Trẻ 15 tháng tuổi: Chế độ dinh dưỡng và chăm sóc răng miệng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Đặng Huy Toàn - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang

Khi được 15 tháng tuổi, trẻ sẽ có những bước phát triển quan trọng, hoàn thiện cả về thể chất và tâm lý. Để trẻ 15 tháng tuổi phát triển các kỹ năng nhận thức, vận động và ngôn ngữ thì phụ huynh cần chú ý cẩn thận hơn trong việc chăm sóc dinh dưỡng, răng miệng và tâm lý - cảm xúc cho trẻ.

1.1 Phát triển thể chất

Trẻ 15 tháng tuổi có cân nặng trung bình trong khoảng 9,5 - 10,8kg với điều kiện trẻ được cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết từ chế độ ăn uống. Vậy trẻ 15 tháng biết làm gì? Bé có thể thực hiện được nhiều hành động như:

• Tự đứng dậy, ngồi dậy mà không cần hỗ trợ;
• Tự đi bộ chậm và ổn định, đôi khi cần người lớn giúp đỡ;
• Tự lấy đồ chơi, đồ vật bằng tay, nắm chúng trong tay một cách chắc chắn;
• Thử đưa thức ăn, đồ vật mà bé nhìn thấy vào miệng;
• Bắt chước những hành động của người lớn;
• Học cách sử dụng 5 giác quan như ngửi, nghe, nhìn, chạm, nói và liên kết chúng với nhau.

Ở giai đoạn này, hệ tiêu hóa của trẻ tiếp tục được hoàn thiện song song với quá trình mọc răng. Thông thường, trẻ sẽ mọc được 11 chiếc răng khi được 15 tháng tuổi và sẽ tiếp tục mọc đủ 20 răng sữa khi được 25 - 30 tháng tuổi.

Tuy nhiên, vẫn có trường hợp trẻ 15 tháng chưa biết đi. Điều kiện để bé biết đi bao gồm bộ xương đủ cứng cáp, các cơ bắp và bộ não phát triển bình thường. Tuy nhiên, cũng tùy thể trạng của từng bé, thời gian biết đi có thể xê dịch từ khi trẻ được 10 - 18 tháng tuổi. Vì vậy, khi được 15 tuổi mà bé vẫn chưa biết đi thì đó vẫn là trạng thái bình thường. Chỉ tới khi sau 20 - 22 tháng tuổi mà bé chưa biết đi thì phụ huynh mới cần đưa trẻ đi thăm khám, can thiệp điều trị.

1.2 Phát triển cảm xúc và giao tiếp

Trẻ 15 tháng tuổi phát triển nhiều kỹ năng khác nhau để tương tác với môi trường, bao gồm kỹ năng giao tiếp và phát triển cảm xúc. Trẻ 15 tháng biết làm gì? Đó là:

• Mỉm cười, nhận diện được những người quen thuộc với mình;
• Khám phá, thử những điều mới;
• Nhận biết được bản thân mình thích và không thích điều gì;
• Bực bội, cáu kỉnh nếu phải chia sẻ đồ chơi;
• Thích trở thành trung tâm của mọi sự chú ý;
• Biết ôm, hôn cha mẹ, người thân
• Có thể nhận ra bản thân mình trong gương.

1.3 Phát triển khả năng nhận thức và ngôn ngữ

Khi được 15 tháng tuổi, trẻ có thể tập nói được những từ đơn như ma, ba, bà,... Trong giai đoạn này, khả năng nhận thức, ngôn ngữ của trẻ phát triển nhanh, bé tự lập hơn và sẵn sàng tham gia vào các cuộc trò chuyện. Bé có thể:

• Nhận ra được cảm xúc trong giọng nói của người nói chuyện với mình: Vui vẻ, buồn bã hay khó chịu, tức giận;
• Nắm bắt được ý nghĩa các từ dựa trên hướng dẫn của cha mẹ, người thân;
• Hiểu được nghĩa của từ “không”;
• Hiểu được cơ bản những gì bố mẹ nói chuyện với mình dù chưa thể trả lời thông thạo.

Tuy nhiên, cũng có trường hợp trẻ 15 tháng chưa biết nói. Khi gặp tình trạng này, phụ huynh không nên quá lo lắng vì mỗi bé có một nhịp độ phát triển riêng nên đôi khi phải chạm mốc 2 tuổi bé mới nói sõi. Nếu bé chưa chủ động sử dụng được ngôn ngữ tự nhiên nhưng đã có thể bập bẹ được các từ đơn âm hoặc có một số nhận thức được lời nói của cha mẹ thì cha mẹ có thể chờ thêm và hướng dẫn, khuyến khích bé nhiều hơn.

Trường hợp bé không biết nói, đi kèm có một số biểu hiện bất thường như không có phản ứng với âm thanh xung quanh, không sử dụng cử chỉ một cách thường xuyên, khó để hiểu các yêu cầu đơn giản, không hào hứng khi giao tiếp với bố mẹ,... thì cha mẹ nên đưa trẻ đi khám vì có thể bé gặp vấn đề về thính giác, thần kinh và khả năng nhận thức.

2.1 Trẻ 15 tháng tuổi nên ăn gì?

Trẻ được 15 tháng tuổi nên ăn các loại thực phẩm sau:

• Rau củ: Phụ huynh có thể cho con ăn thêm các món rau, củ, quả được nấu chín mềm như cà rốt, bí đỏ, khoai lang, bông cải xanh, cải bó xôi,... Các loại rau củ này đều giàu vitamin và khoáng chất, tốt cho sự phát triển của bé;
• Sữa và các chế phẩm từ sữa: Gồm sữa mẹ, sữa bột, sữa chua, váng sữa, phô mai,... để bổ sung sắt, canxi và nhiều dưỡng chất khác cho bé;
• Món ăn giàu protein: Trứng, thịt bò, thịt lợn, thịt gà, đậu nành,... để cung cấp năng lượng và nuôi dưỡng cơ bắp chắc khỏe cho bé;
• Hoa quả: Trẻ nên được ăn thêm các loại trái cây như táo, cam, chuối,... với khẩu phần hợp lý;
• Cơm và ngũ cốc: Trẻ 15 tháng tuổi có thể ăn được cơm mềm, cơm nát. Bên cạnh đó, cha mẹ nên cho bé ăn thêm phở, mì,... được hầm mềm, cắt nhỏ.

2.2 Nên cho trẻ 15 tháng tuổi ăn mấy bữa một ngày?

Trẻ 15 tháng tuổi có nhu cầu khoảng 1000 calo mỗi ngày, cần được xây dựng một khẩu phần ăn bằng 1⁄4 khẩu phần ăn của người lớn. Bé sẽ ăn theo 3 bữa chính và 2 - 3 bữa phụ mỗi ngày. Trong bữa phụ nên cho trẻ ăn rau, trái cây, chế phẩm từ sữa,...

2.3 Lưu ý khi chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ

• Đa dạng món ăn và cách trình bày để kích thích sự hào hứng của bé khi ăn;
• Để bé ăn dựa trên khẩu vị và sự thèm ăn của bản thân thay vì gò ép trẻ phải ăn hết những gì mà cha mẹ chuẩn bị;
• Không nên cho bé ăn những miếng thức ăn có kích thước lớn để tránh hóc, nghẹn,... và gây ảnh hưởng tâm lý khiến bé sợ ăn;
• Bữa ăn nên diễn ra ở nơi yên tĩnh, không nên cho trẻ đi bộ, chạy trong khi ăn;
• Cho trẻ ngồi ở ghế ăn cao ngang với bàn ăn của người lớn để cả gia đình có thể giao tiếp được trong khi ăn;
• Cho bé tự xúc ăn để hoàn thiện kỹ năng và giúp bé tự nhận thức được khi nào mình đã no;
• Không nên cho trẻ 15 tháng tuổi ăn các loại hạt hoặc trái cây có hạt nếu chưa được loại bỏ hạt, kẹo cứng, bỏng ngô, kẹo cao su, xúc xích,... để tránh tai nạn hóc, nghẹn,... khiến bé ngạt thở.

Chăm sóc răng miệng cho trẻ là vô cùng quan trọng để giúp bé có hệ răng sữa khỏe mạnh, là tiền đề cho bộ răng vĩnh viễn sau này. Đồng thời, việc vệ sinh răng miệng hằng ngày cũng giúp bé có thể duy trì một thói quen tốt sau này. Một số lưu ý quan trọng gồm:

• Nên cho trẻ uống sữa, nước hoa quả,... bằng cốc thay vì bằng bình để chống sâu răng;
• Uống các loại nước hoa quả chứa vitamin C với lượng phù hợp, khuyến khích trẻ uống nước lọc;
• Đánh răng cho trẻ sau bữa ăn và trước khi đi ngủ bằng bàn chải mềm cho trẻ dưới 2 tuổi để ngừa sâu răng;
• Định kỳ đưa bé đi khám nha sĩ;
• Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể khuyên bổ sung thêm chất Fluoride cho trẻ.

Trẻ 15 tháng tuổi cần có một chế độ ăn uống khoa học, chăm sóc răng miệng thích hợp để bé phát triển nhanh cả về thể chất và tinh thần.

Ngoài ra, cha mẹ cũng nên áp dụng một số phương pháp thay đổi thói quen lẫn cải thiện dinh dưỡng để hỗ trợ hệ răng của con phát triển tốt hơn.

Bên cạnh đó, cha mẹ còn cần bổ sung cho con các vi khoáng chất thiết yếu như kẽm, Lysine, crom, selen, vitamin B1, ... để đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Việc bổ sung các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng. Cha mẹ có thể đồng thời áp dụng việc bổ sung chất qua đường ăn uống và các thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ tự nhiên để bé dễ hấp thụ. Điều quan trọng nhất là việc cải thiện triệu chứng cho bé thường phải diễn ra trong thời gian dài. Việc kết hợp nhiều loại thực phẩm chức năng cùng lúc hoặc thay đổi liên tục nhiều loại trong thời gian ngắn có thể khiến hệ tiêu hóa của bé không kịp thích nghi và hoàn toàn không tốt. Vì vậy cha mẹ phải thực sự kiên trì đồng hành cùng con và thường xuyên truy cập website vinmec.com để cập nhật những thông tin chăm sóc cho bé hữu ích nhé.