Virus viêm gan D: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Vũ Tấn Phúc - Bác sĩ Nội tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & nội khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.

Bệnh nhân mắc phải viêm gan D do nhiễm virus viêm gan D (Hepatitis D virus: HDV). Theo nghiên cứu, HDV sở hữu bộ gen là ARN, cấu trúc này vốn không hề liên quan đến virus viêm gan B (HBV), virus viêm gan A (HAV) hay virus viêm gan C (HCV).

HDV được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1977, HDV tạo nên một sự nhiễm virus kết hợp trong cơ thể người bệnh, cần có sự hỗ trợ của những kháng thể nguyên bề mặt là HbsAg của những hạt virus HBV nhằm tiến hành nhân bản và nhanh chóng lấy nhiễm sang những tế bào gan khác. Diễn biến lâm sàng của người bệnh bị nhiễm HDV tương đối đa dạng và có thể thay đổi nhanh từ nhiễm HDV cấp, đến tự giới hạn cấp và cấp, hay cuối cùng là suy gan tối cấp. Bệnh nhân nếu được chẩn đoán nhiễm HDV mạn có thể nhanh chóng dẫn đến bệnh lý gan giai đoạn cuối và gặp phải những biến chứng liên quan.

Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến mắc phải bệnh viêm gan D:

• HDV có thể lây nhiễm từ người qua người bằng đường máu, hoặc do tiếp xúc trực tiếp với những chất dịch từ cơ thể đang bị nhiễm bệnh như nước tiểu, máu, tinh dịch, dịch âm đạo.
• Do bệnh nhân được truyền máu từ người mắc bệnh viêm gan D.
• Tiến hành tiêm chích ma túy và có sử dụng chung các bơm kim tiêm.
• Quan hệ tình dục là đồng giới nam.

Người bệnh sẽ chỉ bị nhiễm viêm gan D khi đã bị nhiễm sẵn viêm gan B. Điều này cho thấy, bạn hoàn toàn có thể bị nhiễm viêm gan siêu vi B và D cùng một lúc. Theo thống kê, có khoảng 5% người bệnh mắc phải viêm gan B sau đó sẽ bị nhiễm viêm gan D.

3.1 Các triệu chứng điển hình

Nhìn chung, bệnh nhân mắc phải viêm gan D thường không xuất hiện triệu chứng cụ thể, và không thể phân biệt được các triệu chứng lâm sàng của bệnh viêm gan D với những bệnh viêm gan do virus khác gân nên.Thời kỳ diễn ra ủ bệnh của bệnh HDV được xác định từ 21 - 45 ngày, tuy nhiên thời gian có thể được rút ngắn lại nếu xảy ra bội nhiễm từ HBV.

Dưới đây là những dấu hiệu, triệu chứng cơ bản có thể xảy ra trong thời gian ủ bệnh của viêm gan D:

• Nước tiểu sẫm màu
• Đau bụng thường xuyên
• Vàng da
• Cảm giác buồn nôn hoặc nôn
• Cơ thể bầm tím hoặc bị chảy máu (nhưng rất hiếm gặp)
• Có cảm giác ngứa ngáy.

Nếu bệnh nhân bắt đầu bị bùng phát bệnh viêm gan D thường sẽ gặp phải những dấu hiệu và triệu chứng nổi bật như:

• Cơ thể sốt cao
• Vàng da
• Bị đau bụng, thường đau tại vị trí góc phải của thượng vị
• Nước tiểu có màu sẫm
• Gặp phải bệnh lý về não (rất hiếm gặp)

Ngoài ra, cần chẩn đoán phân biệt giữa bệnh viêm gan D và một số tình trạng như:

• Viêm gan do thuốc gây ra
• Ngộ độc Acetaminophen
• Bệnh nhân bị gan nhiễm mỡ trong thời gian mang thai
• Tổn thương gan vì bị thiếu máu cục bộ
• Chít hẹp quá mức ống mật
• Hội chứng HELLP (gồm có tăng men gan, tan huyết, tiểu cấp thấp) xảy ra do ngộ độc thai nghén
• Tắc nghẽn đường mật
• Nhiễm độc gan do Isoniazid.

3.2 Những xét nghiệm cần thiết

Một số xét nghiệm huyết thanh sau đây thường được sử dụng để chẩn đoán chính xác đồng nhiễm HBV và HDV:

• Kết quả xét nghiệm xác nhận dương tính với các kháng nguyên HDVAg khoảng 20%.
• Các kết quả cho thấy bệnh nhân dương tính với HDV- RNA sẽ cho thấy đa số trường hợp đã bị nhiễm HDV: trong đó phản ứng chuỗi polymerase cho phép sao chép ngược RT-PCR hiện nay là một loại xét nghiệm được đánh giá nhạy nhất giúp phát hiện ra HDV trong máu.
• Kháng thể Anti- HDV immunoglobulin M (IgM) thường sẽ cho kết quả dương tính trong giai đoạn cấp và sau đó bệnh nhân cho kết quả dương tính với chỉ số anti-HDV immunoglobulin G (IgG) trong giai đoạn đang nhiễm HDV mạn, sự phát hiện của những kháng thể chống lại kháng nguyên A của HDV gần như chỉ liên quan đến các trường hợp nhiễm HDV mạn.
• Kháng nguyên bề mặt thuộc virus viêm gan B (HBsAg) thật sự cần thiết để kiểm tra sự nhân lên của HDV trong cơ thể người bệnh. Nhưng trong nhiều trường hợp chúng cũng có thể bị kìm hãm tới mức độ chúng ta không thể phát hiện sự nhân bản của HDV hoạt động.

Bệnh nhân bị nhiễm HDV có thể được chỉ định điều trị bằng thuốc. Trong đó, Pegylated interferon alpha mang đến hiệu quả để giảm tải số lượng virus và những tác động của bệnh lý này đến chức năng của gan trong khoảng thời gian thuốc đang được sử dụng, tuy nhiên tác dụng này sẽ dừng lại nếu thuốc không được sử dụng. Thống kê cho thấy, hiệu quả của điều trị bằng pegylated interferon thường không thể vượt quá 20%.

Myrcludex B, một loại thuốc cho thấy tác dụng ức chế được sự xâm nhập của virus vào các tế bào gan, nhưng hiện nay vẫn đang trong quá trình được thử nghiệm lâm sàng.

Hiện nay cách duy nhất để phòng ngừa viêm gan D do virus HDV gây ra chính là tiêm vắc xin để phòng bệnh viêm gan do virus HBV.

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo một số biện pháp để giảm thiểu nguy cơ bị lây nhiễm HDV:

• Tiêm chủng cho trẻ nhỏ hoặc nhóm người lớn đang có nguy cơ cao bị lây nhiễm HDV (người sử dụng ma túy và có dùng chung bơm kim tiêm).
• Quan hệ tình dục an toàn, sử dụng bao cao su trong tất cả những lần quan hệ với bạn tình.
• Nên cẩn thận với xăm hình và xỏ khuyên, chỉ nên lựa chọn những cửa hàng đáng tin cậy, yêu cầu nhân viên phải làm sạch và vô trùng dụng cụ trước khi sử dụng.

Viêm gan D là một bệnh nhiễm trùng do virus gây ra, dẫn đến tình trạng viêm gan. Hiện nay, hầu hết những trường hợp bị nhiễm viêm gan D là người lớn sẽ có thể hồi phục hoàn toàn bằng cách sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, ngay cả khi triệu chứng hoặc dấu hiệu của họ nặng. Do đó, nếu bạn nhận thấy cơ thể có những dấu hiệu, triệu chứng như chúng tôi đã liệt kê, hãy đến các cơ sở y tế uy tín để tiến hành thăm khám, tìm ra nguyên nhân và được chẩn đoán, điều trị kịp thời.