Tuyến cận giáp là một bộ gồm bốn tuyến nhỏ phía sau tuyến giáp. Chúng rất quan trọng đối với sức khỏe của xương. Các tuyến này kiểm soát mức độ canxi và phốt pho của cơ thể. Bệnh cường tuyến cận giáp và suy tuyến cận giáp được đặc trưng bởi sự thay đổi nồng độ canxi trong máu và chuyển hoá xương. Đó chính là tình trạng của chức năng tuyến cận giáp dư thừa hoặc thiếu.
1. Tuyến cận giáp là gì?
Tuyến cận giáp là bốn tuyến nhỏ của hệ thống nội tiết điều chỉnh canxi trong cơ thể. Các tuyến cận nằm ở cổ phía sau tuyến giáp, nơi chúng liên tục theo dõi và điều chỉnh nồng độ canxi trong máu.
Tuyến cận giáp giúp kiểm soát nồng độ canxi trong máu, trong xương và khắp cơ thể. Tuyến cận giáp điều chỉnh canxi bằng cách sản xuất một loại hormone là parathyroid hormone (PTH). Canxi là yếu tố quan trọng nhất trong cơ thể chúng ta (chúng ta sử dụng canxi để kiểm soát nhiều hệ thống cơ quan). Vì vậy, canxi được điều tiết cẩn thận hơn bất kỳ yếu tố nào. Tuyến cận giáp thường có kích thước bằng một hạt gạo. Thỉnh thoảng chúng có thể to như hạt đậu và điều đó là bình thường.
Tuyến cận giáp có chung nguồn cung cấp máu, dẫn lưu tĩnh mạch và dẫn lưu bạch huyết đến tuyến giáp. Các tuyến cận giáp có nguồn gốc từ lớp biểu mô cả túi hầu thứ ba và thứ tư. Với các tuyến cận giáp ưu việt phát sinh từ túi thứ thu và các tuyến dưới phát sinh từ túi thứ ba cao hơn. Vị trí tương đối của các tuyến dưới và tuyến trên được đặt tên theo vị trí cuối cùng của chúng. Sau thay đổi là do sự di chuyển của các mô phôi.
Hormone tuyến cận giáp (PTH) có ảnh hưởng mạnh đến các tế bào xương như:
- Điều chỉnh lượng canxi được hấp thụ từ chế độ ăn (số lượng canxi được đào thải qua thận và số lượng canxi được lưu trữ trong xương).
- Lưu trữ nhiều canxi trong xương và có sẵn cho phần còn lại của cơ thể theo yêu cầu của tuyến cận giáp
- Tăng sự hình thành vitamin D hoạt động và đó là hoạt động của vitamin D làm tăng hấp thu canxi và phốt pho trong ruột
2. Vai trò của tuyến cận giáp trong hệ nội tiết
Canxi là chất rất cần thiết cho cuộc sống được sử dụng cho:
- Cung cấp năng lượng điện cho hệ thống thần kinh. Điều quan trọng nhất mà canxi lam cho cơ thể la cung cấp phương tiện cho các xung điện di chuyển dọc theo dây thần kinh. Đây là lý do tại sao các triệu chứng phổ biến nhất của bệnh tuyến giáp và canxi mức độ cao có liên quan đến hệ thống thần kinh (trầm cảm, yếu, mệt mỏi...).
- Cung cấp năng lượng điện cho hệ thống cơ bắp. Giống như các dây thần kinh trong cơ thể, cơ bắp cũng sử dụng những thay đổi về mức độ canxi bên trong các tế bào để cung cấp năng lượng để cho quá trình co cơ. Khi nồng độ canxi không chính xác, cơ thể sẽ bị yếu hay bị tình trạng chuột rút cơ bắp
- Cung cấp sức mạnh cho hệ thống xương: Canxi được sử dụng để làm cho xương chắc khỏe. Xương tự đóng vai trò là hệ thống lưu trữ mà cơ thể sử dụng để đảm bảo sẽ luôn có nguồn cung cấp canxi tốt nhất. Giống như một kho tiền ngân hàng, nơi có thể gửi và rút tiền được. Canxi cũng được liên tục đưa và xương và liên tục lấy canxi ra khỏi xương. Tuy nhiên, tất cả lượng canxi của quá trình này chỉ là một lượng nhỏ. Mục đích duy nhất đó là duy trì và giữ mức canxi chính xác. Vì thế, vai trò quan trọng nhất của canxi là cung cấp hoạt động đúng đắn của hệ thống thần kinh, còn cung cấp sức mạnh cho xương chỉ là thứ yếu.
Do đó, canxi là yếu tố được điều chỉnh chặt chẽ nhất trong cơ thể. Trên thực tế, canxi là chất khoáng duy nhất có hệ thống điều tiết riêng đó là tuyến cận giáp. Không có tuyến nào khác trong cơ thể có thể điều chỉnh được vai trò này. Bởi vì, hệ thống thần kinh của con người khác so với các loài khác và canxi cung cấp hệ thống điện cho hệ thần kinh. Khi nồng độ canxi tăng cao (hầu như luôn luôn do tuyến cận giáp hoạt động kém) thì cơ thể có những thay đổi về tính cách và nhiều triệu chứng thần kinh khác. Vì vậy, bệnh tuyến cận giáp không chỉ là do loãng xương và sỏi thận, mà chủ yếu do cảm nhận và tận hưởng cuộc sống của mỗi người.
Mục đích duy nhất của tuyến cận giáp là điều chỉnh mức canxi trong cơ thể trong phạm vi rất hẹp để hệ thống thần kinh và cơ bắp có thể hoạt động bình thường. Tuyến cận giáp sẽ đo lượng canxi trong máu mỗi phút và nếu nồng độ canxi giảm xuống nó sẽ nhận ra và tạo ra hormone tuyến cận giáp (PTH) đi vào xương và lấy canxi từ kho lưu trữ và đưa canxi vào máu. Khi canxi trong máu đủ cao, thì tuyến cận giáp sẽ ngừng hoạt động và ngừng tạo hormone tuyến cận giáp (PTH).
3. Các bệnh và rối loạn tuyến cận giáp
Khi tuyến cận giáp giải phóng quá nhiều hoặc quá ít hormone PTH. nó sẽ ảnh hưởng xấu đến cơ thể theo nhiều cách khác nhau. Đây là một số bệnh và rối loạn phổ biến liên quan đến tuyến cận giáp:
- Bệnh cường tuyến cận giáp: Bệnh phổ biến nhất của tuyến cận giáp là cường tuyến cận giáp được đặc trưng bởi hormone PTH dư thừa, bất kể với nồng độ canxi nào. Nói cách khác, tuyến cận giáp tiếp tục tạo ra một lượng lớn PTH ngay cả khi mức canxi bình thường.
- Suy tuyến cận giáp: Suy tuyến cận giáp là sự kết hợp của các triệu chứng do sản xuất hormone tuyến cận giáp không đủ. Điều này dẫn đến giảm nồng độ canxi trong máu (hạ canxi máu) và tăng lượng phốt pho trong máu (tăng phốt pho máu). Đây là một tình trạng hiếm gặp và thường xảy ra do tổn thương hoặc loại bỏ tuyến cận giáp trong quá trình phẫu thuật tuyến cận giáp hoặc tuyến giáp.
- Loãng xương: Khi một trong những tuyến cận giáp hoạt động quá mức, nó sẽ tiết ra nhiều hormone PTH. Điều này sẽ khiến cho xương giải phóng canxi liên tục vào máu. Khi không có đủ lượng canxi trong xương, thì xương sẽ mất mật độ xương và độ cứng của xương.
Các tuyến cận giáp có một trách nhiệm duy nhất là điều chỉnh nồng độ canxi. Các tuyến là thành viên quan trọng của hệ thống nội tiết, nhưng chúng cũng không thể thiếu trong hoạt động của hệ thần kinh và cơ bắp.
Nguồn tham khảo: webmd.com, parathyroid.com, hopkinsmedicine.org
XEM THÊM
