Các yếu tố lối sống và hành vi liên quan đến táo bón

Bài viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến nhất mà cộng đồng phải đối mặt là táo bón. Nói chung, táo bón có thể được định nghĩa là tình trạng không đi đại tiện được, bao gồm nhiều triệu chứng khác nhau và có thể mãn tính hoặc lẻ tẻ. Táo bón mãn tính thường được xác định bởi một tập hợp các triệu chứng lâm sàng được gọi là tiêu chuẩn Rome; tiêu chí Rome đã được sửa đổi nhiều lần sau khi được giới thiệu là tiêu chí Rome I vào năm 1994.

Bất kỳ táo bón nào cũng có thể được định nghĩa là táo bón bao gồm cả táo bón mãn tính và táo bón lẻ tẻ; tình trạng này thường được tự báo cáo trong các nghiên cứu dịch tễ học. Một số yếu tố được coi là có liên quan đến táo bón tuy nhiên bằng chứng thực tế về những mối liên quan này dường như rất ít. Người ta đã chấp nhận rộng rãi rằng các yếu tố nguy cơ chính gây táo bón trong cộng đồng bao gồm mức độ tập thể dục thấp, ăn ít chất xơ và không đủ chất lỏng. Tuy nhiên, các yếu tố nguy cơ này đã được thử thách trong quá khứ do bằng chứng lâm sàng còn ít. Ngoài những yếu tố này, có những yếu tố quyết định sức khỏe khác được báo cáo trong y văn là có liên quan đến táo bón. Chúng bao gồm các yếu tố về lối sống và nhân khẩu học. Hơn nữa, thuốc và điều kiện y tế được coi là hai nguyên nhân chính gây táo bón.

Vì dường như có bằng chứng thực tế đáng nghi ngờ cho các yếu tố nguy cơ khác nhau mặc dù chúng được chấp nhận rộng rãi trong cộng đồng, nên tổng quan tài liệu này tìm cách đánh giá từng yếu tố nguy cơ tiềm ẩn bằng cách xem xét bằng chứng từ các nghiên cứu dựa trên dân số về quần thể người lớn sống trong cộng đồng.

Một nghiên cứu thống kê trên 53 bài báo đã được chọn để đưa vào tổng quan tài liệu này. Trong số này, 9 là các đánh giá có hệ thống và 44 là các nghiên cứu dịch tễ học định lượng về các quần thể người lớn nói chung dựa vào cộng đồng. Ba đánh giá có hệ thống là quốc tế, hai liên quan đến các khu vực cụ thể - Bắc Mỹ và Châu Âu cộng với Châu Đại Dương, và hai liên quan đến các quốc gia cụ thể - Iran và Trung Quốc. Hai đánh giá khác liên quan đến các yếu tố cụ thể - bệnh đồng mắc và bệnh trĩ. Các nghiên cứu dịch tễ học đều là khảo sát cắt ngang những người trưởng thành sống trong cộng đồng. Các yếu tố có thể liên quan đến táo bón xuất phát từ đánh giá của các tác giả bao gồm yếu tố nhân khẩu học (tuổi, giới tính, thu nhập, giáo dục, tình trạng công việc và địa lý), yếu tố lối sống và hành vi (hoạt động thể chất, hút thuốc và chất xơ, chất lỏng, uống rượu và cà phê) và nhiều các yếu tố liên quan đến sức khỏe (bao gồm cả điều kiện y tế và thuốc).

Phần sau đây mô tả các yếu tố lối sống và hành vi có thể liên quan đến táo bón ở người lớn trong môi trường cộng đồng.

Hoạt động thể chất

Có một số bằng chứng hạn chế cho thấy mức độ hoạt động thể chất thấp và ít vận động có liên quan đến tỷ lệ táo bón cao. Mức độ tập thể dục / hoạt động thể chất thấp có liên quan đáng kể đến việc gia tăng tỷ lệ mắc bệnh mãn tính và bất kỳ chứng táo bón nào trong các nghiên cứu được thực hiện ở các quốc gia khác nhau

Hoạt động thể chất và táo bón.

Hút thuốc:

Dữ liệu mâu thuẫn chỉ ra rằng không có mối liên hệ rõ ràng của việc hút thuốc với tỷ lệ mắc bệnh mãn tính hoặc táo bón. Các nghiên cứu của Hoa Kỳ và Iran đã gợi ý rằng hút thuốc có thể là một yếu tố nguy cơ dẫn đến táo bón mãn tính. Tuy nhiên, các nghiên cứu khác của Hoa Kỳ và các nghiên cứu ở Hy Lạp và Đài Loan không tìm thấy sự khác biệt đáng kể về tỷ lệ táo bón mãn tính ở người hút thuốc và không hút thuốc. Hơn nữa, một nghiên cứu ở Hoa Kỳ và một nghiên cứu ở Na Uy cho thấy hút thuốc lá là một yếu tố nguy cơ tiêu cực đối với chứng táo bón mãn tính và bất kỳ.

Hút thuốc và táo bón.

Chất xơ

Có rất ít bằng chứng cho thấy ăn ít chất xơ có liên quan đến tỷ lệ mắc bệnh mãn tính hoặc táo bón cao. Trong một nghiên cứu của Tây Ban Nha, lượng chất xơ thấp và nhiều chất xơ đều có liên quan đến việc gia tăng tỷ lệ mắc chứng táo bón và trong một nghiên cứu khác của Tây Ban Nha, không có mối liên quan đáng kể nào với chứng táo bón mãn tính

Nước uống mỗi ngày

Có rất ít bằng chứng cho thấy việc uống nhiều nước có liên quan đến tỷ lệ mắc bệnh táo bón mãn tính hoặc bất kỳ. Bằng chứng duy nhất xảy ra trong một nghiên cứu ở Tây Ban Nha, nơi táo bón mãn tính có liên quan tỷ lệ nghịch với lượng chất lỏng, được định nghĩa là ly chất lỏng được tiêu thụ hàng ngày. Một nghiên cứu của Hoa Kỳ cho thấy không có mối liên hệ nào giữa cà phê với chứng táo bón mãn tính

Rượu

Có một số bằng chứng hạn chế rằng uống rượu có thể liên quan đến việc giảm tỷ lệ táo bón mãn tính

Một số nghiên cứu đã điều tra mối liên quan giữa rượu và táo bón mãn tính. Tăng uống rượu là một yếu tố nguy cơ tiêu cực đối với táo bón mãn tính trong một nghiên cứu của Hoa Kỳ và cả trong một nghiên cứu của Na Uy. Một xu hướng tương tự đã được quan sát thấy ở Đài Loan và các nghiên cứu khác của Hoa Kỳ, nhưng xu hướng ngược lại được tìm thấy ở Iran, nhưng không có mối quan hệ nào đạt được mức ý nghĩa.

Tài liệu tham khảo

Werth BL, Christopher SA. Potential risk factors for constipation in the community. World J Gastroenterol 2021; 27(21): 2795-2817 [DOI: 10.3748/wjg.v27.i21.2795]