Các phản ứng có thể gặp sau tiêm vắc-xin dại Verorab

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Quách Nguyễn Thu Thủy - Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Giống như những loại vắc-xin khác, vắc-xin ngừa bệnh dại cũng sẽ có một số phản ứng nhất định đối với một vài trường hợp khi tiêm. Tuy nhiên, tác dụng không mong muốn này thường không quá nghiêm trọng và hiếm xảy ra.

Bệnh dại hiện vẫn là một căn bệnh nhức nhối của y khoa vì không có biện pháp điều trị giúp người bệnh hồi phục hoàn toàn. Một khi đã được chẩn đoán mắc bệnh dại, tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối. Vi rút dại tồn tại trong nước bọt động vật, gây bệnh cho người bằng cách xâm nhập qua vết cắn hoặc cào, tổn thương da và niêm mạc. Cách duy nhất có thể làm được là dự phòng bệnh dại ở tất cả những người bị động vật cắn. Tuy nhiên, việc tiêm phòng dại sau khi phơi nhiễm với các vết thương do động vật gây ra còn gặp nhiều vấn đề khó khăn. Người dân có nhiều hoài nghi về công dụng và các tác dụng phụ của vắc-xin dại. “Tiêm phòng dại có hại không” hay “tiêm phòng dại cho trẻ có hại không” luôn là câu hỏi được nhiều người đặt ra khi được nhân viên y tế tư vấn phòng bệnh dại sau khi bị chó hay mèo cắn.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, vắc-xin phòng dại là loại vắc-xin an toàn và có hiệu quả phòng bệnh dại cao. Đây là loại vắc-xin bất hoạt, nghĩa là các thành phần của vi rút được trích xuất trong vắc-xin không còn khả năng gây bệnh dại. Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú vẫn có thể tiêm dự phòng dại nếu không may bị chó cắn. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh vắc-xin phòng bệnh dại không ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi trong bụng mẹ và không ảnh hưởng khi cho trẻ bú mẹ. Những đứa trẻ được sinh mổ từ những người mẹ được tiêm vắc-xin phòng dại hoàn toàn khỏe mạnh. Những người sau khi bị động vật cắn cần được sơ cứu đúng cách bằng việc xối rửa vết thương bằng nước và xà phòng liên tục trong ít nhất 10 phút. Nếu có rượu 70 độ, cồn, hoặc thuốc sát khuẩn nên sử dụng ngay để rửa vết thương. Sau đó, người bị thương cần đến trung tâm y tế để được tư vấn điều trị dự phòng bằng vắc-xin phòng dại càng nhanh càng tốt.

Vắc-xin dại Verorab là một loại vắc-xin phòng dại được sản xuất bởi công ty dược phẩm Sanofi, Pháp. Verorab được đóng gói dưới dạng bột đông khô và dung môi, khi pha tạo thành dung dịch tiêm có thể tích 0,5 ml. Bột đông khô ban đầu là viên nhỏ màu trắng trong khi dung môi là dung dịch trong suốt. Khi pha đúng cách, vắc-xin Verorab tồn tại dưới dạng dung dịch trong suốt và đồng nhất. Thành phần chính là vi rút dại được điều chế trên canh cấy tế bào VERO ở dạng bất hoạt. Ngoài ra, vắc-xin còn chứa nhiều thành phần tá dược khác như maltose, dextrose, dung dịch albumin người 20%, muối khoáng, vitamin, nước cất, ...

Tương tự như những loại vắc-xin khác, Verorab cũng có khả năng gây ra những tác dụng không mong muốn sau khi tiêm. Mặc dù tần suất bắt gặp trên lâm sàng không cao, những phản ứng sau tiêm chủng này cũng cần được đưa ra tư vấn với người dân. Một số tác dụng phụ có thể gặp là:

• Sốt: Nhiều người rất lo lắng vì sau khi tiêm phòng dại bị sốt. Tuy nhiên trong đa số các trường hợp, đây là một phản ứng sinh lý của cơ thể và thường tự khỏi trong thời gian ngắn. Tuy nhiên nếu triệu chứng sốt xuất hiện dai dẳng kéo dài sau tiêm, nhiệt độ lúc sốt cao hoặc không đáp ứng với các thuốc hạ sốt thông thường, người bệnh nên đến các cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám tìm nguyên nhân và xử lý kịp thời.
• Hạch lớn: đây là một rối loạn do hệ máu và hệ bạch huyết của cơ thể phản ứng lại với vắc-xin. Thường hạch sưng với kích thước vừa phải, xuất hiện cùng bên với vị trí tiêm và không cần điều trị gì đặc biệt.

• Bất thường da niêm mạc: các dấu hiệu của một tình trạng dị ứng như ngứa, phát ban, nổi mày đay trên da có thể xuất hiện sau tiêm phòng dại với tần suất trên 1% nhưng nhỏ hơn 10%. Phù Quincke gây khó thở, phù nề thanh quản là phản ứng nguy hiểm hơn, vẫn có thể gặp ở người sau tiêm phòng dại nhưng với tỷ lệ thấp hơn 1%.
• Nhức đầu, chóng mặt, buồn ngủ: vắc-xin phòng dại còn có thể gây ảnh hưởng lên hệ thần kinh với các biểu hiện kể trên. Hiếm gặp hơn là bệnh não và co giật. Lưu ý tác dụng phụ chóng mặt, buồn ngủ với nhóm người làm công việc đặc biệt như lái tàu xe, phi công, vận hành máy móc.
• Đau cơ, đau khớp, run tay chân
• Đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy
• Phản ứng tại chỗ: tại vị trí tiêm vắc-xin, người bệnh thường phải trải qua cảm giác đau, ngứa, da vùng tiêm đỏ, đôi khi xuất hiện bầm tím.
• Phản vệ: là tác dụng không mong muốn nặng nề và nguy hiểm. Người được tiêm chủng khi tiêm có thể dị ứng với các thành phần khác nhau trong vắc-xin và chuyển biến thành phản vệ với các mức độ khác nhau. Trường hợp nghiêm trọng nhất, người bệnh có thể ngừng tim, ngừng thở và tử vong. Quá trình tiến triển của sốc phản vệ thường xảy ra nhanh, khó phán đoán nên người bệnh sau khi được tiêm phòng dại phải được theo dõi kỹ càng, cơ sở y tế tiêm phòng phải luôn sẵn sàng xử trí nếu nghi ngờ có phản vệ xảy ra.

Đa phần các tác dụng không mong muốn của vắc-xin đều là thoáng qua, tự giới hạn và không cần xử trí gì đặc biệt. Người bệnh cần được thông báo và giải thích cụ thể để vẫn tiếp tục tiêm phòng đủ liệu trình theo khuyến cáo.

Để hạn chế tối đa các phản ứng bất lợi khi dùng vắc-xin dại Verorab, nhân viên y tế và người bệnh cần lưu ý các điểm sau:

• Tuyệt đối tuân thủ các chống chỉ định của vắc-xin Verorab:
  • Không sử dụng Verorab khi biết bị quá mẫn với bất kỳ thành phần nào có trong vắc-xin hoặc các vắc-xin có thành phần tương tự
  • Trì hoãn việc tiêm phòng khi đang mắc các bệnh lý cấp tính hoặc khi sốt cao
  • Không chỉ định tiêm verorab theo đường tiêm trong da ở những bệnh nhân đang dùng thuốc corticoid trong thời gian dài hoặc các thuốc ức chế miễn dịch khác và những người bị suy giảm miễn dịch.
• Khi tiêm vắc-xin, nhân viên y tế cần đảm bảo chắc chắn rằng kim tiêm không đi xuyên vào mạch máu
• Tôn trọng phác đồ tiêm, tiêm đủ số mũi tiêm quy định theo đúng lịch để tăng hiệu quả phòng bệnh
• Sau khi tiêm vắc-xin cần theo dõi kỹ và chuẩn bị các phương tiện điều trị, nhất là hộp chống sốc để xử trí phản vệ nếu có xảy ra.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện cung cấp dịch vụ tiêm chủng với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai. Trong đó có vắc-xin Verorab 0,5 ml được sản xuất Sanofi (Pháp). Đây là loại vắc-xin đang được lưu hành tại Việt Nam, đã được Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế cấp phép vào ngày 07/06/2018. Những ưu điểm khi tiêm phòng tại Vinmec:

• Khách hàng sẽ được các bác sĩ chuyên khoa thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc - xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt và an toàn nhất cho khách hàng.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý và áp dụng cách giảm đau hiệu quả trong quá trình tiêm chủng.
• 100% khách hàng tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt để đảm bảo chất lượng.
• Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng Quốc gia.