Các biến chứng của vàng da sơ sinh

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Vũ Quốc Ánh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

1.1 Vàng da sinh lý

Vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh xuất hiện rất sớm, chỉ khoảng 1 - 2 ngày sau sinh. Biểu hiện cụ thể là da vùng cổ, mặt, ngực, bụng và mắt của trẻ có màu vàng, thậm chí nước tiểu của trẻ cũng sẫm màu hơn.

Ở trẻ sinh đủ tháng, hàm lượng bilirubin trong máu không quá 12mg%. Ở trẻ sinh non thiếu tháng, hàm lượng này là không quá 15mg%. Cùng với đó, tốc độ tăng bilirubin trong máu luôn dưới 5mg%/1 ngày.

Khi trẻ được sinh ra đời, hồng cầu thai nhi sẽ vỡ ra và được thay thế bằng hồng cầu trưởng thành. Trong thời gian này, chức năng gan của trẻ chưa hoàn thiện, đặc biệt là ở trẻ sinh non nên cơ thể không thể lọc và đào thải hết lượng bilirubin có trong máu. Sự tích tụ bilirubin trong cơ thể đã gây ra hiện tượng vàng da sinh lý ở trẻ.

Sau khoảng 1 - 2 tuần, khi chức năng gan của trẻ dần phát triển đã có thể lọc được bilirubin ra khỏi cơ thể thì hiện tượng vàng da sinh lý sẽ biến mất.

Biểu hiện vàng da bệnh lý bao gồm:

• Vàng da sinh lý kéo dài hơn 1 tuần với trẻ sinh đủ tháng và kéo dài hơn 2 tuần với trẻ sinh non.
• Da toàn thân của trẻ có màu vàng, kể cả lòng bàn chân, lòng bàn tay
• Mức độ vàng da đậm hơn bình thường
• Hiện tượng vàng da không thuyên giảm mà ngày càng có dấu hiệu nghiêm trọng hơn
• Trẻ có thể sốt, ngủ li bì, mệt mỏi, thậm chí là co giật.

Nguyên nhân gây vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh gồm:

• Bất đồng nhóm máu mẹ và con
• Trẻ bị mắc tan máu bẩm sinh
• Trẻ bị nhiễm virus bào thai
• Trẻ chậm đi phân su...

Dù trẻ bị vàng da bệnh lý vì nguyên nhân nào đi chăng nữa thì cũng cần được can thiệp sớm để tránh những biến chứng nguy hiểm.

Video đề xuất:

Phân biệt vàng da sơ sinh sinh lý và vàng da bệnh lý

• Trẻ sinh càng non càng có nguy cơ cao mắc vàng da bệnh lý. Nguyên nhân là do chức năng gan của trẻ chưa hoàn thiện đầy đủ như trẻ sinh đủ tháng, khả năng lọc chất thải kém.
• Trẻ bị chấn thương, bầm tím trong quá trình sinh đẻ. Vết thương khiến tế bào máu phân hủy ,từ đó lượng bilirubin trong máu tăng cao
• Trẻ bị dị ứng sữa mẹ, sữa bột

Vàng da bệnh lý nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng tới sự phát triển của trẻ như:

• Bilirubin não cấp tính: Khi lượng bilirubin trong máu quá cao, vượt quá ngưỡng cho phép sẽ ảnh hưởng đến các tế bào não bộ. Bilirubin từ máu đi vào não gây ra những tổn thương cho não bộ. Biểu hiện của tình trạng bilirubin não cấp tính là trẻ ngủ li bì, sốt cao, quấy khóc, bỏ bú...

• Vàng da nhân: Một trong những biến chứng nguy hiểm của vàng da sinh lý chính là vàng da nhân. Lượng bilirubin quá cao, tấn công não gây tổn thương không thể phục hồi. Não sẽ bị tổn thương vĩnh viễn, ảnh hưởng rất lớn tới quá trình phát triển của trẻ sau này.

Trường hợp trẻ bị vàng da sinh lý, cha mẹ chỉ cần cho trẻ tắm nắng khoảng 20 phút mỗi ngày. Tắm nắng trong khung giờ từ 7h - 8h30 mỗi ngày là phù hợp nhất. Ánh nắng tự nhiên chứa rất nhiều vitamin D, giúp cơ thể trẻ tổng hợp canxi, tránh còi xương. Sau khoảng 1 - 2 tuần hiện tượng vàng da sinh lý sẽ biến mất.

Đối với vàng da bệnh lý, cha mẹ không nên chủ quan để trẻ tự điều trị tại nhà. Cần đưa trẻ đến bệnh viện kiểm tra để bác sĩ có phương hướng điều trị kịp thời. Trong suốt quá trình điều trị cũng cần chú ý tới chế độ dinh dưỡng của trẻ.