Mối liên hệ giữa cholesterol và sức khoẻ

Bài viết được viết bởi Tiến sĩ, Bác sĩ Phan Nguyễn Thanh Bình - Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Cholesterol và chất béo thường bị xem là kẻ thù của sức khỏe. Thực tế, cholesterol là thành phần quan trọng và đóng vai trò quan trọng đối với nhiều chức năng cơ thể. Cholesterol thấp làm tăng nguy cơ trầm cảm, lo âu, đột quỵ (thể xuất huyết), rối loạn nội tiết,...Cholesterol cao có thể gây tăng nguy cơ các bệnh tim mạch, đột quỵ, ung thư, đái tháo đường và béo phì.

Chất béo nói chung và cholesterol đều có những chức năng quan trọng đối với cơ thể.

Chất béo cung cấp nguồn năng lượng cho cơ thể có thể sử dụng ngay hoặc dự trữ để sử dụng sau đó, đồng thời là dung môi để vận chuyển vận, dự trữ vitamin hòa tan trong mỡ đều khắp cơ thể.

Cholesterol đóng vai trò rất quan trọng trong việc hình thành và duy trì màng tế bào, hình thành các hooc-môn sinh dục (progesterone, testosterone, estradiol, cortisol), sản xuất muối mật giúp tiêu hoá chất béo và tổng hợp vitamin D.

Cholesterol trong cơ thể được tổng hợp từ gan (80%) và thu nhận từ thức ăn (20%), cần thiết ở mức hằng định để đảm bảo các chức năng. Khi cholesterol tăng quá mức vượt giới hạn bình thường có thể gây có thể gây tăng nguy cơ các bệnh tim mạch, đột quỵ, ung thư, đái tháo đường và béo phì.

Cholesterol được tạo ra chủ yếu ở trong gan (khoảng 1,000 mg mỗi ngày), và một phần nhỏ tạo thành từ các tế bào trong ruột non và các tế bào khác trong cơ thể.

Hẳn bạn sẽ ngạc nhiên khi biết rằng khoảng 80% lượng cholesterol trong máu là do chính cơ thể tạo ra, 20% còn lại do thức ăn cung cấp. Các sản phẩm thịt gia súc, gia cầm, thuỷ sản, và các sản phẩm sữa đều chứa cholesterol. Cholesterol trong thức ăn kết hợp với protein tạo thành hợp chất tan được trong máu – lipoprotein – mà chúng ta hay gọi là cholesterol máu.

Cholesterol không hòa tan trong máu. Do đó khi cholesterol lưu thông trong máu nó phải được bao quanh bằng một lớp áo protein hay còn gọi là lipoprotein. Có 2 loại lipoprotein quan trọng là lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL) và lipoprotein tỷ trọng cao (HDL). LDL chứa nhiều cholesterol, là loại cholesterol thông dụng nhất thấy trong máu và khởi xướng sự hình thành các mảng xơ vữa trên thành các động mạch nói chung và các động mạch vành tim nói riêng (trạng thái này gọi là xơ vữa động mạch). Các mảng xơ vữa này gây chít hẹp hay tắc lòng mạch máu nuôi dưỡng cơ tim gây ra các cơn đau tim.

Hàm lượng LDL càng cao thì nguy cơ mắc bệnh mạch vành càng cao. Ngược lại HDL mang ít cholesterol nên có thể kết hợp với cholesterol tự do trong máu ngăn chúng không xâm nhập vào thành động mạch và vận chuyển về gan để xử lý, vì vậy nếu hàm lượng của HDL trong máu càng cao thì càng giảm nguy cơ mắc bệnh mạch vành.

Mặc dù hàm lượng LDL và HDL là những chỉ số tốt nhất để dự đoán nguy cơ mắc bệnh mạch vành, nhưng xác định hàm lượng cholesterol toàn phần trong máu cũng rất quan trọng để dự đoán nguy cơ bị bệnh mạch vành. Nếu một người có hàm lượng cholesterol toàn phần trong máu thấp hơn 200mg% thì ít có nguy cơ mắc bệnh mạch vành, nhưng nếu cao hơn 240mg% thì có nguy cơ mắc bệnh cao.

Hàm lượng cholesterol trong máu ở người trưởng thành

Cholesterol chỉ được tìm thấy trong những thức ăn có nguồn gốc động vật: thịt gia cầm, cá, sữa, trứng,... được khuyến cáo sử dụng dưới 300mg cholesterol khẩu phần trong ngày và dưới 200mg cho người bị rối loạn mỡ máu.

Hàm lượng cholesterol trong một số thực phẩm

Tóm lại, cholesterol là một chất rất cần thiết cho cơ thể, tuy nhiên mỗi người cần phải biết kiểm soát hàm lượng cholesterol máu của mình, kiểm tra và điều chỉnh bằng chế độ dinh dưỡng khoa học kết hợp với tăng cường tập luyện thể dục thể thao rèn luyện sức khỏe.