Vai trò của chất chủ vận 5-HT4 trong điều trị hội chứng ruột kích thích

Bài viết của Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Nhìn chung, bệnh nhân được điều trị hội chứng ruột kích thích bằng tegaserod - chất chủ vận thụ thể 5-HT4 ít có các triệu chứng hội chứng ruột kích thích thể táo bón dai dẳng hơn so với những người được điều trị bằng giả dược (RR 0,85; KTC 95% 0,80–0,90).

Serotonin (5-HT) là một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng giúp điều chỉnh chức năng vận động và cảm giác tiêu hoá. Kích thích thụ thể serotonin type-4 (5-HT 4) bắt đầu phản xạ nhu động và tăng tốc quá trình vận chuyển tiêu hoá. Giảm quá mẫn nội tạng đã được xác định ở các mô hình động vật, những người tình nguyện khỏe mạnh và những cá nhân bị hội chứng ruột kích thích (IBS).

11 thử nghiệm ngẫu nhiên, có đối chứng với giả dược đã đánh giá hiệu quả của tegaserod đối với IBS-C; 2 trong số 3 nghiên cứu quan trọng dẫn đến sự chấp thuận của FDA Hoa Kỳ được xem xét tại đây. Đầu tiên là một thử nghiệm 12 tuần đa quốc gia, mù đôi, có đối chứng với giả dược, trong đó 881 bệnh nhân (tiêu chuẩn Rome I, 83% là nữ) được điều trị bằng Tegaserod (2 hoặc 6 mg mỗi lần uống) hoặc giả dược. Một đánh giá về mức độ giảm nhẹ (SGA) được đáp ứng bởi 46,4% và 50% bệnh nhân nhận tegaserod 2 và 6 mg tương ứng, so với 36,6% ở những người dùng giả dược ( P<0,05). Ở tuần thứ 12, bệnh nhân được chọn ngẫu nhiên với liều 6 mg, chứ không phải 2 mg, có nhiều khả năng báo cáo sự cải thiện các triệu chứng đau hoặc khó chịu của từng cá nhân. Tính nhất quán của phân và tần suất phân cũng được cải thiện.

Một thử nghiệm đa quốc gia lớn thứ hai (tất cả phụ nữ, tiêu chí Rome I) so sánh tegaserod (mỗi lần 6 mg) với giả dược trong 12 tuần. Tiêu chí chính SGA được đáp ứng bởi 43,5% tegaserod (so với 38,8%) ở những bệnh nhân được điều trị bằng giả dược (P <0,033). Những cải thiện về đau bụng ( P <0,003), độ đặc của phân ( P <0,0001), tần suất phân ( P <0,05) và đầy hơi ( P <0,05), cũng có nhiều khả năng đạt được ở những bệnh nhân được ngẫu nhiên dùng Tegaserod.

Ford và cộng sự đã thực hiện một đánh giá có hệ thống và phân tích tổng hợp 11 thử nghiệm này. 9242 bệnh nhân hội chứng ruột kích thích đã được đánh giá; tiêu chí Rome I được sử dụng trong 6 thử nghiệm, trong khi 5 thử nghiệm sử dụng tiêu chí Rome II. 9 thử nghiệm sử dụng liều Tegaserod hiện đã được chấp thuận, 6 mg mỗi lần uống. Nhìn chung, bệnh nhân được điều trị hội chứng ruột kích thích bằng Tegaserod ít có các triệu chứng hội chứng ruột kích thích thể táo bón dai dẳng hơn so với những người được điều trị bằng giả dược (RR 0,85; KTC 95% 0,80–0,90). Một phân tích tổng hợp gần đây đã cập nhật phân tích này trong bối cảnh các liệu pháp điều trị hội chứng ruột kích thích thể táo bón (IBS-C).

Trong các thử nghiệm lâm sàng, tác dụng phụ thường gặp nhất là tiêu chảy, xảy ra ở 6% bệnh nhân được điều trị bằng Tegaserod so với 2% ở những người được điều trị bằng giả dược.

Bên cạnh đó, theo hướng dẫn của Hiệp hội tiêu hoá Hoa Kỳ (ACG), các tác giả đề nghị rằng tegaserod chủ vận 5-HT4 được sử dụng để điều trị các triệu chứng IBS-C ở phụ nữ dưới 65 tuổi với ≤1 yếu tố nguy cơ tim mạch chưa đáp ứng đầy đủ với thuốc tăng tiết.

Về những người mắc bệnh nghiêm trọng, nó đã được phê duyệt để điều trị IBS-C ở phụ nữ vào năm 2002, nhưng sau đó đã có một số lo ngại về lượng nhỏ các biến cố tim mạch (CV). Hai cuộc nghiên cứu riêng biệt của một cơ sở dữ liệu thử nghiệm lâm sàng lớn về bệnh nhân IBS, táo bón mãn tính và chứng khó tiêu gần đây đã được thực hiện để xác định và đánh giá các biến cố tim mạch tiềm ẩn.

Tóm lại, Tegaserod là chất chủ vận 5-HT 4 duy nhất được FDA Hoa Kỳ chấp thuận để điều trị hội chứng ruột kích thích thể táo bón cho phụ nữ trưởng thành dưới 65 tuổi. Phương pháp này chống chỉ định ở những bệnh nhân có nhiều hơn 1 yếu tố nguy cơ.

Tài liệu tham khảo:

Lacy, Brian và cộng sự. Hướng dẫn lâm sàng ACG: Quản lý Hội chứng ruột kích thích. Tạp chí Tiêu hóa học Hoa Kỳ: Tháng 1 năm 2021 - Tập 116 - Số 1 - tr 17-44