Dấu hiệu trẻ sơ sinh hít phải phân su

Phân su có màu xanh đậm, được sản xuất trong ruột của thai nhi. Sau khi chào đời, trẻ sơ sinh sẽ thải phân su trong vài ngày đầu tiên. Tuy nhiên, do những áp lực mà bé trải qua trước hoặc trong khi sinh có thể khiến trẻ thải phân su ngay trong tử cung, lẫn với nước ối khiến trẻ hít phải phân su. Tình trạng này được gọi là hội chứng hít phân su (MAS) rất nguy hiểm.

• Trẻ sinh ra thường có tầm vóc to, cả người phủ đầy phân su, miệng hầu chứa đầy nước ối có phân su, bong da.
• Dây rốn héo
• Trẻ sơ sinh có biểu hiện suy hô hấp: nhịp thở nhanh, thở khó, thở rên rỉ, tím tái, ngưng thở, cánh mũi phập phồng, rút lõm lồng ngực, lồng ngực vồng
• Nhịp tim chậm, có thể nhỏ hơn 100 lần/phút.
• Giảm trương lực cơ, cử động yếu
• Có thể có suy dinh dưỡng thai
• Trẻ hít phân su có thể bị ngạt nặng, chết lâm sàng
• Nghe phổi: có thể có rales ẩm hoặc ran phế quản
• Chụp X - quang phổi thấy: các hạt đậm bờ không rõ tập trung nhiều quanh rốn phổi, ứ khí ở phổi, xẹp phổi và khí thũng rải rác.
• Một số trường hợp có tràn khí lồng ngực, có thể có tràn khí màng phổi hoặc tràn khí trung thất.
• Sinh hóa: giảm oxy, tăng CO2 máu, toan hóa máu.
• Trường hợp nặng có thể có dấu hiệu của tăng áp lực động mạch phổi ở những giờ sau.

Những trẻ hít ối phân su được cứu sống mà phải thở oxy dài ngày có nguy cơ bị bệnh phổi mạn, tăng nhạy cảm đường thở (dễ phát triển bệnh hen, viêm phổi) chậm phát triển tâm thần, điếc.

• Công thức máu
• Khí máu
• Điện giải đồ, canxi, đường, CRP
• X - quang tim phổi.
• Siêu âm tim khi nghi ngờ có tăng áp lực động mạch phổi.

Nhịp thở nhanh thoáng qua ở trẻ sơ sinh: thường gặp ở trẻ 34 - 37 tuần tuổi thai, bệnh cải thiện nhanh. Còn hội chứng hít phân su thường gặp ở trẻ có tuổi thai trên 41 tuần hoặc suy dinh dưỡng thai, bệnh thường diễn biến nặng.

• Hội chứng suy hô hấp cấp: thường xảy ra ở trẻ đẻ non
• Viêm phổi: một số trường hợp viêm phổi hơi khó phân biệt với Hội chứng hít ối phân su. Tuy nhiên, trường hợp trẻ viêm phổi do hít phân su thì nước ối thường có phân su.
• Bệnh tim bẩm sinh tím sớm: cần phân biệt với hội chứng hít phân su bằng khám lâm sàng, X - quang phổi và siêu âm tim.
• Tràn khí màng phổi tiên phát: đặc điểm là nước ối không có phân su.

Theo một số khuyến cáo, trẻ hít ối phân su tuy biểu hiện tốt nhưng vẫn phải được theo dõi sát trong 24 giờ đầu, vì những biểu hiện nặng có thể xảy ra sau đó trong khoảng 20 - 30% các trường hợp. Trẻ sẽ được hút sạch dịch ối phân su ở hầu họng và theo dõi nhịp tim, nhịp thở và oxy trong máu...

Khi trẻ hít ối phân su có các dấu hiệu nặng như: suy hô hấp, nhịp tim chậm <100 lần/phút, cử động yếu, giảm trương lực cơ... các bác sĩ sẽ tiến hành hút dịch ối phân su qua nội khí quản, mục đích làm sạch phân su trong đường hô hấp trên và dưới, làm thông thoáng đường thở và cho thở oxy. Trẻ sẽ tiếp tục điều trị và theo dõi tại đơn vị chăm sóc sơ sinh đặc biệt, bao gồm:

• Thở oxy hoặc thở máy nếu suy hô hấp nặng.
• Liệu pháp thay thế surfactant.
• Kháng sinh chống nhiễm trùng.
• Điều trị cao áp phổi bằng các phương pháp đặc hiệu.
• Vật lý trị liệu hô hấp.
• Theo dõi và điều trị các biến chứng tràn khí màng phổi, nhiễm trùng bệnh viện...

Những thai kỳ có nguy cơ cao như: Thai chậm tăng trưởng trong tử cung, thai già tháng, tiền sản giật, cao huyết áp, bệnh tim phổi mãn... cần được theo dõi kỹ trong thai kỳ và trong khi sinh.

Khi thấy ra nước ối có màu xanh đậm, đây là dấu hiệu sớm cho thấy khả năng trẻ hít phải phân su rất cao, sản phụ cần báo ngay cho bác sĩ để theo dõi sát nhịp tim thai, tình trạng suy thai và có những biện pháp can thiệp sớm, tránh các tai biến.

Tuy hít ối phân su ở trẻ sơ sinh có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm nhưng phần lớn các trường hợp là không nghiêm trọng. Việc theo dõi các dấu hiệu trẻ hít phải phân su một cách cẩn thận và điều trị kịp thời sẽ giúp hạn chế tình trạng nặng cũng như những di chứng về sau.