Vì sao trẻ biếng ăn sau khi dùng thuốc điều trị bệnh?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Trần Thị Linh Chi - Phó Trưởng khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng

1. Thuốc ảnh hưởng cảm nhận vị giác của trẻ

Các loại thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh gây ảnh hưởng đến vị giác của trẻ theo các mức độ khác nhau:

• Một số kháng sinh có thể thay đổi hệ vi khuẩn ở niêm mạc miệng, dạ dày và ruột dẫn đến rối loạn vị giác và nhiễm khuẩn ở vùng răng miệng.
• Uống thuốc xong trẻ biếng ăn bởi vị đắng, chua hoặc vị kim loại trong miệng.
• Một số kháng sinh khác gây rối loạn cảm nhận với một số loại muối. Ví dụ Ampicillin, Amoxicillin, Pentamidine và Sulfamethoxazole làm giảm cảm nhận với muối canxi clorua, kháng sinh Ethambutol, Tetracycline và Pentamidine giảm cảm nhận với muối kali clorua. Còn Ampicillin và Pentamidine làm giảm cảm nhận với muối natri clorua.

Ngoài ra, cách uống kháng sinh cũng gây ảnh hưởng đến mức độ rối loạn vị giác. Nếu uống kháng sinh với các thức ăn hoặc đồ uống có môi trường axit sẽ cảm thấy đắng hơn so với khi uống bằng nước lọc.

Nhìn chung, đối với trường hợp trẻ biếng ăn sau khi uống thuốc thì khả năng cao việc bổ sung men tiêu hóa sẽ không mang lại hiệu quả như kỳ vọng.

2. Nhiễm trùng kéo dài làm suy giảm lượng Kẽm (Zn) và các vi chất thiết yếu khác

Kẽm (Zn) là thành tố quan trọng của hệ miễn dịch, có vai trò kích thích vị giác mang lại cảm giác ngon miệng cho trẻ. Khi trẻ bị nhiễm trùng kéo dài khiến lượng kẽm trong cơ thể bị suy giảm trầm trọng. Theo các chuyên gia nghiên cứu sức khỏe, việc thiếu hụt kẽm có mối liên hệ quan trọng đối với việc trẻ bị ốm, chán ăn, rối loạn giấc ngủ, giảm bú kéo dài, chậm tăng cân...

Bên cạnh đó, một số vi chất thiết yếu khác như Selen, Vitamin nhóm B, Lysine, Taurine... cũng bị suy giảm do vừa bị tiêu thụ quá nhiều trong quá trình bội nhiễm, vừa không được hấp thu do trẻ bị ốm nên giảm ăn. Các vi chất trên đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thu chất dinh dưỡng của trẻ.

Kháng sinh có thể giúp điều trị viêm nhiễm nhưng cũng làm hao hụt một lượng vi chất thiết yếu. Đó là lý do trẻ dù hết bệnh nhưng vẫn không tăng cân và càng ngày càng chán ăn và rơi vào vòng luẩn quẩn: Bệnh - Chán ăn - Kém hấp thu - Bệnh...

3. Kháng sinh gây rối loạn hệ vi khuẩn đường ruột

Bình thường, trong ruột con người có một hệ lợi khuẩn (khoảng 100 tỷ con), gồm nhiều loại khác nhau gọi là vi khuẩn chí. Các vi khuẩn này luôn duy trì ở trạng thái cân bằng giúp tăng cường quá trình tiêu hoá, hấp thụ các chất dinh dưỡng, thải trừ chất độc và kìm hãm các vi khuẩn có hại ở đường ruột.

Sau một đợt mắc bệnh nhiễm trùng nặng, trẻ có thể đã phải dùng khá nhiều kháng sinh. Mặc dù kháng sinh có tác dụng diệt vi khuẩn gây bệnh, nhưng đồng thời cũng diệt luôn hệ lợi khuẩn trong đường ruột của trẻ. Do đó, thức ăn trẻ ăn vào sẽ không được vi khuẩn chí giúp tiêu hóa, hấp thu hiệu quả như trước, gây nên tình trạng biếng ăn, rối loạn tiêu hóa, đi ngoài phân rắn... Tình trạng này kéo dài sẽ khiến trẻ bị còi xương, chậm phát triển, suy dinh dưỡng.

Để giải quyết tình trạng này, nhiều cha mẹ đã cho con sử dụng men vi sinh. Tuy nhiên cần lưu ý: không cho trẻ uống men vi sinh quá 1 tuần. Men vi sinh có vai trò cung cấp vi sinh vật hiếu khí (tiêu thụ oxy), nếu bổ sung nhiều men vi sinh sống vào cơ thể sẽ tiêu thụ oxy trong đường ruột của trẻ khiến trẻ dễ bị thiếu oxy máu, gây mệt mỏi, buồn ngủ, ngủ li bì... Do vậy cần bổ sung men vi sinh đúng cách và đủ liều, chỉ dùng khi trẻ bị tiêu chảy và dừng ngay khi trẻ đã khỏi.

4. Giải pháp trị trẻ biếng ăn sau khi uống thuốc

Lời khuyên từ các chuyên gia sức khỏe là nếu có thể cha mẹ nên hạn chế sử dụng kháng sinh cho trẻ. Chỉ nên dùng kháng sinh khi thật cần thiết và tuân thủ theo đúng chỉ định của bác sĩ.

Trong trường hợp trẻ bắt buộc phải dùng kháng sinh, cha mẹ nên quan tâm tới chế độ dinh dưỡng và chăm sóc trẻ trong giai đoạn này. Cụ thể:

• Tăng cường bổ sung thực phẩm giàu Kẽm như thịt nạc, các loại đậu, sữa, trứng, hạt khô, rau...
• Bổ sung kẽm với hàm lượng 3mg/ngày sẽ giúp giảm 40% tỷ lệ mắc bệnh đường tiêu hóa, giảm 60% tỷ lệ mắc bệnh đường hô hấp, tăng cường khả năng miễn dịch cho trẻ.
• Nên cho trẻ ăn thêm cà rốt, bí đỏ để cải thiện khả năng tiêu hóa.
• Bổ sung acid amin, đặc biệt là Lysine và Taurine là hết sức cần thiết để giải quyết tình trạng trẻ biếng ăn sau khi uống thuốc.
• Bổ sung cho trẻ các thực phẩm giàu vitamin nhóm B (B1, B2, B6) để cung cấp nguồn năng lượng vì trẻ bị ốm mà thiếu hụt. Các vitamin nhóm B giúp tăng khả năng hấp thu chất dinh dưỡng cũng như duy trì hoạt động của tế bào, giúp trẻ nhanh chóng khỏe mạnh. Việc bổ sung các vi chất kể trên cần kéo dài ít nhất 3-4 tuần để trẻ có thể hồi phục hoàn toàn.

Ngoài ra, trong và sau khi trẻ bị ốm, không nên ép trẻ ăn mà nên chia nhỏ khẩu phần ăn thành nhiều bữa nhẹ. Thức ăn nên ưu tiên chế biến dạng lỏng, mềm, dễ tiêu hóa và tránh xa các thực phẩm nhiều mỡ, đường.

Trường hợp trẻ biếng ăn kéo dài, kém hấp thu, chậm phát triển cha mẹ nên bổ sung cho trẻ các sản phẩm hỗ trợ có chứa lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất ở trẻ. Đồng thời các vitamin thiết yếu này còn hỗ trợ tiêu hóa, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất, giúp cải thiện tình trạng biếng ăn, giúp trẻ ăn ngon miệng. Cha mẹ có thể đồng thời áp dụng việc bổ sung chất qua đường ăn uống và các thực phẩm chức năng có nguồn gốc từ tự nhiên để bé dễ hấp thụ. Điều quan trọng nhất là việc cải thiện triệu chứng cho bé thường phải diễn ra trong thời gian dài. Việc kết hợp nhiều loại thực phẩm chức năng cùng lúc hoặc thay đổi liên tục nhiều loại trong thời gian ngắn có thể khiến hệ tiêu hóa của bé không kịp thích nghi và hoàn toàn không tốt. Vì vậy cha mẹ phải thực sự kiên trì đồng hành cùng con và thường xuyên truy cập website vinmec.com để cập nhật những thông tin chăm sóc cho bé hữu ích nhé.