Chứng khó đọc ở trẻ em là gì?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng - Bác sĩ Lê Thu Phương - Bác sĩ Nhi - Sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Chứng khó đọc là một khó khăn trong học tập do cách xử lý các thông tin khác biệt của não. Đây là một tình trạng thần kinh và không liên quan đến trí thông minh, cách giáo dục kém. Việc chẩn đoán đúng, hướng dẫn và hỗ trợ trẻ khó đọc có thể giúp giảm tác động tiêu cực.

Chứng khó đọc ở trẻ em là một tình trạng khuyết tật học tập vẫn chưa được biết đến nhiều, mặc dù thực tế đã ảnh hưởng đến 1/10 trẻ em độ tuổi đi học, thậm chí tỷ lệ lưu hành lên đến 17%. Trẻ khó đọc thường bị bỏ sót hoặc chẩn đoán sai, một phần là do có nhiều triệu chứng rất khác nhau. Ngoài yếu tố môi trường, thì có tới 10 gen khác nhau đóng vai trò hình thành chứng khó đọc ở trẻ. Nói cách khác, chứng khó đọc là một vấn đề về thần kinh và có thể di truyền. Cũng có trường hợp một số người mắc chứng khó đọc vì chấn thương não.

Hầu hết mọi người nghe đến tình trạng này đều nghĩ rằng bé gặp khó khăn trong việc đọc chữ. Thực tế, đây chỉ là một phần của chứng khó học. Theo các chuyên gia, trẻ em mắc chứng khó đọc còn gặp vấn đề với chữ viết tay, chính tả, ngôn ngữ miệng, toán học, lập kế hoạch và phối hợp vận động, tổ chức, trình tự, định hướng thời gian, tập trung và chú ý, định hướng phải - trái, xử lý thính giác và thị giác, cũng như trí nhớ.

Người lớn mắc chứng khó đọc sẽ biểu hiện các triệu chứng trên trong suốt cuộc đời. Mặc dù có thể gặp nhiều khó khăn, nhưng đa phần mọi người mắc chứng khó đọc đều có thể cải thiện khuyết điểm nếu được hỗ trợ phù hợp.

Tóm lại, chứng khó đọc có rất nhiều triệu chứng khiến bạn khó phát hiện ra. Và một trong những triệu chứng gây tranh cãi nhất là: năng khiếu trí tuệ. Vượt xa tất cả các lỗi chính tả và khó tập trung, chữ viết tay ngược và các vấn đề xử lý, những đứa trẻ mắc chứng khó đọc có xu hướng cực kỳ thông minh. Trên thực tế, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chỉ số IQ trung bình của một đứa trẻ mắc chứng khó đọc thường cao hơn so với những người bình thường.

Những đứa trẻ này vượt qua ranh giới thông thường. Cụ thể là khi đọc, bé không thể tự động ghép âm thanh phát ra với chữ cái nhìn thấy. Vì vậy bé sử dụng các dấu hiệu và giải quyết vấn đề theo cách đặc biệt mà không ai có thể nhận ra. Những đứa trẻ mắc chứng khó đọc phát triển rất giỏi trong việc giải quyết vấn đề, trong việc tìm ra những cách thay thế khi không thể đọc, từ đó trở thành nhà trí tuệ lão luyện. Một chuyên gia cho biết những đứa trẻ mắc chứng khó đọc thường trở thành một trong những nhà tư tưởng vĩ đại nhất của xã hội.

Diễn viên Mỹ gốc Phi đa tài Whoopi Goldberg, nhà hoạt động môi trường người Mỹ Erin Brokovich và nhà thám hiểm nữ đầu tiên trong lịch sử Ann Bancroft đều là những nhân vật nổi tiếng, thành công và có một điểm chung là mắc chứng khó đọc.

Chính sự thông minh quá mức đã khiến họ gặp rắc rối. Trẻ khó đọc vẫn vượt qua các bài kiểm tra, thậm chí bé còn biết đọc sớm và vượt xa các bạn bè, đồng nghiệp cùng tuổi. Sự nổi bật này khiến không ai nghi ngờ là bé đang bị khuyết tật học tập. Năng khiếu trí tuệ là yếu tố cản trở việc chẩn đoán chứng khó đọc ở trẻ em. Trẻ thường bị chẩn đoán sai và bị buộc tội là lười biếng hoặc không cố gắng.

Trường hợp khác, chứng khó đọc ở trẻ em được chẩn đoán đúng, nhưng năng khiếu bị bỏ qua. Các chuyên gia y tế vẫn đang tìm cách cải thiện, xem xét những khó khăn và nghiên cứu về kế hoạch chẩn đoán cho trẻ trong tương lai. Nhưng trẻ em là một tổ hợp phức tạp, bộ não tự điều chỉnh hoạt động và bù đắp khiếm khuyết vốn có. Vì vậy, tố chất “thiên tài” thường đi kèm với sự bất tài trong một lĩnh vực nào đó.

Là cha mẹ, điều quan trọng là phải tỉnh táo nhìn nhận. Đừng quá say mê với ý tưởng con mình là thiên tài mà không nhận thấy những khó khăn trong học tập của bé. Ngược lại, cũng đừng quá đau lòng khi bé bị chẩn đoán "khuyết tật học tập" mà không nhìn thấy năng khiếu riêng của con. Nhìn chung, trẻ em là những sinh vật phức tạp, và phụ huynh cần tìm thấy những mặt tích cực bên cạnh những tiêu cực.

Nhìn chung, việc kiểm soát chứng khó đọc ở trẻ sẽ cần các phương pháp như:

• Đánh giá nhu cầu cá nhân, phát triển một chương trình riêng phù hợp với trẻ.
• Sử dụng các công cụ học tập hỗ trợ, có khả năng chạm vào các giác quan hơn là trí não của bé, chẳng hạn như xúc giác, thị giác và thính giác.
• Tư vấn tâm lý để tránh sự mặc cảm, hoặc dành thêm thời gian trong các kỳ thi cho những trẻ khó đọc.
• Đánh giá liên tục để xác định lĩnh vực mà trẻ khó đọc có năng khiếu, đồng thời tạo điều kiện hỗ trợ để chúng phát triển.

Không có cách điều trị chứng khó đọc ở trẻ em, nhưng một số biện pháp sẽ giúp trẻ vượt qua tình trạng này dễ dàng hơn. Tuy nhiên chứng khó đọc ảnh hưởng đến mỗi người khác nhau, vì vậy mỗi trường hợp cần tìm cách điều chỉnh sự khác biệt trong học tập và phát triển sao cho phù hợp.

Nguồn tham khảo: babycenter.com