Các bước thực hiện bóc rau nhân tạo và kiểm soát tử cung sau sinh

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Bùi Minh Phúc - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

1.1 Bóc rau nhân tạo là gì?

Bóc rau nhân tạo là thủ thuật đưa tay vào buồng tử cung để lấy bánh rau sau khi em bé chào đời. Mục đích bóc rau nhân tạo là lấy rau thai ra khỏi buồng tử cung một cách chủ động để làm sạch buồng tử cung, giúp cho tử cung co hồi tốt hơn, hoặc chuẩn bị thực hiện kiểm tra sự toàn vẹn của tử cung trong trường hợp khẩn cấp.

1.2 Chỉ định

Bóc rau nhân tạo được thực hiện trong những trường hợp như:

• Bánh rau không bong tự nhiên sau khi hết thời gian nghỉ ngơi sinh lý;
• Băng huyết sau sinh và rau chưa bong;
• Băng huyết sau sinh và có nghi ngờ còn sót rau.

1.3 Các bước thực hiện

Trước khi tiến hành thực hiện thủ thuật bóc rau thai nhân tạo cần giải thích ngắn gọn cho sản phụ, gia đình hiểu rõ, yên tâm và hợp tác. Đồng thời chuẩn bị dụng cụ găng, săng vô khuẩn, thuốc giảm đau, thuốc tim hồi sức để có thể dùng khi cần, dung dịch betadine sát khuẩn.

Kỹ thuật bóc nhau thai nhân tạo bao gồm:

• Một tay đặt trên thành bụng để cố định đáy tử cung;
• Tay còn lại cho vào âm đạo và lần theo dây rốn, đưa tay vào buồng tử cung và tìm đến vùng rau bám. Bóc bánh rau bằng cách dùng bờ trước của bàn tay để lách giữa bánh rau và thành tử cung. Bóc từ rìa bánh rau đến trung tâm lên tận bờ trên bánh rau để tránh sót;
• Khi rau bong hết thì tay trong tử cung đẩy bánh rau ra ngoài, không rút tay ra, nếu cần tay ngoài kéo vào dây rốn lấy bánh rau ra khỏi buồng tử cung;
• Trong khi làm thủ thuật nếu tử cung co chặt không cho tay vào buồng tử cung được thì phải chờ một chút rồi nong dần bằng tay, đồng thời dùng thuốc giảm co bóp tử cung. Nếu rau bám chặt không bóc được trong trường hợp rau cài răng lược không nên cố bóc vì sẽ làm tổn thương cơ tử cung và chảy máu nhiều. Trường hợp này phải mổ cắt tử cung.

Sau khi bóc rau nhân tạo phải kiểm soát buồng tử cung ngay

Kiểm soát tử cung là một thủ thuật được tiến hành sau khi bánh rau đã sổ ra ngoài. Nhằm mục đích kiểm tra xem còn sót rau hay sót màng rau không, đồng thời kiểm tra sự toàn vẹn của tử cung.

Kiểm soát tử cung được chỉ định trong những trường hợp:

• Chảy máu sau sổ rau;
• Kiểm tra sự toàn vẹn của rau;
• Kiểm tra sự toàn vẹn của tử cung sau những thủ thuật khó khăn như: forceps, cắt thai, nội xoay thai,... hoặc trên những tử cung đã có sẹo mổ cũ.

Các bước tiến hành:

• Một tay đặt lên thành bụng để cố định đáy tử cung, tay kia cho vào âm đạo, qua cổ tử cung vào buồng tử cung tới tận đáy tử cung, rồi kiểm tra lần lượt đáy tử cung, mặt trước, mặt sau, hai bờ và hai sừng tử cung bằng đầu các ngón tay. Nếu tử cung co tốt, bóp chặt vào bàn tay bên trong tử cung thì nhẹ nhàng rút tay ra
• Nếu tử cung bị nhão, không bóp chặt vào bàn tay trong thì đó là trường hợp tử cung bị đờ. Cần tiến hành các biện sau đây để giúp tử cung co chặt lại, thực hiện cho đến khi tử cung co bóp chặt mới rút bàn tay ra tránh đưa tay ra vào nhiều lần vì dễ gây nhiễm khuẩn và sốc do đau.:
  • Bàn tay bên trong tử cung nắm lại, đẩy nhẹ đáy tử cung lên;
  • Bàn tay bên ngoài xoa bóp vào tử cung vào tử cung qua thành bụng;
  • Tiêm thuốc co bóp tử cung: thuốc co tử cung gồm có oxytocin 5 đơn vị x 2 ống tiêm vào cơ tử cung qua thành bụng, hoặc tiêm bắp hoặc tiêm tĩnh mạch, hoặc/và thuốc ergometrin 0,2 mg, tiêm bắp. Hoặc misoprostol 200 mcg, ngậm dưới lưỡi 2 viên hoặc đặt hậu môn 3 – 4 viên.

Sau bóc rau nhân tạo và kiểm soát tử cung, sản phụ cần tiêm hoặc uống kháng sinh để phòng ngừa nhiễm khuẩn. Sản phụ sau khi bóc rau nhân tạo cần chú ý những dấu hiệu nhiễm khuẩn như sốt, đau bụng dưới, âm đạo có mùi hôi, chảy máu,... để có thể phát hiện sớm và được can thiệp kịp thời.