Ý nghĩa của việc siêu âm vùng chậu

Bài viết được viết bởi Ths.Bs Trịnh Văn Đông - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

1. Các bộ phận ở vùng chậu quan sát được qua siêu âm

Siêu âm vùng chậu ở nữ giới được chỉ định nhằm quan sát một số cơ quan chủ yếu bao gồm cổ tử cung, ống dẫn trứng, buồng trứng, tử cung, âm đạo và bóng đái.

Siêu âm vùng chậu ở nam giới thường được chỉ định nhằm quan sát bóng đái, tuyến tiền liệt và túi tinh.

2. Siêu âm vùng chậu bằng cách nào?

Siêu âm vùng chậu có thể được thực hiện theo ba phương thức sau:

• Siêu âm bụng: Siêu âm bụng là siêu âm không xâm lấn, thiết bị được đặt bên ngoài cơ thể, vùng bụng dưới. Đây là hình thức siêu âm được sử dụng chủ yếu, nhằm phát hiện các bất thường tại các cơ quan trong khung chậu của cả nam và nữ.
• Siêu âm qua trực tràng: Siêu âm qua trực tràng là thủ thuật được sử dụng quan sát vùng chậu phổ biến nhất ở nam giới, trong đó chủ yếu là tuyến tiền liệt và túi tinh. Ngoài ra, xét nghiệm còn được thực hiện nhằm quan sát các bất thường tại trực tràng như các vấn đề ở cơ vòng trực tràng, bệnh trĩ, v.v.
• Siêu âm qua âm đạo: Siêu âm qua âm đạo được thực hiện để tìm kiếm các vấn đề liên quan đến khả năng sinh sản hoặc mang thai. Trong một số trường hợp, siêu âm được sử dụng như một bước trong thủ thuật lấy mẫu sinh thiết. Một số trường hợp hiếm, tử cung được làm đầy bằng chất dịch siêu âm nhằm chụp hystero sonogram.

3. Khi nào thì siêu âm vùng chậu?

Đối với phụ nữ, siêu âm vùng chậu nhằm tìm kiếm các vấn đề sức khỏe như:

• Cấu trúc của tử cung hoặc buồng trứng (kích thước, hình dạng, độ dày, v.v)
• Ung thư buồng trứng, tử cung hoặc bàng quang, sự tăng trưởng như khối u (không ung thư), u xơ hoặc u nang
• Dụng cụ tử cung
• Nguyên nhân gây ra chảy máu bất thường hoặc tình trạng đau đớn ở các cơ quan vùng chậu
• Điều trị các vấn đề liên quan đến sinh sản: Kiểm tra chiều dài tử cung ở phụ nữ mang thai có nguy cơ sinh non, v.v
• Theo dõi quá trình phát triển của thai nhi
• Các bệnh lý viêm nhiễm vùng chậu (nhiễm trùng tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng)
• Sinh thiết nội mạc tử cung
• Chẩn đoán thai ngoài tử cung
• Siêu âm để lấy một nang noãn phục vụ cho quá trình thụ tinh trong ống nghiệm

Đối với nam giới, siêu âm vùng chậu nhằm tìm kiếm các vấn đề sức khỏe:

• Các vấn đề bất thường tại cơ quan vùng chậu (bàng quang, tuyến tiền liệt và túi tinh)
• Khối u hoặc sỏi bàng quang
• Ung thư tuyến tiền liệt
• Kiểm tra trực tràng, xét nghiệm máu kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt và sinh thiết tuyến tiền liệt
• Các vấn đề tiết niệu gây ra bởi tuyến tiền liệt ngày càng lớn hơn, chẳng hạn như từ phì đại tuyến tiền liệt lành tính

Đối với nam và nữ, siêu âm vùng chậu nhằm tìm kiếm các vấn đề sức khỏe như:

• Nguyên nhân của vấn đề tiết niệu (đái máu, đái buốt, v.v)
• Quan sát các bất thường tại bàng quang
• Sự tăng trưởng của các cơ quan trong khung chậu
• Sinh thiết hoặc khi rút dịch từ u nang hoặc áp xe
• Ung thư đại trực tràng và khả năng đáp ứng điều trị

Siêu âm vùng chậu được tiến hành với mục đích xác định các vấn đề sức khỏe nêu trên. Do đó, khi phát hiện các thay đổi bất thường ở cơ quan vùng chậu thì mọi người cần đi khám sức khỏe để sớm phát hiện các bệnh lý có thể xảy ra.

4. Ý nghĩa của việc siêu âm vùng chậu

Siêu âm vùng chậu nhằm tìm kiếm các dấu hiệu bất thường tại cơ quan sinh dục và sinh sản, ví dụ như khi bị đau âm ỉ ở vùng dưới, đi tiểu khó, tiểu buốt, v.v. Ở nữ giới, siêu âm có thể giúp xác định các bệnh lý như u xơ tử cung, viêm vùng chậu, thai ngoài tử cung, dày niêm mạc tử cung, v.v. Còn đối với nam giới, siêu âm vùng chậu giúp xác định các bệnh lý như phì đại tiền liệt tuyến, sỏi bàng quang, chất dịch bất thường, v.v. Cụ thể, kết quả siêu âm được đọc như sau:

4.1 Siêu âm vùng chậu ở phụ nữ

Kết quả siêu âm bình thường là khi buồng trứng, cổ tử cung và tử cung có hình dạng, kích thước và ở vị trí bình thường; không có sự tăng trưởng, khối u, chất dịch hoặc các vấn đề khác. U nang nhỏ trong buồng trứng không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ. Ngoài ra, siêu âm vùng chậu ở nữ giới còn cho thấy kết quả bình thường khi bàng quang có kích thước và hình dạng bình thường, không có sỏi hoặc tăng trưởng bất thường khác. Nếu người phụ nữ đang mang thai thì em bé phát triển bình thường trong tử cung.

Theo đó, những bất thường siêu âm vùng chậu ở phụ nữ thể hiện ở hình ảnh tử cung có hình dạng lớn, xuất hiện khối u với u xơ tử cung. Niêm mạc tử cung dày hơn bình thường làm tăng nguy cơ mắc ung thư nội mạc tử cung. Ngoài ra còn phát hiện viêm vùng chậu (PID), áp xe, sỏi thận, v.v. Thai ngoài tử cung, chất dịch bất thường có trong khung chậu, bàng quang có hình dạng bất thường hoặc thành dày lên. Sỏi bàng quang

4.2 Siêu âm vùng chậu ở nam giới

Kết quả siêu âm vùng chậu ở nam giới bình thường là khi tuyến tiền liệt và túi tinh có kích thước và hình dạng bình thường, không có sự tăng trưởng, khối u hoặc các vấn đề khác. Bàng quang có kích thước và hình dạng bình thường, không có sỏi hoặc tăng trưởng bất thường.

Những bất thường trong siêu âm vùng chậu ở nam giới sẽ ngược lại, theo đó xuất hiện các hình ảnh như tuyến tiền liệt phì đại (phì đại tuyến tiền liệt lành tính - BPH). Bệnh làm tăng nguy cơ mắc áp xe, sỏi thận trong đường tiết niệu, hoặc một khối u trong hoặc gần tuyến tiền liệt hoặc bàng quang. Bàng quang có hình dạng bất thường hoặc thành dày, sỏi bàng quang. Chất dịch bất thường có trong khung chậu.

5. Kết quả siêu âm vùng chậu không chính xác là do đâu?

Một số yếu tố có thể gây nhiễu làm ảnh hưởng đến độ chính xác của kết quả siêu âm như:

• Phân, các loại khí hoặc vật liệu tương phản tia X (như bari) có trong ruột hoặc trực tràng
• Không nằm yên trong suốt quá trình siêu âm
• Người béo phì
• Có vết thương hở trên bụng
• Chưa làm đầy bàng quang trước siêu âm

Siêu âm vùng chậu là siêu âm phát hiện những bất thường về bộ phận sinh dục và chức năng sinh sản. Đây là một siêu âm an toàn nên trong lần tái khám sức khỏe định kỳ nếu được bác sĩ chỉ định thì bệnh nhân có thể tuân thủ để đem lại kết quả siêu âm chuẩn xác nhất.