Đông y chữa chán ăn thế nào?

Chán ăn ở trẻ nhỏ do nhiều nguyên nhân. Thuốc đông y cho trẻ biếng ăn được kê tùy từng thể bệnh (nguyên nhân - triệu chứng bệnh). Cụ thể là:

Biểu hiện là: Trẻ ăn uống ngày càng kém, thường bị đau bụng, sờ vào bụng bị khó chịu. Phân có mùi khắm, mạch huyền hoạt, rêu lưỡi dày nhớt.

Điều trị bằng cách: Tiêu thực đạo trệ.

Dùng bài thuốc Tiêu tích tán gồm: 6g thần khúc, 6g mạch nha (sao vàng), 3g chỉ xác, 6g sơn tra (sao cháy xém), 3g kê nội kim.

Cách dùng: Ngày uống 1 thang: Đổ 500ml nước cùng các dược liệu vào niêu, sắc lấy 100ml, chia 3 lần uống/ngày. Nên cho trẻ uống 7 ngày liên tục.

Biểu hiện là: Trẻ ăn uống kém trong một thời gian dài, mặt vàng, bụng trướng, người gầy còm, rêu lưỡi nhớt.

Đông y chữa chán ăn bằng cách: Mạnh tỳ hòa trung hóa thấp.

Dùng bài thuốc Chiêm thị nghiệm phương gồm: 10g xuyên phác hoa, 6g hoàng cầm (sao), 6g chỉ xác (sao), 6g hoắc hương, 8g phục linh, 6g uất kim, 8g bạch truật (sao), 6g đại phúc bì, 6g bán hạ (sao nước gừng), 8g thần khúc.

Cách dùng: Ngày dùng 1 thang, sắc uống 3 lần/ngày. Nên cho trẻ uống sau khi ăn - khi thuốc vẫn còn ấm.

Biểu hiện là: Sau một thời gian trẻ chán ăn, bé bị trướng bụng, đại tiện phân lỏng, đi ra thức ăn chưa tiêu hóa hết, sắc mặt trắng nhợt, thể trạng gầy. Có trường hợp trẻ nôn ra thức ăn, sợ lạnh, thích nóng, tay chân lạnh, rêu lưỡi trắng nhớt và chất lưỡi nhạt bệu.

Điều trị bằng cách: Ôn trung kiện bổ vận hóa tỳ vị.

Dùng bài thuốc Ôn trung vận tỳ thang gồm: 3g hắc phụ tử (chế), 2g can khương, 2g nhục quế, 6g bạch truật (sao), 5g thương truật (sao), 5g kê nội kim, 10g thần khúc, 5g thanh bì, 3g cam thảo, 6g phục linh, 10g sơn tra (sao cháy xém), 6g chỉ thực (sao), 5g trần bì.

Cách dùng: Ngày dùng 1 thang, sắc uống 3 lần/ngày. Có thể gia giảm: Nếu tỳ vị không vận hóa sinh ra chứng tiết tả, tích trệ, nôn mửa thì cho thêm 6g sa nhân, 10g ý dĩ. Nếu trẻ kiêm chứng nôn mửa thì thêm 6g bán hạ (chế), 6g tô diệp ngạnh, 6g nhục đậu khấu. Nếu bị tích trệ nặng thì thêm 5g tân lang, 6g la bặc tử, 10g cốc nha, 10g mạch nha.

Biểu hiện là: Trẻ có kiêm chứng lòng bàn tay và bàn chân nóng, lưỡi đỏ bệu và ít rêu, ra mồ hôi trộm.

Đông y chữa chán ăn bằng cách: Dưỡng tỳ, bổ âm ích khí sinh tân dịch.

Dùng bài thuốc Tư tỳ ẩm gồm: 5g sâm Cao Ly, 10g liên nhục, 6g bạch thược, 6g kê nội kim, 3g cát căn, 2 quả đại táo, 10g hoài sơn, 10g biển đậu (sao), 10g mạch nha (sao), 10g sơn tra (sao), 10g ý dĩ.

Cách dùng: Ngày dùng 1 thang, sắc uống 3 lần/ngày. Nên uống sau khi ăn, khi thuốc vẫn còn ấm.

Lưu ý: bài thuốc này dùng cho trẻ từ 3 - 5 tuổi.

Biểu hiện là: Trẻ bị chán ăn lâu ngày, khát nước, cơ thể gầy còm, da khô, tay chân nóng, đại tiện táo bón.

Chữa biếng ăn bằng cách: Bồi bổ khí âm, điều hòa tỳ vị.

Dùng bài thuốc Bình bổ phương gồm: 9g đảng sâm, 5g trần bì, 9g hoài sơn, 3 quả ô mai, 9g bạch truật (sao), 6g phục linh, 3g cam thảo,

Cách dùng: Ngày dùng 1 thang, sắc uống 3 lần/ngày, uống sau khi ăn. Nếu bệnh thiên về (vị âm) dạ dày hao tổn thì thêm 6g thạch hộc, 6g mạch môn, 6g sinh cốc nha, 6g sinh mạch nha để dưỡng vị, kích thích tiêu hóa. Nếu bệnh thiên về tỳ khí hư yếu thì thêm 9g hoàng kỳ, 6g thương truật - các vị thuốc cam ôn, làm mạnh tỳ.

Người cao tuổi mắt kém, mũi kém, khó xác định được mùi thức ăn, vị giác kém nên không nhận biết được đồ ăn có ngon hay không. Số khác bị yếu răng, viêm lợi, khó nhai nhuyễn thức ăn,... Những yếu tố này khiến người cao tuổi chán ăn hoặc chỉ ăn qua loa. Bên cạnh đó, một số người còn mắc bệnh mãn tính và một số loại thuốc điều trị bệnh gây ảnh hưởng tới chức năng tiêu hóa. Điều đó khiến người cao tuổi bị suy nhược cơ thể, khí huyết hư,...

Để nâng cao sức khỏe của người cao tuổi, người chăm sóc có thể chế biến cho họ một số món ăn thuốc như:

Chuẩn bị: 3g nhân sâm tán bột, 100g gạo tẻ, đường phèn với lượng thích hợp.

Chế biến: Mang gạo nấu thành cháo, cháo chín thì cho bột nhân sâm vào. Đường phèn cho vào 1 ca nhỏ, thêm nước sôi, khuấy cho tan rồi đổ vào nồi cháo, đun sôi lại.

Cách dùng: Cho người cao tuổi ăn vào mùa lạnh, vào bữa sáng và bữa tối khi đói. Chỉ định cho người cao tuổi có cơ thể suy nhược, tim đập nhanh, ăn kém, thở gấp, mất ngủ, quên lẫn,...

Chuẩn bị: 30g hoàng kỳ, 4 - 8g nhân sâm (hoặc 10 - 15g đảng sâm), 100 - 150g gạo tẻ, đường trắng với lượng vừa đủ.

Chế biến: Thái lát các loại dược liệu, hãm với nước, gạn lấy nước. Gạo đem nấu cháo, khi cháo chín thì cho nước hoàng kỳ, nhân sâm và đường trắng vào, đun nhỏ lửa tới khi sôi.

Cách dùng: Nên ăn 2 lần/ngày vào buổi sáng và buổi tối. Món này dùng cho người cao tuổi bị suy nhược cơ thể hoặc sau nhiều ngày mắc bệnh, ăn uống kém.

Chuẩn bị: 150g thịt gà sống, 200g bột mì, 15g hành củ, bột tiêu, gừng, gia vị khác với lượng phù hợp.

Chế biến: Băm trộn thịt gà với hành, tiêu, gừng và các gia vị khác. Với bột mì, bạn thêm nước vào, nhào bột, cán thành vỏ bánh. Lấy vỏ bánh bao phần nhân thịt rồi đem hấp chín.

Cách dùng: Ngày ăn 1 lần khi đói, mỗi đợt 5 - 10 ngày. Món này dùng cho người cao tuổi tỳ vị hư nhược, da khô nhẽo, gầy còm.

Chuẩn bị: 30g củ mài, 50g gạo nếp, gia vị với lượng phù hợp.

Chế biến: Cho củ mài và gạo nếp vào nấu thành cháo. Thêm đường trắng và muối ăn tùy ý.

Cách dùng: Ăn quanh năm, ăn nóng vào các bữa phụ (sáng và tối). Món cháo củ mài dùng cho người tỳ vị hư, mắc hội chứng lỵ mãn tính, tiêu chảy, chán ăn, hư lao, khí huyết hư, khô miệng, khát nước, táo bón.

Ngoài ra, còn có một số món ăn bổ dưỡng mà người thân có thể chế biến cho người cao tuổi ăn như: Ruốc cá tiêu gừng, canh trứng gà cà chua, gà hầm hoàng tinh, chim cút chiên dầu mè,...

Các bài thuốc đông y chữa chán ăn kể trên đều có tác dụng tốt đối với trẻ em và người lớn tuổi gặp tình trạng ăn không ngon, suy nhược cơ thể. Người bệnh cần dùng thuốc đúng theo hướng dẫn, kết hợp với việc sinh hoạt và nghỉ ngơi điều độ để ăn ngon miệng hơn và có sức khỏe tốt hơn.