau ngực không do tim trung bình hàng năm trong 6 nghiên cứu dựa trên dân số là khoảng 25%. Tuy nhiên, các nghiên cứu này khác nhau ở nhiều khía cạnh như định nghĩa đau ngực không do tim, địa lý, cỡ mẫu, thứ tự lấy mẫu và chênh lệch dân tộc. Một cuộc khảo sát dựa trên dân số ở Hoa Kỳ đã đánh giá tỷ lệ phổ biến của GERD ở Olmsted County, Minnesota và báo cáo tỷ lệ phổ biến đau ngực không do tim là 23%. Phân bố theo giới giữa các bệnh nhân đau ngực không do tim là tương tự (24% ở nam và 22% ở nữ).

Eslick và cộng sự gần đây đã đánh giá mức độ phổ biến của đau ngực không do tim ở Úc bằng cách sử dụng một bảng câu hỏi về chứng đau ngực đã được kiểm chứng qua đường bưu điện tới 1.000 người được chọn ngẫu nhiên. Nghiên cứu đã chứng minh tỷ lệ hiện mắc là 33% với sự phân bổ giới tính gần như bình đẳng (32% ở nam so với 33% ở nữ). Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng tỷ lệ hiện mắc đau ngực không do tim trong dân số giảm khi độ tuổi tăng lên.

Một nghiên cứu dựa trên dân số trên toàn quốc từ Nam Mỹ cho thấy tỷ lệ hiện mắc đau ngực không do tim hàng năm là 23,5% và đau ngực không do tim được báo cáo bằng nhau ở cả hai giới. Trong nghiên cứu này, các triệu chứng GERD điển hình thường xuyên (ít nhất một lần một tuần) có liên quan đáng kể và độc lập với đau ngực không do tim. Một nghiên cứu dịch tễ học khác được công bố gần đây đã chứng minh rằng tỷ lệ hiện mắc đau ngực không do tim hàng năm trong dân số Trung Quốc là 19%.

Mặc dù phụ nữ mắc đau ngực không do tim có xu hướng hỏi ý kiến ​​các bác sĩ lâm sàng thường xuyên hơn nam giới, nhưng chứng rối loạn này ảnh hưởng đến cả hai giới như nhau. Ngoài ra, nữ giới thường đến khoa cấp cứu bệnh viện với đau ngực không do tim hơn nam giới, nhưng không có sự khác biệt về giới tính về cường độ đau ngực.

Các nghiên cứu dịch tễ học báo cáo sự giảm tần suất đau ngực không do tim khi tuổi tác ngày càng tăng. Phụ nữ dưới 25 tuổi và những người từ 45 đến 55 tuổi có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất. Bệnh nhân mắc đau ngực không do tim trẻ hơn, uống nhiều rượu và thuốc lá hơn, và có nhiều khả năng bị lo lắng hơn những bệnh nhân mắc bệnh thiếu máu cơ tim.

Trong một nghiên cứu, gần 1⁄4 số người bị đau ngực không do tim đã tìm kiếm dịch vụ chăm sóc sức khỏe để chữa đau ngực trong vòng 12 tháng trước đó. Không có yếu tố nguy cơ tiêu hoá (ợ chua, khó nuốt và trào ngược axit) hoặc tâm lý (lo lắng, trầm cảm và rối loạn thần kinh) có liên quan đáng kể đến việc theo đuổi tham vấn đau ngực không do tim .

Một cuộc khảo sát gần đây tại Hoa Kỳ tiết lộ rằng các bác sĩ tim mạch tự quản lý khoảng một nửa số bệnh nhân được chẩn đoán mắc đau ngực không do tim. Trong số những bệnh nhân đau ngực không do tim đã được giới thiệu, 45,9% được chuyển trở lại bác sĩ chăm sóc chính (PCP), và chỉ 29,3% đến bác sĩ tiêu hóa. Trong một cuộc khảo sát về các bác sĩ chăm sóc chính, Wong và cộng sự chứng minh rằng hầu hết bệnh nhân đau ngực không do tim được chẩn đoán và điều trị bởi bác sĩ chăm sóc chính (79,5%) mà không được chuyển đến bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa. Chuyên khoa phụ được ưu tiên nhất để đánh giá chẩn đoán ban đầu của bệnh nhân có biểu hiện đau ngực là tim mạch (62%), tiếp theo là tiêu hóa (17%). Tỷ lệ trung bình của các lượt giới thiệu như vậy chỉ là 22%.

Một nghiên cứu của Eslick và Talley báo cáo rằng 78% bệnh nhân đến khoa cấp cứu bệnh viện với cơn đau ngực cấp tính đã đến gặp bác sĩ trong 12 tháng qua. Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe phổ biến nhất được thấy là bác sĩ đa khoa (85%), tiếp theo là bác sĩ tim mạch (74%), bác sĩ tiêu hóa (30%), bác sĩ chuyên khoa phổi (14%), bác sĩ trị liệu thay thế (8%) và bác sĩ tâm lý (10%).

Nhiều bệnh nhân đau ngực không do tim cho biết chất lượng cuộc sống kém và thừa nhận dùng thuốc trợ tim mặc dù thiếu bằng chứng về nguyên nhân bệnh. Chỉ một phần nhỏ bệnh nhân cảm thấy yên tâm. Do đó, gánh nặng kinh tế của căn bệnh này đã được đề xuất là rất cao, mặc dù các nghiên cứu đánh giá tác động chi phí của đau ngực không do tim đối với hệ thống chăm sóc sức khỏe là rất khan hiếm. Trong một nghiên cứu, chi phí chăm sóc sức khỏe cho đau ngực không do tim được ước tính là hơn 315 triệu USD hàng năm, chủ yếu do phải đi khám nhiều lần tại phòng khám, phòng cấp cứu, nhập viện và kê đơn thuốc. Ước tính chi phí này không bao gồm các chi phí gián tiếp như mất ngày làm việc hoặc tác động của các triệu chứng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân

Sự hiểu biết của chúng ta về dịch tễ học và diễn biến tự nhiên của đau ngực không do tim vẫn còn tương đối hạn chế. Nhìn chung, căn bệnh này có vẻ rất phổ biến, không có bất kỳ khuynh hướng giới tính nào và có tiên lượng tốt. Người ta đã học được nhiều điều hơn trong những năm qua về GERD, rối loạn chức năng thực quản, quá mẫn thực quản và bệnh kèm theo tâm lý là những cơ chế cơ bản quan trọng của đau ngực không do tim. Ở những bệnh nhân bị đau ngực cơ năng, cơ chế bệnh sinh chính xác và sự kiện ban đầu hoặc các sự kiện dẫn đến đau ngực mãn tính suốt đời vẫn còn chưa được hiểu rõ.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec với hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế hiện đại cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ nhiều năm kinh nghiệm trong khám điều trị bệnh, người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm thăm khám và điều trị tại Bệnh viện.

Tài liệu tham khảo:

1. Ronnie Fass and Sami R Achem, Noncardiac Chest Pain: Epidemiology, Natural Course and Pathogenesis, J Neurogastroenterol Motil. 2011 Apr; 17(2): 110–123.