Vai trò của siêu âm trong sản khoa

Siêu âm trong sản khoa ví tựa như ống nghe của người thầy thuốc. Cho đến nay, bên cạnh những lợi ích và tầm quan trọng đã được khẳng định thì vẫn chưa có nghiên cứu nào cho thấy ảnh hưởng có hại của siêu âm...

Siêu âm trong khi mang thai là rất quan trọng, nhằm xác định:

» Số lượng thai, tính chất bánh nhau nếu là đa thai (cần xác định tình trạng thai chung bánh nhau hay các thai có bánh nhau riêng biệt, điều này có giá trị tiên lượng nguy cơ cho sự phát triển thai)

» Hoạt động tim thai

» Vị trí thai nằm trong tử cung hay ngoài tử cung

» Chỉ số sinh trắc thai (Kích thước thai)

» Ngôi thai

» Vị trí và độ trưởng thành bánh nhau

» Đánh giá nước ối

» Đánh giá bất thường hình thái học thai (Siêu âm 3D, 4D)

» Đánh giá sự tưới máu bánh nhau (Siêu âm Doppler)

Trong 3 tháng đầu thai kỳ, siêm âm 2D sẽ giúp bác sĩ sản khoa tính toán tuổi thai và ngày dự sinh khác biệt chỉ có 3 ngày. Qua siêu âm, bác sĩ biết được có bao nhiêu thai, cùng trứng hay khác trứng, thai sống hay đã ngừng phát triển, đặc biệt giúp xác định thai nằm trong hay ngoài tử cung. Ngoài ra, tại thời điểm 11 - 13 tuần 6 ngày, chúng ta cần thực hiện siêu âm đo khoảng sáng sau da gáy thai nhi (Siêu âm NT), là dấu hiệu chỉ điểm sớm cho biết thai nhi có nguy cơ mắc hội chứng Down hay không. Thời điểm 20 - 22 tuần là thời điểm cực kỳ quan trọng cho việc khảo sát dị tật thai bằng siêu âm 3 chiều (3D), siêu âm 4 chiều (4D). Khi thai kỳ 30 - 32 tuần sẽ bắt buộc có 1 lần siêu âm nữa, lần siêu âm này giúp phát hiện một số bất thường hình thái xảy ra muộn như bất thường ở động mạch, tim và một vùng cấu trúc của não. Ngoài ra, siêu âm lúc 30 - 32 tuần cũng giúp nhận biết tình trạng phát triển chậm trong tử cung.

Cho đến nay vẫn chưa có nghiên cứu nào cho thấy ảnh hưởng có hại của siêu âm .

Như vậy, siêu âm phải được thực hiện tối thiểu 3 lần đối với những thai kỳ bình thường (thai 11 - 13 tuần, 20 - 22 tuần và 30 - 32 tuần) và không có giới hạn tối đa về số lần siêu âm. Cho đến nay vẫn chưa có nghiên cứu nào cho thấy ảnh hưởng có hại của siêu âm. Vì vậy siêu âm thai vẫn được coi là rất an toàn và dường như không có một nguy cơ nào đáng kể. Tuy không tìm thấy tác hại lâu dài của siêu âm trong tiền sản đối với thai nhi, nhưng các nhà chuyên môn vẫn khuyên rằng không nên sử dụng siêu âm tiền sản ngoài mục đích y khoa. Ví dụ như: siêu âm chỉ để biết sinh trai hay gái, hoặc để xem hình dạng đứa bé ra sao...

Ngoài các lần siêu âm thường qui như trên, trong quá trình khám thai, các bác sĩ sẽ quyết định có chỉ định siêu âm hay không khi có những dấu chỉ điểm. Chẳng hạn, khi đo độ cao tử cung thấy chỉ số không tăng theo tuổi thai, bác sĩ nghĩ đến khả năng thai chậm tăng trưởng, cần khảo sát chỉ số sinh trắc, khảo sát lượng nước ối thì các bác sĩ sẽ chỉ định cho siêm âm 2D; hoặc thêm nữa, nếu có nhu cầu khảo sát tình trạng mạch máu tử cung, tình trạng tưới máu của bánh nhau qua động mạch rốn, động mạch não giữa của thai nhi (trong các trường hợp nghi ngờ thai chậm phát triển trong tử cung, thai phụ có bệnh lý tiền sản giật, cao huyết áp thai kỳ, đái tháo đường thai kỳ,...) thì sẽ cần đến công cụ siêu âm Doppler màu ngoài các lần siêu âm định kỳ trên. Chính vì vậy, sẽ không có 1 công thức chung nào cho tất cả các bà mẹ.

Khi có những quan ngại, thắc mắc, các bà mẹ cần trao đổi với bác sĩ của mình để được tư vấn.

Ths. Bs. Nguyễn Thị Thùy Diệu

Khoa Sản phụ Khoa

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec