Chai gan và những điều cần biết

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Chai gan là bệnh lý nguy hiểm và có thể để lại nhiều biến chứng, thậm chí là tử vong. Thực chất, đây là giai đoạn nối tiếp hoặc là giai đoạn cuối cùng của xơ gan. Vì thế , bạn cần biết được nguyên nhân chai gan và cách phòng ngừa để bảo vệ lá gan luôn khỏe mạnh.

Sau tình trạng xơ gan, người bệnh sẽ chuyển sang chai gan. Trên lá gan, các tổ chức xơ sẽ chia thành nhiều tổ chức nhỏ như các nốt. Một khi đã bị chai gan thì khả năng phục hồi của tổ chức gan là bất khả kháng, đây là giai đoạn chai gan và tổ chức gan ngày càng teo nhỏ và rắn chắc.

Chai gan có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân như: viêm gan do virus, rượu bia, sốt rét... Cụ thể:

• Virus viêm gan B hoặc C làm cho tế bào gan bị viêm và tổn thương.
• Lạm dụng rượu bia, uống các loại rượu tự chế có độc tố mạnh khiến gan phải chịu áp lực, dẫn đến xơ gan, chai gan.
• Sốt rét hoặc ngộ độc hóa chất, độc tố có trong môi trường (như arsenic) cũng khiến chức năng gan nhanh chóng bị suy giảm.
• Lạm dụng thuốc uống mà không có sự chỉ dẫn của bác sĩ cũng dẫn đến chai gan.

Ở giai đoạn đầu, chai gan gần như không có những triệu chứng rõ ràng khiến người bệnh chủ quan. Một số bệnh nhân chai gan sẽ xuất hiện các triệu chứng của xơ gan như: sút cân, mệt mỏi, vàng da, vàng mắt, ngứa (do ứ đọng sắc tố mật), nước tiểu màu sẫm... Do vậy, người bệnh cần chú ý quan sát các triệu chứng của cơ thể.

XEM THÊM: Bệnh chai gan có nguy hiểm không?

Người bệnh nhanh chóng xuất hiện các triệu chứng rõ ràng và nguy hiểm hơn khi bệnh chai gan bộc phát bất ngờ như:

• Xuất huyết tiêu hóa và thực quản
• Đi ngoài ra phân đen.
• Nôn ra máu đen
• Vàng da và ngứa toàn thân.
• Cổ trướng
• Phù

Ngoài ra, chai gan còn gây ra những hậu quả cho hệ thần kinh do gan không còn chức năng đào thải chất độc, dẫn đến chất độc hoàn tan vào máu gây tê liệt tế bào não. Biểu hiện là:

• Chậm nhận biết, chóng quên
• Bị lú lẫn, bần thần
• Buồn phiền, chán nản
• Mất ngủ
• Dễ bốc hỏa
• Phát ngôn bừa bãi, khó hiểu
• Chân tay run
• Buồn ngủ
• Rối loạn trí nhớ
• Tử vong

Ngoài ra, một số trường hợp thường có đau bụng âm ỉ vùng hạ sườn phải, da mặt tái xám, xuất hiện nhiều hệ thống tuần hoàn bàng hệ, sao mạch (nhiều mạch máu nhỏ li ti như mạng nhện) đặc biệt là vùng ngực.

Lách to là một trong những triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân chai gan. Chức năng tuyến sinh dục, tuyến tụy tạng của người bệnh gan bị chai cũng ảnh hưởng nghiêm trọng. Các ảnh hưởng trên khiến bệnh nhân nam bất lực, bệnh nhân nữ có hiện tượng kinh nghiệm thất thường...

Vì thế, chai gan không chỉ khiến gan bị tổn thương mà còn rất khó để phục hồi và ảnh hưởng đến nhiều các cơ quan khác trong cơ thể.

Với sự tiến bộ của y học, ghép gan được coi là phương pháp duy nhất điều trị bệnh chai gan. Trong quá trình điều trị, người bệnh phải tuân thủ tuyệt đối liệu pháp điều trị của bác sĩ, có chế độ ăn uống khoa học, phù hợp với bệnh tình. Tránh xa rượu, bia, thuốc lá, bởi đây những chất gây hại cho lá gan.

XEM THÊM: Các dấu hiệu cảnh báo cần tầm soát ung thư gan

Nếu quá trình từ viêm gan tiến triển thành xơ gan diễn ra qua từng tháng từng năm thì quá trình từ xơ gan đến chai gan diễn ra rất nhanh và âm thầm, đồng thời để lại hậu quả nghiêm trọng cho người bệnh. Do vậy, việc phòng ngừa chai gan cần được đẩy mạnh, bởi một khi bạn đã bị chai gan thì việc phục hồi là điều không thể. Ghép gan là phương pháp chữa trị chai gan duy nhất.

Dưới đây là một số lưu ý giúp bạn phòng ngừa bệnh chai gan từ rất sớm:

• Trước hết, việc được chẩn đoán và điều trị sớm vô cùng quan trọng, giúp phòng ngừa những biến chứng nguy hiểm. Do vậy, khi bạn xuất hiện các triệu chứng của bệnh viêm gan như: mệt mỏi, chán ăn, vàng da,... bạn cần đến gặp bác sĩ để được thăm khám, xét nghiệm, chẩn đoán và điều trị. Sinh thiết gan có thể được chỉ định để quan sát tế bào gan dưới kính hiển vi, đây là một trong những phương pháp hữu hiệu và chính xác nhất.
• Tiêm vắc-xin hiện nay đang là một biện pháp phòng ngừa các bệnh lý về gan hiệu quả, an toàn. Do vậy, trẻ em, người lớn, những người chưa từng bị mắc bệnh viêm gan cần tiêm vắc-xin viêm gan B theo đúng yêu cầu. Nhờ vậy, các tổn thương liên quan đến gan: viêm gan, xơ gan, mô sẹo, chai gan sẽ được phòng ngừa.
• Rượu, bia và các chất kích thích là chất độc đối với lá gan của con người. Bởi khi các chất này đi với cơ thể sẽ phải qua gan để đào thải. Với việc phải đào thải liên tục các chất độc hại, chức năng gan sẽ sớm bị tổn thương.
• Sốt rét là một trong những nguyên nhân gây viêm gan. Do vậy để phòng ngừa, những người sống trong vùng có sốt rét cần có biện pháp phòng bệnh để không bị muỗi đốt và tích cực diệt muỗi, loăng quăng.
• Duy trì việc tập luyện thường xuyên vừa nâng cao sức khỏe vừa giữ được tinh thần lạc quan, thoải mái để chống lại mọi bệnh tật.

Trong trường hợp, bạn bị mắc viêm gan B cần được kiểm tra chức năng gan, định lượng virus viêm gan B, siêu âm gan định kỳ, đặc biệt làm xét nghiệm alpha-feto-protein (một protein thường gặp trong ung thư gan). Xét nghiệm chức năng gan trong bệnh viêm gan mạn tính nhằm đánh giá men gan có tăng không, kết hợp thử test HBsAg và HBeAg, nếu có điều kiện thì nên thực hiện định lượng virus viêm gan B (nếu HBsAg dương tính) để biết là viêm gan B mạn tính hay người lành mang virus viêm gan. Khi biết viêm gan B mạn tính cần được điều trị và tư vấn chuyên sâu của bác sĩ, tốt nhất là bác sĩ chuyên khoa truyền nhiễm.

Hiện nay Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có các gói Sàng lọc Gan mật, giúp phát hiện Virus viêm gan ở giai đoạn sớm ngay cả khi chưa có triệu chứng. Ngoài ra, Gói sàng lọc gan mật toàn diện giúp khách hàng:

• Đánh giá khả năng làm việc của gan thông qua các xét nghiệm men gan;
• Đánh giá chức năng mật; dinh dưỡng lòng mạch;
• Tầm soát sớm ung thư gan;
• Thực hiện các xét nghiệm như Tổng phân tích tế bào máu, khả năng đông máu, sàng lọc viêm gan B,C
• Đánh giá trạng thái gan mật qua hình ảnh siêu âm và các bệnh có nguy cơ ảnh hưởng gây ra bệnh gan/làm bệnh gan nặng hơn
• Phân tích sâu các thông số đánh giá chức năng gan mật thông qua xét nghiệm, cận lâm sàng; các nguy cơ ảnh hưởng đến gan và tầm soát sớm ung thư gan mật.