Hội chứng kích thích ruột có nguy hiểm không?

Hội chứng ruột kích thích (Irritable Bowel Syndrome) còn được gọi là viêm đại tràng co thắt, bệnh liên quan đến các rối loạn chức năng đại tràng. Bệnh lý này xảy ra tương đối phổ biến, thống kê cho thấy có khoảng 5 – 20% dân số mắc hội chứng ruột kích thích.

Thực tế, các triệu chứng bệnh liên quan đến rối loạn chức năng đường ruột, mà chủ yếu là các triệu chứng của đại tràng. Người bệnh mắc hội chứng ruột kích thích khi nội soi hay làm các xét nghiệm cận lâm sàng đều cho kết quả bình thường. Vì vậy mà nhiều người bệnh luôn thắc mắc nguyên nhân gây bệnh là gì và hội chứng ruột kích thích có nguy hiểm không?

Nguyên nhân dẫn đến hội chứng ruột kích thích vẫn chưa được xác định rõ, tuy nhiên các nghiên cứu cho thấy hội chứng này được gây ra bởi nhiều yếu tố như sau:

• Ăn uống: Việc cơ thể phản ứng với thức ăn là nguyên nhân dẫn đến hội chứng ruột kích thích. Ăn các đồ ăn hỏng, để lâu ngày cũng là nguyên nhân dẫn đến bệnh lý.
• Tâm lý: Nghiên cứu y học chỉ ra rằng các tình trạng căng thẳng như stress... dễ làm cho cơ thể mắc các triệu chứng lạ, trong đó có hội chứng ruột kích thích.
• Các bất thường của hệ thần kinh thuộc các cơ quan tiêu hóa như sự phối hợp kém hiệu quả giữa các tín hiệu của ruột và não, dẫn đến các phản ứng quá mức với những thay đổi thường xảy ra trong hệ tiêu hóa.
• Nội tiết tố: Các nghiên cứu cho thấy phụ nữ có nguy cơ mắc hội chứng ruột kích thích cao gấp đôi so với đàn ông. Nhiều bệnh nhân nữ nhận thấy triệu chứng bệnh tăng lên trước, trong và sau giai thời gian kinh nguyệt.

Bên cạnh hiểu được hội chứng kích thích ruột là gì thì việc nắm bắt được các triệu chứng đặc trưng của bệnh sẽ giúp người bệnh phát hiện và có biện pháp điều trị kịp thời. Hội chứng ruột kích thích gây ra các rối loạn chức năng của đại tràng nhưng không gây nên tổn thương thực thể ở niêm mạc. Triệu chứng và dấu hiệu của bệnh có thể cải thiện, thậm chí là mất đi hoàn toàn hoặc có lúc lại trở nên nặng hơn. Những tác động đó làm ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống, bệnh kéo dài khiến người bệnh luôn căng thẳng, mất ngủ và lo sợ mắc các bệnh hiểm nghèo khác.

Các triệu chứng ở người bệnh mắc hội chứng ruột kích thích như sau:

• Đau bụng: Đây là triệu chứng thường gặp nhất, đau bụng thường ở hố chậu trái, vùng bụng dưới và xuất hiện ngay sau bữa ăn. Cơn đau chỉ giảm đi sau khi đi đại tiện hoặc trung tiện.
• Đầy hơi chướng bụng: Triệu chứng biểu hiện nhiều vào ban ngày đặc biệt là vào buổi trưa và giảm vào ban đêm khi đi ngủ.
• Táo bón hoặc tiêu chảy, nhiều khi có các đợt táo bón và tiêu chảy xen kẽ nhau.

Các triệu chứng trên thường tái phát và có xu hướng lặp đi lặp lại, vì vậy trong trường hợp người bệnh xuất hiện các triệu chứng như sút cân nhanh, sốt, đại tiện phân đen hoặc máu tươi, sờ thấy khối bất thường ở bụng và các biểu hiện của thiếu máu như hoa mắt chóng mặt, da niêm mạc nhợt nhạt... thì nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám.

Bởi vì hội chứng ruột kích thích là tình trạng khá phổ biến với tỷ lệ người mắc cao nên các câu hỏi như bệnh lý xảy ra ở độ tuổi nào và có ai bị hội chứng ruột kích thích không là vấn đề được mọi người quan tâm. Theo nghiên cứu từ các nhà khoa học, hội chứng ruột kích thích có thể xảy ra ở mọi đối tượng và độ tuổi, tuy nhiên những người có nguy cơ cao mắc bệnh lý thường có đặc điểm như sau:

• Độ tuổi nhỏ hơn 45
• Phụ nữ có nguy cơ mắc cao hơn đàn ông
• Có người thân mắc viêm đại tràng co thắt
• Người gặp các vấn đề về sức khỏe tinh thần như trầm cảm, lo lắng, stress...

Người bệnh mắc hội chứng ruột kích thích kéo dài lâu có thể dẫn đến các hậu quả như sau:

• Tình trạng ứ đọng phân trong đại tràng: Người bệnh mắc táo bón lâu ngày do hội chứng ruột kích thích có thể bị kẹt và ứ đọng phân trong đại tràng. Tình trạng này làm ngoài tổn thương ruột kết còn dẫn đến buồn nôn, nôn và các cơn đau đầu.
• Người bệnh không dung nạp được một số loại thức ăn: Một số loại thực phẩm như chất béo, các loại đậu, sô cô la, bông cải trắng, bông cải xanh, sữa, rượu bia và thức uống có ga, cải bắp... làm tăng triệu chứng bệnh lý. Vì vậy, người bệnh mắc hội chứng ruột kích thích không hấp thu được một số loại thức ăn và cần hạn chế một số loại thực phẩm làm tăng triệu chứng bệnh. Điều này có thể dẫn đến tình trạng không cung cấp đủ dinh dưỡng cho cơ thể và làm tăng nguy cơ suy dinh dưỡng.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ: Trĩ là một trong những biến chứng thường gặp ở người bệnh mắc hội chứng ruột kích thích. Các thống kê cho thấy khoảng 18 – 23% người bệnh mắc hội chứng ruột kích thích gặp rắc rối với tình trạng trĩ. Các biểu hiện của bệnh góp phần làm tăng triệu chứng của trĩ.
• Ảnh hưởng khi mang thai: Sự thay đổi hormone nội tiết tố trong thời gian mang thai cùng với áp lực ngày càng lớn của thai nhi lên thành bụng có thể làm tăng các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích. Trong nhiều trường hợp, mẹ bầu nên ngưng sử dụng thuốc điều trị hội chứng này nhằm giúp cho bé được an toàn, khỏe mạnh. Tuy nhiên điều này có thể gây ra các cơn khó tiêu, ợ chua.
• Chất lượng sống suy giảm và ảnh hưởng về sức khỏe tinh thần: Các triệu chứng của bệnh, đặc biệt là táo bón và tiêu chảy có thể xảy ra liên tục, thường xuyên làm ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống, bệnh kéo dài khiến người bệnh luôn căng thẳng, mất ngủ và lo sợ mắc các bệnh hiểm nghèo khác.

Điều trị hội chứng ruột kích thích chủ yếu tập trung vào làm giảm triệu chứng nhằm giúp người bệnh có chất lượng cuộc sống tốt hơn. Hầu hết người bệnh đều có thể kiểm soát được bệnh lý ở mức độ nhẹ nhờ vào thay đổi chế độ ăn uống, lối sống và kiểm soát cảm xúc của cơ thể. Trong trường hợp bệnh lý ở mức độ trung bình hoặc nặng hơn bác sĩ có thể chỉ định người bệnh dùng thuốc. Một số thuốc được dùng trong điều trị hội chứng ruột kích thích như sau:

• Thuốc điều trị táo bón: Được chỉ định trong trường người bệnh bị táo bón. Các nhóm thuốc như thuốc nhuận tràng thẩm thấu, nhuận tràng kích thích, thực phẩm chức năng bổ sung chất xơ.
• Thuốc điều trị tiêu chảy: Các nhóm thuốc không kê đơn giúp kiểm soát tình trạng tiêu chảy ở người bệnh như cholestyramine, loperamid...
• Thuốc giảm đau chống co thắt, thuốc kháng acetylcholin: Giảm đau co thắt ở ruột, ngoài ra các loại thuốc này còn được kê đơn trong trường hợp táo bón xen kẽ tiêu chảy.

Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống giúp phòng ngừa hội chứng ruột kích thích như sau:

• Thiết lập chế độ sinh hoạt đều đặn: Bạn cần xây dựng chế độ ăn uống, nghỉ ngơi và làm việc hiệu quả bằng cách ăn uống đúng giờ, thời gian nghỉ ngơi, làm việc được sắp xếp hợp lý.
• Hạn chế sử dụng các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo: Thực phẩm chứa nhiều chất béo cũng là một trong những nguyên nhân làm nặng thêm triệu chứng các bệnh lý về đường ruột. Một số thực phẩm chứa nhiều chất béo như thức ăn chiên dầu, bơ, nước sốt kem...
• Uống đủ nước: Uống đầy đủ từ 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày. Hạn chế uống rượu, bia và các loại đồ uống chứa caffein, đồ uống có ga, vì sẽ làm tăng tình trạng tiêu chảy, đầy hơi...
• Không lạm dụng thuốc điều trị tiêu chảy và thuốc nhuận tràng: Sử dụng lâu dài hoặc lạm dụng các loại thuốc điều trị tiêu chảy và nhuận tràng sẽ gây tác dụng phụ rất nghiêm trọng đối với hệ tiêu hóa của cơ thể.
• Tập luyện thể dục đều đặn, ít nhất là 30 phút mỗi ngày.

Tóm lại, hội chứng ruột kích thích gây ra các rối loạn chức năng của đại tràng, các triệu chứng thường tái phát và có xu hướng lặp đi lặp lại. Vì vậy, nếu người bệnh xuất hiện các triệu chứng như sút cân nhanh, sốt, đại tiện phân đen hoặc máu tươi, sờ thấy khối bất thường ở bụng... thì nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.