Phân nhạt màu: Nguyên nhân có thể xảy ra và khi nào cần tìm kiếm trợ giúp

Bài viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Phân bình thường có thể có màu nâu khác nhau, chủ yếu là do chế độ ăn uống của bạn. Nếu phân của bạn có màu nhạt hoặc màu đất sét, bạn có thể gặp vấn đề với hệ thống dẫn mật, bao gồm túi mật, gan và tuyến tụy.

Muối mật được gan thải vào phân, làm cho phân có màu nâu. Nếu gan của bạn không sản xuất đủ mật, hoặc nếu dòng chảy của mật bị tắc nghẽn và không thoát ra khỏi gan, phân của bạn có thể trở nên nhợt nhạt hoặc có màu đất sét.

Thỉnh thoảng đi phân nhạt màu có thể không phải là nguyên nhân đáng lo ngại. Nếu nó xảy ra thường xuyên, bạn có thể mắc một căn bệnh nguy hiểm. Bạn nên đến gặp bác sĩ bất cứ khi nào bạn đi ngoài ra phân nhạt màu hoặc có màu đất sét để loại trừ bệnh tật.

Có nhiều nguyên nhân có thể gây ra tình trạng phân nhạt màu. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

Một số loại thuốc như: Thuốc chống viêm không steroid ibuprofen (Advil) và naproxen (EC-Naprosyn), thuốc tránh thai, một số thuốc kháng sinh và steroid đồng hóa có thể gây ra viêm gan do thuốc. Viêm gan do thuốc là tình trạng sưng hoặc viêm gan do dùng thuốc.

Viêm gan do thuốc và phân đổi màu liên quan thường biến mất trong vòng vài tuần sau khi ngừng sử dụng thuốc ở phần lớn mọi người.

Viêm gan siêu vi là tình trạng sưng hoặc viêm gan do các siêu vi như siêu vi viêm gan A, B hoặc C gây ra. Viêm gan C thường dẫn đến bệnh gan.

Bác sĩ có thể chẩn đoán loại vi rút viêm gan mà bạn mắc phải và giúp bạn tìm ra kế hoạch điều trị tốt nhất cho mình.

Viêm gan do rượu là sưng hoặc viêm gan do uống quá nhiều rượu. Viêm gan do rượu có thể dẫn đến bệnh gan hoặc suy gan.

Để điều trị dạng viêm gan này, bạn sẽ phải ngừng uống rượu. Bác sĩ có thể giúp bạn nếu bạn trở nên phụ thuộc vào rượu. Viêm gan do rượu cũng có thể gây suy dinh dưỡng, vì vậy bạn cũng có thể cần phải thực hiện một chế độ ăn kiêng đặc biệt để có được các vitamin và các chất dinh dưỡng khác mà bạn cần.

Các loại thuốc như prednisone (RAYOS) và pentoxifylline (Pentopak) cũng có thể điều trị viêm gan.

Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể cần ghép gan.

Xơ gan mật là tình trạng viêm hoặc kích ứng đường mật trong gan. Tình trạng viêm hoặc kích ứng làm tắc nghẽn dòng chảy của mật đến ruột. Nguyên nhân chính xác của xơ gan mật vẫn chưa được biết rõ. Không có cách chữa khỏi bệnh xơ gan mật và bệnh có thể gây tử vong.

Điều trị có thể giúp kiểm soát các triệu chứng của bệnh và ngăn ngừa các biến chứng. Các loại thuốc thường được kê đơn bao gồm cholestyramine (Questran) để điều trị ngứa và ursodiol (Urso Forte), giúp loại bỏ mật ra khỏi máu.

Bác sĩ cũng có thể đề nghị dùng vitamin A, K, E và D để thay thế các chất dinh dưỡng bị mất trong phân béo. Bổ sung canxi cũng có thể giúp ngăn ngừa mất mật độ xương.

Trong trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị phương pháp điều trị gan.

Sỏi mật là những chất cặn cứng trong túi mật có thể gây tắc nghẽn dòng chảy của mật.

Thuốc đôi khi có thể làm tan sỏi mật. Bạn có thể cần phẫu thuật để loại bỏ sỏi mật nếu chúng lớn hoặc dùng thuốc không hiệu quả.

Viêm đường mật xơ cứng là tình trạng viêm hoặc sẹo của đường mật, là những ống dẫn mật đi khắp cơ thể. Nguyên nhân chính xác của bệnh này là không rõ, nhưng các yếu tố di truyền có thể chịu trách nhiệm một phần.

Cả thuốc và phẫu thuật đều là những phương pháp điều trị có thể áp dụng cho bệnh viêm đường mật xơ cứng. Các loại thuốc thường được kê đơn bao gồm:

• cholestyramine (Questran)
• prednisone (RAYOS)
• ursodiol (Urso Forte)
• azathioprine (Azasan)
• cyclosporine (Sandimmune)

Bác sĩ cũng có thể kê đơn bổ sung vitamin A, D, E và K để thay thế những gì cơ thể đã mất. Bác sĩ cũng có thể kê toa thuốc kháng sinh.

Các phẫu thuật phổ biến được sử dụng để điều trị viêm đường mật xơ cứng bao gồm:

• Bóng nội soi: đưa một quả bóng ở cuối một ống dài vào đường mật để mở bất kỳ chỗ hẹp nào.
• Ống thông dẫn lưu đường mật: Đặt ống dẫn lưu vào chỗ hẹp của đường mật.
• Cắt bỏ ruột kết và trực tràng trong những trường hợp nặng
• Ghép gan

Bạn có thể được sinh ra với những khiếm khuyết về cấu trúc trong hệ thống mật ngăn cản dòng chảy của mật.

Sau khi khám sức khỏe, bác sĩ có thể yêu cầu một số xét nghiệm để xác định xem bạn có bị khiếm khuyết về cấu trúc hay không. Các xét nghiệm này bao gồm xét nghiệm máu, quét và chụp X-quang.

Bác sĩ của bạn có thể phẫu thuật sửa chữa các khiếm khuyết. Loại khiếm khuyết sẽ quyết định loại thủ thuật phẫu thuật mà bác sĩ sẽ sử dụng.

Phẫu thuật cắt bỏ túi mật có thể dẫn đến thu hẹp đường mật. Tình trạng này được gọi là tắc mật.

Bác sĩ có thể khắc phục các vấn đề bằng cách sử dụng phẫu thuật hoặc đặt stent. Stent là một ống nhỏ mà bác sĩ phẫu thuật đặt bên trong các ống dẫn để giữ chúng mở để mật có thể chảy tự do.

XEM THÊM: Đặt stent đường mật điều trị tắc nghẽn ống mật

Các khối u lành tính (không phải ung thư) hoặc ác tính (ung thư) trong hệ thống mật có thể cản trở dòng chảy của mật hoặc làm viêm gan.

Bác sĩ có thể phẫu thuật loại bỏ khối u. Nếu khối u là ung thư, bạn có thể cần xạ trị, một liệu pháp sử dụng tia X hoặc tia gamma để tiêu diệt các tế bào ung thư. Hóa trị cũng có thể được sử dụng. Đây là việc sử dụng các loại thuốc mạnh để tiêu diệt tế bào ung thư.

Nang trên đường mật có thể ngăn cản dòng chảy của mật.

Các u nang có thể biến mất mà không cần điều trị hoặc bác sĩ có thể tiến hành phẫu thuật để loại bỏ chúng. Phẫu thuật được thực hiện nội soi với các vết mổ nhỏ và ít gây khó chịu hơn các phẫu thuật thông thường.

Một trong những biến chứng phổ biến nhất của phân nhạt là vàng da. Điều này là do sự tích tụ của mật trong cơ thể bạn. Vàng da là tình trạng vàng da hoặc xung quanh lòng trắng của mắt. Hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức nếu bạn có dấu hiệu vàng da vì đó cũng có thể là triệu chứng của bệnh gan.

Phân có màu sáng ở trẻ em thường là do thức ăn nhiều màu sắc như ngũ cốc ăn sáng. Tuy nhiên, phân nhạt màu, trắng hoặc màu đất sét ở trẻ em có thể do nguyên nhân nghiêm trọng hơn. Một số nguyên nhân là:

• Chế độ ăn kiêng chỉ có sữa
• bari sulfat từ thuốc xổ bari
• Thuốc kháng axit
• Đường mật bị tắc hoặc bệnh gan

Bạn nên liên hệ với bác sĩ bất cứ khi nào phân của trẻ thay đổi màu sắc, đặc biệt nếu trẻ chưa ăn bất kỳ loại thức ăn nào có màu sáng hoặc nếu phân có màu nhạt, trắng hoặc màu đất sét. Chỉ bác sĩ của bạn mới có thể xác định nguyên nhân chính xác và đưa ra phương pháp điều trị thích hợp.

Nếu nguyên nhân là thực phẩm hoặc thuốc, loại bỏ chúng khỏi chế độ ăn uống của trẻ sẽ làm rõ tình trạng bệnh. Nếu nguyên nhân là bệnh gan hoặc ống mật bị tắc. Điều này có thể đe dọa tính mạng và có thể phải phẫu thuật hoặc dùng thuốc.

Bác sĩ sẽ hỏi bạn những câu hỏi về các triệu chứng kèm theo và loại thuốc bạn đang dùng. Bác sĩ cũng có thể thực hiện các xét nghiệm để giúp chẩn đoán nguyên nhân gây ra tình trạng phân nhạt màu của bạn. Các thử nghiệm có thể bao gồm:

• Xét nghiệm máu để kiểm tra nhiễm trùng và vàng da
• Chụp cắt lớp vi tính (CT) để xem bạn có bị sưng gan hoặc ống mật không
• Chụp cộng hưởng từ mật tụy (MRCP): Một loại hình ảnh cộng hưởng từ (MRI) đặc biệt giúp ghi lại hình ảnh chi tiết của hệ thống mật
• Siêu âm bụng để phát triển hình ảnh các cơ quan của bạn
• Nội soi thực quản dạ dày tá tràng hoặc nội soi mật tuỵ ngược dòng chẩn đoán các bệnh lý đường mật.

Sau khi điều trị được nguyên nhân cơ bản của phân nhạt màu, phân của bạn sẽ trở lại màu nâu bình thường. Tuy nhiên, một số nguyên nhân, chẳng hạn như bệnh gan và một số khối u ung thư, không thể chữa khỏi. Nếu nguyên nhân là không thể chữa được, bạn sẽ tiếp tục đi ngoài ra phân nhạt màu hoặc có màu đất sét.

Một số nguyên nhân gây ra phân nhạt màu không thể ngăn ngừa được, nhưng một số nguyên nhân khác thì có. Một số dạng viêm gan có vắc xin để phòng ngừa. Viêm gan do rượu có thể được ngăn ngừa bằng cách không uống rượu quá mức. Nếu không rõ nguyên nhân, hãy cố gắng đi tiêu khỏe mạnh bằng cách ăn một chế độ ăn uống cân bằng có nhiều chất xơ.