Vì sao phụ nữ dễ bị hội chứng ruột kích thích hơn nam giới?

Hội chứng ruột kích thích là bệnh lý ở đường tiêu hóa. Bệnh không nguy hiểm đến tính mạng nhưng gây ra những ảnh hưởng tới cuộc sống của người bệnh. Hội chứng ruột kích thích hay gặp ở phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ có thai.

Hội chứng ruột kích thích (Irritable Bowel Syndrome) là tình trạng bệnh lý do rối loạn ống tiêu hóa gây ra. Bệnh gây tổn thương chủ yếu ở đại tràng và có thể tái phát liên tục, nhiều lần. Qua thăm khám, không thấy có bất kì tổn thương nào về mặt giải phẫu, sinh hóa hay cấu trúc ruột.

Hội chứng ruột kích thích là một trong số những bệnh lý đại trực tràng - ống hậu môn có tỷ lệ cao nhất, hơn 83,4%. Cứ 3 người lớn thì có một người mắc hội chứng ruột kích thích, tỷ lệ mắc ở nữ cao hơn và phụ nữ mang thai dễ mắc hơn so với người bình thường.

Bệnh diễn biến trong thời gian dài, không nguy hiểm đến tính mạng nhưng gây ra ảnh hưởng tới cuộc sống của người bệnh. Người bệnh sẽ có tâm lý lo lắng và suy nhược cơ thể.

Hiện nay, chưa có nghiên cứu làm rõ bệnh hội chứng kích ứng ruột kích thích. Một vài ý kiến cho rằng rối loạn chức năng là một nguyên nhân dẫn đến hội chứng ruột kích thích. Bởi vì người bệnh luôn cảm thấy khó chịu nhưng khi thăm khám thì không thấy có dấu hiệu tổn thương gì ở ruột.

Ruột được cấu tạo bởi hai loại cơ là cơ vòng và cơ dọc. Khi hoạt động, các cơ sẽ co bóp để vận chuyển thức ăn từ dạ dày qua ruột tới trực tràng và hấp thu chất dinh dưỡng. Trong hội chứng ruột kích thích, có sự rối loạn co thắt cơ. Các cơ co thắt mạnh và kéo dài dẫn đến tình trạng khó chịu, đầy hơi,chướng bụng, tiêu chảy. Nếu co cơ yếu và chậm thì vận chuyển thức ăn chậm dẫn đến phân khô và cứng.

Ngoài ra, nhiều nghiên cứu cũng cho thấy mối liên quan giữa hội chứng ruột kích thích với nhiễm khuẩn đường tiêu hóa. Người có nhiễm khuẩn đường tiêu hóa sẽ có tỷ lệ mắc hội chứng ruột kích thích cao hơn 6 lần so với người bình thường.

Hội chứng ruột kích thích có thể do một số nguyên nhân sau:

• Chế độ ăn uống ít chất xơ hoặc chứa một số loại thực phẩm không phù hợp với bệnh nhân, uống nhiều đồ uống có ga, rượu bia, chất kích thích (cafe, chè,...), đậu, cải bắp...
• Do người bệnh bị nhiễm độc thức ăn hoặc nhiễm khuẩn.
• Tinh thần: Căng thẳng, stress làm tăng thêm mức trầm trọng bệnh, làm nặng thêm triệu chứng.
• Tỷ lệ nữ giới mắc hội chứng ruột kích thích cao hơn nam giới, đặc biệt trước và sau thời kỳ kinh nguyệt. Trong giai đoạn của bệnh, có sự thay đổi hormone sinh dục nữ, thường là tăng cao hơn bình thường.

Một số yếu tố làm tăng mức trầm trọng của bệnh:

• Nội tiết: Phụ nữ ở trước và sau thời kỳ kinh nguyệt sẽ có các triệu chứng nặng hơn.
• Tuổi: Thường gặp ở bệnh nhân dưới 45 tuổi.
• Tiền sử gia đình: Tỷ lệ mắc bệnh cao hơn ở gia đình có người bị mắc hội chứng ruột kích thích. Bệnh có thể liên quan tới yếu tố gen hoặc môi trường sống.
• Giới: Nữ thường có tỷ lệ mắc cao hơn nam, mức độ bệnh sẽ nặng hơn vào thời điểm trước và sau thời kỳ kinh nguyệt. Hội chứng ruột kích thích ở phụ nữ có thai do thay đổi hormone, đó là do hormone progesterone tăng lên. Điều này sẽ làm cho nhu động ruột yếu đi. Lúc đó, cơ dạ dày co thắt và sẽ phát ra những âm thanh lạ.

Phụ nữ mang thai bị táo bón do các nguyên nhân sau:

• Tác dụng phụ của viên sắt
• Hạn chế vận động thể dục thể dục thể thao khi mang thai.
• Thay đổi chế độ ăn uống đột ngột.
• Ruột phải chịu một áp lực lớn từ thai nhi.

Người mắc hội chứng ruột kích thích thường có những rối loạn đường tiêu hóa như:

• Đầy hơi, chướng bụng, bụng sôi hay cảm giác đau quặn bụng.
• Người bệnh có cảm giác ợ hơi do trào ngược dạ dày - thực quản.
• Cảm giác mót rặn, táo bón.
• Đi ngoài nhiều, phân nát, phân lỏng hoặc phân chứa nhầy hoặc máu hoặc mũi, nhiều bọt.

Người bệnh còn có thể có các triệu chứng ngoài ruột như: Lo lắng, mệt mỏi, đau đầu mất ngủ, suy giảm các hoạt động thể chất, khả năng tập trung suy giảm,...

Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm mô bệnh học đại tràng cũng như kết quả xét nghiệm máu, phân đều không có gì bất thường mặc dù người bệnh có nhiều triệu chứng rối loạn trên lâm sàng.

4.1 Những đồ ăn người mắc hội chứng ruột kích thích nên ăn

Tăng cường bổ sung chất xơ: Bổ sung các loại thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, bột bắp, gạo lứt và đặc biệt là cám gạo hay được khuyên dùng. Chất xơ có thể giúp giảm táo bón hay tiêu chảy ở một số người. Tuy nhiên, cần dựa vào cơ địa từng người mà lựa chọn chế độ ăn phù hợp. Bên cạnh đó, người bệnh nên ăn chậm, nhai kỹ.

4.2 Thực phẩm nên hạn chế

Người mắc hội chứng ruột kích thích nên ăn một số loại thực phẩm sau để giảm các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích:

• Các loại rau dễ gây đầy hơi như: cải bắp, cải xanh, hành,...
• Những loại thực phẩm có tính axit, có vị chua.
• Đường: hạn chế ăn bánh kẹo, siro, mứt, các loại trái cây hay nước trái cây chứa đường. Các loại đồ ăn này dễ dẫn đến đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón.
• Không nên dùng các loại đồ ăn chế biến sẵn, thực phẩm chứa nhiều chất béo như phomai, mayonnaise, bánh quy,... Tránh đồ ăn chiên rán béo, nhiều dầu mỡ. Thay vì dùng mỡ động vật, nên sử dụng chất béo thực vật không bão hòa.
• Hạn chế đồ uống có ga, có cồn, chất kích thích, đồ ăn cay nóng.

4.3 Chế độ sinh hoạt, tập luyện

• Tạo thói quen đi vệ sinh trong một khoảng thời gian cố định.Xoa bóp nhẹ vùng bụng vào mỗi buổi sáng giúp dễ đi ngoài.
• Có chế độ làm việc, nghỉ ngơi hợp lý, khoa học.
• Tăng cường thể lực bằng cách tập luyện thể dục thể thao.

• Cơ thể rơi vào tình trạng thiếu dinh dưỡng do không bổ sung đủ chất vì phải ăn kiêng.
• Làm tăng mức trầm trọng của bệnh trĩ.
• Ảnh hưởng đến cuộc sống của bệnh nhân, người bệnh luôn trong tình trạng lo âu, căng thẳng...

Như vậy, hội chứng ruột kích thích là một bệnh lý có tỉ lệ mắc cao. Tuy không gây nguy hiểm tới tính mạng nhưng có nhiều ảnh hưởng tới cuộc sống của người bệnh. Do đó, người mắc bệnh cần có chế độ ăn và thói quen sinh hoạt hợp lý. Đặc biệt là hội chứng ruột kích thích ở phụ nữ.