Vì sao bạn bị viêm túi thừa đại tràng?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Vũ Văn Quân - Khoa Ngoại Tổng hợp & Gây mê, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Viêm túi thừa đại tràng là bệnh có một hoặc nhiều túi thừa viêm. Viêm lan rộng ra tổ chức mỡ xung quanh, đôi khi thủng túi thừa dẫn tới hình thành ổ áp xe hoặc viêm phúc mạc. Trường hợp hiếm có thể hình thành đường rò đại tràng với bàng quang, vòi trứng, tử cung, âm đạo.

Túi thừa đại tràng là những cấu trúc dạng túi phát triển trong thành của đại tràng, thường gặp ở đại tràng sigma và đại tràng trái, cũng có thể gặp ở toàn bộ đại tràng. Khi các túi thừa này bị viêm nhiễm gây ra bệnh lý viêm túi thừa. Bình thường vách đại tràng có 4 lớp đều đặn và không có chỗ nào bị lõm sâu vào. Nếu có một cấu tạo nào lõm sâu vào trong vách của đại tràng thì đó là hình ảnh của túi thừa.

Phần lớn túi thừa của ống tiêu hóa xảy ra ở đại tràng, trong đó 95% ở đại tràng Sigma và 5% ở manh tràng, rất ít khi túi thừa ở phần còn lại của đại tràng. Khi phân nhỏ vì thiếu chất xơ chẳng hạn, phân sẽ cứng và khó bài tiết ra ngoài. Ðể có thể tống xuất phân ra ngoài, đại tràng phải co thắt nhiều hơn, đồng thời người bệnh cũng dùng nhiều sức để rặn khi đi cầu, như thế làm gia tăng áp lực trong đại tràng.

Vách của đại tràng có khi không đồng đều về cấu tạo, có những chỗ vách bị yếu so với phần chung quanh, và khi áp lực ruột gia tăng, niêm mạc của những chỗ yếu đó sẽ bị đẩy ra ngoài qua vách ruột yếu và tạo thành cái túi nhỏ, thường lớn 1-2 cm, đôi khi lớn 5-6 cm.

Mặc dù nguyên nhân viêm túi thừa đại tràng chính xác vẫn còn chưa được xác định, song có nhiều yếu tố liên quan tới bệnh như gen, chủng tộc, tuổi càng cao tỷ lệ mắc bệnh càng lớn, ăn nhiều chất béo... Chế độ ăn ít chất xơ là một vấn đề quan trọng, tới nay nhiều nghiên cứu cho thấy rằng việc ăn ít chất xơ trong khoảng thời gian dài dẫn tới táo bón đồng thời tăng áp lực trong lòng đại tràng là yếu tố nguy cơ chính gây ra túi thừa đại tràng.

Bệnh hay gặp ở những người phương Tây do khẩu phần ăn ít chất rau và chất xơ hơn đồ ăn của người Á Đông. Ngoài ra, đoạn đại tràng Sigma cũng có kích thước nhỏ hơn các đoạn đại tràng khác nên càng gia tăng áp lực trong ruột nhiều hơn và như thế cũng phần nào giải thích tại sao túi thừa xảy ra ở đoạn ruột Sigma này nhiều hơn.

Về cấu tạo cơ thể học, túi thừa có cấu tạo giống vách đại tràng, nhưng mỏng hơn, gồm có lớp niêm mạc bao bọc ở trong, lớp dưới niêm mạc ở ngoài, rồi đến lớp cơ và ngoại mạc. Túi thừa có thể chỉ nằm trong vách của đại tràng, hay thòi ra ngoài ngoại mạc của đại tràng lúc đó lớp cơ của túi thừa có thể rất mỏng hay không có, thành ra nếu túi thừa thòi ra ngoài thì có thể dễ bị vỡ hay thủng.

Khi túi thừa bị nhiễm khuẩn, có thể gây ra viêm túi thừa, có thể bị viêm ở trong hay quanh túi thừa. Túi thừa đại tràng thường chứa phân bị kẹt, lâu dần đóng chắc lại thành cục đá phân (fecalith), làm nghẹt lòng túi thừa và ép vách túi thừa, làm vi trùng (thường xuyên rất nhiều trong phân ở đại tràng) phát triển mạnh trong túi thừa gây nên viêm túi thừa.

Nếu nhiễm trùng nhiều, vách túi thừa có thể bị hủy hoại và bị lủng và nhiễm trùng lan ra ngoài vách đại tràng, tạo thành túi mủ tại chỗ, hay làm viêm phúc mạc rất nguy hiểm, có thể tử vong nếu không chữa kịp thời.

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển viêm túi thừa đại tràng:

• Lão hóa. Tỷ lệ viêm túi thừa tăng theo tuổi. Đó có thể là những thay đổi liên quan đến tuổi, chẳng hạn như sự suy giảm mức độ vững chắc và độ đàn hồi thành ruột của bạn, có thể đóng góp vào tình trạng viêm túi thừa.
• Béo phì. Thừa cân béo phì làm tăng tỷ lệ mắc bệnh viêm túi thừa.
• Hút thuốc. Những người hút thuốc lá có nhiều khả năng mắc viêm túi thừa đại tràng hơn những người không hút thuốc.
• Ít thể dục. Tập thể dục thường xuyên làm giảm nguy cơ viêm túi thừa.
• Chế độ ăn nhiều chất béo động vật và ít chất xơ. Chế độ ăn ít chất xơ kết hợp với lượng chất béo động vật hấp thụ cao làm tăng như làm tăng nguy cơ, mặc dù vai trò của ăn ít chất xơ vẫn chưa rõ ràng.
• Một số loại thuốc Một số loại thuốc có liên quan đến việc tăng nguy cơ viêm túi thừa, bao gồm steroid, opioids và thuốc chống viêm không steroid, như ibuprofen (Advil, Motrin IB, những loại khác) và naproxen natri (Aleve).

Để giúp ngăn ngừa viêm túi thừa, có thể thực hiện một số biện pháp sau:

• Luyện tập thể dục đều đặn. Tập thể dục thúc đẩy chức năng ruột bình thường và giảm áp lực bên trong đại tràng. Cố gắng tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày.
• Ăn nhiều chất xơ. Sử dụng chế độ ăn nhiều chất xơ làm giảm nguy cơ viêm túi thừa. Thực phẩm giàu chất xơ, chẳng hạn như trái cây và rau quả tươi và ngũ cốc nguyên hạt, làm mềm phân và giúp phân đi qua đại tràng nhanh hơn. Ăn các loại hạt không liên quan đến phát triển viêm túi thừa.
• Uống nhiều nước. Chất xơ hoạt động bằng cách hấp thụ nước và làm phân mềm nên dễ dàng đi qua đại tràng. Nhưng nếu không uống đủ chất lỏng để thay thế những gì đã hấp thụ, chất xơ sẽ bị rắn lại và dẫn tới có thể bị táo bón.

Hầu hết bệnh nhân mắc bệnh túi thừa có thường không có triệu chứng và không cần điều trị viêm túi thừa cụ thể. Một chế độ ăn nhiều chất xơ và chất bổ sung chất xơ được khuyến nghị để ngăn ngừa táo bón và hình thành nhiều túi thừa.

Khi các triệu chứng viêm túi thừa - đau bụng, sốt, ... nếu là nhẹ, thuốc kháng sinh uống thường là đủ. Khi đau nặng hơn, chế độ ăn lỏng để cho phép đại tràng và ruột phục hồi cũng có thể được chỉ định. Khi cơn đau ngày càng nghiêm trọng, hoặc khi bị sốt cao hoặc không thể uống chất lỏng, có thể cần phải nằm viện, cùng với kháng sinh tiêm tĩnh mạch và không ăn hoặc uống trong vài ngày.

Viêm túi thừa không đáp ứng với điều trị nội khoa cần phẫu thuật. Phẫu thuật thường bao gồm dẫn lưu mủ và loại bỏ đoạn đại tràng có chứa túi thừa. Cắt bỏ túi thừa chảy máu là cần thiết cho bệnh nhân chảy máu kéo dài. Phẫu thuật cũng có thể cần thiết cho bất kỳ túi thừa nào ăn mòn vào bàng quang, gây nhiễm trùng nước tiểu nặng, tái phát và đi qua khí trong khi đi tiểu, và để điều trị tắc nghẽn đường ruột.

Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng đã triển khai phương pháp Phẫu thuật nội soi cắt đại tràng, theo đó, các bác sĩ sẽ cắt đoạn đại tràng có túi thừa bị viêm mà không đáp ứng với điều trị nội khoa,với nhiều ưu điểm như sau:

• Thời gian nằm viện ngắn, giảm tối đa chi phí lưu trú, giảm nguy cơ nhiễm khuẩn bệnh viện. Với các ca tán sỏi, thoát vị bẹn, khách hàng đi làm được luôn sau 1 ngày xuất viện.
• Hạn chế sử dụng kháng sinh, giảm nguy cơ tác dụng phụ, tiết kiệm chi phí, người bệnh không bị lo lắng, sợ hãi khi tiêm truyền kháng sinh và theo dõi sau dùng thuốc.
• Tỷ lệ hồi phục đạt 90%, tái nhập viện 0%, nhiễm trùng sau mổ 0%.
• Chương trình Chăm sóc phục hồi sớm sau phẫu thuật chăm sóc toàn diện bệnh nhân trước, trong và sau phẫu thuật, giúp giảm thời gian nằm viện, nâng cao chất lượng điều trị và giảm chi phí; hạn chế tỉ lệ biến chứng. ERAS đã được chứng minh rút ngắn thời gian lưu viện trung bình từ 8-10 ngày xuống còn 3-4 ngày.
• Bảo hiểm: Vinmec ký kết với nhiều đối tác bảo hiểm tư nhân lớn. Khi khách hàng nhập viện điều trị đều được bảo lãnh và làm bồi thường ngay tại viện. Tiết kiệm rất nhiều thời gian và công sức của khách hàng.
• Các ưu điểm khác: Trang thiết bị hiện đại; Chất lượng dịch vụ theo tiêu chuẩn quốc tế; Bác sĩ trình độ cao; Người bệnh không cần người thân đi theo chăm sóc vì được bác sỹ điều dưỡng chăm sóc tận tình, chu đáo...

Bác sĩ thực hiện kỹ thuật là Thạc sĩ, Bác sĩ Vũ Văn Quân đã có hơn 10 kinh nghiệm làm việc trong chuyên ngành Ngoại Tiêu Hóa Tổng Hợp, chuyên khám và điều trị bệnh lý ngoại khoa của đường tiêu hóa, gan, mật, tụy và các bệnh lý của phúc mạc ổ bụng, thành bụng.