Xạ phẫu gamma knife là phương pháp xạ trị điều trị u não ác tính. Phương pháp này được sử dụng phần mềm lập kế hoạch điều trị trên máy vi tính để giúp bác sĩ xác định vị trí và chiếu xạ các mục tiêu nhỏ trong não với độ chính xác rất cao. Đây là phương pháp điều trị cung cấp liều bức xạ cường độ cao đến vùng mục tiêu và bảo đảm an toàn cho các mô xung quanh.
1. Xạ phẫu Gamma Knife là gì?
Xạ phẫu Gamma Knife hay phẫu thuật sử dụng dao Gamma là một phương pháp điều trị sử dụng bức xạ dưới hướng dẫn của máy tính để điều trị u não ác tính, dị dạng mạch máu và các bất thường khác trong não. Dao Gamma là một phương pháp điều trị sử dụng các chùm bức xạ tập trung cao độ. Khoảng 192 "chùm tia" bức xạ hội tụ và tập trung chính xác vào vùng não được nhắm tới, đặc biệt là vị trí của khối u hoặc tổn thương, không gây ảnh hưởng đến các mô bình thường xung quanh. Phẫu thuật này không tạo bất kỳ vết rạch nào, thậm chí không có một vết rạch da.
2. Xạ phẫu Gamma Knife điều trị những bệnh lý nào?
Xạ phẫu Gamma Knife có thể điều trị một số bệnh lý não, bao gồm:
- Khối u não (cả ung thư ác tính và khối u lành tính) bao gồm ung thư di căn đến não, u tuyến yên, u tuyến tùng, u sọ não, u màng não, u màng đệm và u thần kinh đệm.
- U thần kinh âm thanh (u tiền đình - ốc tai) là một khối u không phải ung thư, phát triển xung quanh dây thần kinh tiền đình - ốc tai trong não.
- Dị dạng động mạch (AVM) là một đám rối bất thường của mạch máu.
- Run do các tình trạng bao gồm cả bệnh Parkinson.
- Đau dây thần kinh sinh ba là tình trạng ảnh hưởng đến một dây thần kinh ở mặt, gây ra cảm giác đau đớn tột cùng.
- Một số dạng động kinh kháng trị.
Xạ phẫu Gamma có thể hữu ích khi bị tổn thương não hoặc khối u mà các kĩ thuật phẫu thuật truyền thống không thể tiếp cận hoặc khi bệnh nhân không thể phẫu thuật do tình trạng bệnh nền hoặc tuổi tác. Nó cũng có thể được kết hợp với phẫu thuật truyền thống để ngăn khối u phát triển trở lại. Xạ phẫu Gamma Knife cũng được sử dụng cho một số tình trạng cần điều trị khẩn cấp.
3. Xạ phẫu gamma thời gian bao lâu thì khỏi?
Sự thành công của xạ phẫu gamma knife phụ thuộc vào kích thước, vị trí, loại tổn thương, bệnh sử cá nhân của bạn và các yếu tố khác. Thảo luận về nguy cơ lợi ích của bạn với bác sĩ giải phẫu thần kinh và bác sĩ ung thư bức xạ của bạn trước khi điều trị.
Mục tiêu của xạ phẫu gamma knife là để bức xạ thu nhỏ, ổn định hoặc tiêu diệt khối u hoặc tổn thương. Bạn sẽ được chụp CT hoặc MRI theo dõi để kiểm tra tiến độ điều trị.
Có thể mất vài tuần, vài tháng, một năm (hoặc đôi khi lâu hơn) để thấy được hiệu quả đầy đủ của việc điều trị. Các khối u, ung thư thường trở nên ổn định hoặc nhỏ đi trong khoảng thời gian vài tuần đến vài tháng. Nhiều khối u không phải ung thư ngừng phát triển ngay lập tức (mục tiêu chính).
4. Phẫu thuật Gamma Knife được thực hiện như thế nào?
Điều trị bằng Dao Gamma bao gồm một số bước:
Các bước ban đầu sẽ khác nếu hệ thống Gamma Knife sử dụng khung đầu cứng bên ngoài hoặc sử dụng mặt nạ không khung. Nếu sử dụng khung đầu:
- Đầu tiên, một khung đầu hình hộp được định vị trên đầu của bệnh nhân. Khung đầu được làm bằng nhôm và nặng chưa đến 1,8 kg. Khung đầu hoạt động như một "hệ quy chiếu" trong việc lập kế hoạch điều trị của bạn và rất cần thiết để giữ cho mục tiêu được căn chỉnh hoàn hảo trong quá trình điều trị chính xác. Khung sẽ được định vị bởi bác sĩ ngoại thần kinh.
- Gây tê: Bệnh nhân sẽ được tiêm bốn mũi thuốc gây tê cục bộ, một mũi ở mỗi bên trán và hai mũi ở phía sau đầu. Đây là những khu vực đặt các chốt đặc biệt để gắn chặt khung đầu vào hộp sọ. Người bệnh có thể cảm thấy áp lực khi các chốt bị siết chặt, nhưng điều này thường chỉ kéo dài vài phút. Sau khi định vị khung đầu, bác sĩ xạ trị sẽ tiến hành đo kích thước đầu. Thông thường, quét hình ảnh, chẳng hạn như chụp CT hoặc MRI được thực hiện với khung đầu tại chỗ. Các phép đo và bản quét này được sử dụng để lập kế hoạch điều trị cho từng người bệnh.
- Hệ thống dao Gamma không khung sử dụng một mặt nạ dẻo nhiệt được đặt trên mặt người bệnh. Mặt nạ sau đó được gắn chặt vào một khung hiện có trên bàn Gamma Knife.
Các bước còn lại giống nhau đối với cả hệ thống có khung và không có khung:
- Bạn có thể được đưa một đường truyền tĩnh mạch vào cánh tay của mình để bơm chất cản quang (một loại thuốc nhuộm) vào cơ thể để chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI). Những lần quét và nhuộm này để xác định chính xác vị trí, kích thước và hình dạng của khối u hoặc tổn thương cần điều trị. Quá trình quét thường mất khoảng 30 phút để hoàn thành.
- Đường truyền tĩnh mạch cũng có thể được sử dụng để cung cấp một lượng nhỏ thuốc an thần giúp bạn thư giãn (nếu cần). Hầu hết bệnh nhân tỉnh táo nhưng được dùng thuốc an thần nhẹ trong quá trình phẫu thuật. Trong một số trường hợp nhất định (thường là trẻ em), gây mê toàn thân được sử dụng.
- Dựa trên kết quả quét và các thông tin khác, bác sĩ giải phẫu thần kinh, bác sĩ xạ trị sẽ lập kế hoạch điều trị trên máy tính. Họ sẽ quyết định các khu vực cần điều trị, liều lượng bức xạ và cách nhắm vào tổn thương để có kết quả
- Trong thời gian chờ đợi, khoảng vài giờ đến 12 giờ, bệnh nhân có thể ở trong phòng bệnh của mình với gia đình hoặc bạn bè. Nhóm điều trị của bạn sẽ cung cấp cho bạn một ước tính chính xác hơn dựa trên tình trạng duy nhất của bạn.
- Tiếp theo, quá trình điều trị của bạn bắt đầu. Khung đầu hoặc mặt nạ không khung của bạn được cố định vào khung của bàn dao Gamma mà bạn nằm để đầu của bạn không di chuyển trong quá trình điều trị. Bàn Gamma Knife từ từ di chuyển vào máy Gamma Knife để cung cấp bức xạ. Đội điều trị sẽ ngay lập tức ở bên ngoài phòng khi bạn điều trị, nhưng bạn sẽ liên tục bị camera quan sát và theo dõi. Có một micrô gần đầu của bạn để bạn sẽ có thể dễ dàng trò chuyện với nhân viên trong quá trình điều trị của bạn.
- Sau khi điều trị, bàn di chuyển ra khỏi máy và nhân viên sẽ vào phòng. Khung đầu / mặt nạ và IV của bạn bị loại bỏ.
Hầu hết các phương pháp điều trị mất từ 30 phút đến 3 giờ (đối với chính điều trị), tùy thuộc vào kích thước, hình dạng, vị trí của tổn thương và số liều bức xạ. Tùy thuộc vào loại và kích thước của khối u hoặc tổn thương, có thể cần nhiều hơn một đợt điều trị. Bác sĩ giải phẫu thần kinh và bác sĩ xạ trị sẽ cùng bệnh nhân xem xét kế hoạch điều trị.
Phương pháp điều trị Gamma Knife thực tế không gây đau đớn. Không có nhiệt hoặc tiếng ồn nên bạn sẽ không cảm thấy bất kỳ khó chịu trong quá trình điều trị. Bạn có thể nghe nhạc hoặc ngủ trưa trong khi làm thủ thuật.
5. Rủi ro – lợi ích khi thực hiện xạ phẫu gamma knife
Có rất nhiều lợi ích của xạ phẫu gamma knife so với phẫu thuật truyền thống:
- Không có vết sẹo mổ, không cần gây mê toàn thân.
- Có thể nhắm mục tiêu các khối u hoặc tổn thương sâu trong não mà phương pháp phẫu thuật truyền thống không thể tiếp cận một cách an toàn.
- Có thể nhắm mục tiêu nhiều khối u hoặc tổn thương cùng một lúc.
- Tránh các rủi ro và biến chứng khác của phẫu thuật (chẳng hạn như chảy máu và nhiễm trùng từ vết mổ).
- Hạn chế tổn thương các mô lành xung quanh. Kết quả là ít hoặc không có cảm giác khó chịu hoặc đau sau điều trị.
- Thường được thực hiện như một phẫu thuật ngoại trú (hiếm khi yêu cầu ở lại qua đêm).
- Cho phép trở lại các hoạt động bình thường trong một hoặc hai ngày.
- Thường không yêu cầu vật lý trị liệu hoặc phục hồi chức năng khác.
Rủi ro liên quan đến thủ thuật thường thấp. Các rủi ro và/hoặc tác dụng phụ của xạ phẫu gamma knife có thể bao gồm:
- Phù não
- Đau đầu.
- Buồn nôn và ói mửa.
- Cảm giác tê, ngứa ran trên da đầu tại các vị trí ghim.
- Rụng tóc (chỉ thỉnh thoảng nếu khối u gần da đầu và các nang tóc được chiếu xạ).
- Co giật.
- Chảy máu (xuất huyết não).
Xạ phẫu gamma knife là một phương pháp điều trị hiệu quả cao với ít hoặc không có tác dụng phụ liên quan. Do khả năng ổn định, giảm kích thước của khối u hoặc tổn thương nên thường chỉ cần điều trị một lần. Tuy nhiên, đôi khi xạ phẫu gamma knife có thể được lặp lại một cách an toàn và thành công.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
