Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Lại Thị Nguyệt Hằng - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.
Ứ mật thai kỳ xảy ra khi gan không thể bài tiết mật đúng cách làm cho thai phụ ngứa dữ dội. Tình trạng ngứa xuất hiện ở tay và chân, thường xảy ra trong giai đoạn tam cá nguyệt thứ hai hoặc trong ba tháng cuối của thai kỳ.
1. Ứ mật thai kỳ là gì?
Ứ mật thai kỳ hay còn được gọi là cholestosis thai kỳ xảy ra khi gan không thể bài tiết mật đúng cách. Ứ mật thai kỳ gây ngứa dữ dội, đặc biệt là ở chân và tay của thai phụ. Tình trạng này xảy ra muộn trong tam cá nguyệt thứ hai hoặc trong ba tháng cuối của thai kỳ. Ứ mật thai kỳ thường không gây ảnh hưởng nghiêm trọng cho sức khỏe của người mẹ, tuy nhiên nó có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng cho trẻ.
Ứ mật thai kỳ có thể gây ra một số dấu hiệu và triệu chứng sau:
- Ngứa dữ dội, đặc biệt là ở lòng bàn tay và lòng bàn chân. Mức độ ngứa tăng dần về đêm.
- Nước tiểu sậm màu
- Phân bạc màu
- Da, mắt và lưỡi có màu vàng.
2. Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ
Mật là một chất dịch màu vàng xanh giúp tiêu hóa chất béo chủ yếu bao gồm cholesterol, sắc tố mật bilirubin và muối mật. Mật được sản xuất bởi gan và được lưu trữ trong túi mật. Từ túi mật đi qua ống mật chung vào tá tràng. Sự tắc nghẽn bên ngoài gan ngăn không cho mật rời khỏi gan sẽ dẫn tới tình trạng ứ mật ngoài gan. Ứ mật trong gan xảy ra khi có vấn đề với quá trình tiết mật khỏi gan, là loại ứ mật thường xảy ra trong thai kỳ.
Ngoài ra, các hormone thai kỳ tăng, đặc biệt là estrogen có thể ảnh hưởng đến việc hoạt động quá mức của túi mật và gan, dẫn tới tình trạng ứ mật thai kỳ.
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ứ mật thai kỳ bao gồm:
- Tiền sử gia đình có người bị ứ mật thai kỳ
- Bị ứ mật trước khi mang thai do nguy cơ tái phát trong những lần mang thai khoảng 45-90%
- Mang đa thai
- Tiền sử tổn thương gan
- Thụ tinh trong ống nghiệm
3. Biến chứng của ứ mật thai kỳ
Ứ mật thai kỳ có thể gây ra một số biến chứng ở cả thai phụ và thai nhi. Đối với thai phụ biến chứng thường không quá nghiêm trọng, có thể gặp một số vấn đề với việc hấp thụ các vitamin tan trong chất béo như vitamin A, D, E và K. Tuy nhiên, sau khi sinh sẽ ổn định trở lại và không ảnh hưởng đến chức năng gan.
Đối với thai nhi, biến chứng sẽ nghiêm trọng hơn mẹ bao gồm:
- Nguy cơ sinh non cao: Nếu phổi chưa phát triển đầy đủ sẽ có nguy cơ tử vong
- Nguy cơ hít phải phân su cao hơn, dẫn tới khó thở
- Rối loạn chuyển hóa, rối loạn tim mạch khi trẻ đến tuổi trưởng thành
Để tránh các biến chứng nghiêm trọng cho thai nhi, bác sĩ thường gây chuyển dạ sớm nếu người mẹ bị ứ mật thai kỳ.
4. Chẩn đoán và điều trị
4.1 Chẩn đoán
Để chẩn đoán ứ mật thai kỳ, ngoài các biểu hiện lâm sàng như ngứa, vàng da,... Bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm như:
- Xét nghiệm nước tiểu, đánh giá tính chất phân
- Xét nghiệm máu để đánh giá chức năng hoạt động của gan, nồng độ mật trong máu
- Siêu âm nhằm phát hiện những bất thường ở gan,...
4.2 Điều trị
Đối với những trường hợp ứ mật nhẹ, xảy ra muộn cuối thai kỳ thì có thể sẽ không cần phải điều trị. Mục đích của việc điều trị ứ mật thai kỳ là làm giảm các triệu chứng đặc biệt là ngứa, và ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra đối với thai phụ và thai nhi.
Ngoài việc sử dụng thuốc theo y lệch, một số phương pháp làm giảm tình trạng ngứa ở thai phụ bao gồm:
- Ngâm những vùng da bị ảnh hưởng trong nước ấm có thể giúp giảm đau tạm thời.
- Thoa các vùng da bị ảnh hưởng bằng baking soda hoặc giấm táo kết hợp với bôi dầu dừa sau khi tắm.
- Bệnh nhân bị ứ mật sẽ có lượng vitamin K thấp và làm tăng nguy cơ xuất huyết. Vì vậy thai phụ thường sẽ cần bổ sung vitamin K trước và sau khi sinh.
Ngoài ra, thai phụ cần tuân thủ chế độ ăn lành mạnh, ăn nhiều hoa quả, trái cây. Uống đủ nước mỗi ngày. Tránh những thực phẩm tinh chế cao, đường, thịt đã qua chế biến, sản phẩm từ đậu nành, sản phẩm sữa có chứa nhiều chất béo và đồ uống có ga, cồn,...
Để ngăn ngừa biến chứng có thể xảy ra ở cả mẹ và bé, thai phụ cần:
- Xét nghiệm máu sẽ theo dõi chức năng gan của bệnh nhân và nồng độ mật trong máu.
- Siêu âm thai thường xuyên hơn để theo dõi sức khỏe và sự phát triển của thai nhi.
- Thực hiện các bài kiểm tra tần suất thai nhi nhằm đánh giá nhịp tim của thai nhi liên quan đến chuyển động cơ thể người mẹ.
Chuyển dạ sẽ được can thiệp vào khoảng tuần 38 của thai kỳ. Nếu tình trạng ứ mật thai kỳ nghiêm trọng, thì sự can thiệp này có thể được thực hiện sớm hơn.
Tóm lại, ứ mật thai kỳ là tình trạng gan không bài tiết mật đúng cách gây ra tình trạng ngứa dữ dội cho thai phụ, xảy ra ở tam cá nguyệt thứ hai hoặc trong ba tháng cuối của thai kỳ. Tình trạng này không ảnh hưởng đến thai phụ quá nhiều, tuy nhiên có thể gây ra biến chứng nguy hiểm cho thai nhi. Do đó, khi thấy có biểu hiện bất thường như ngứa khi mang thai, vàng da,... cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và có biện pháp can thiệp kịp thời.
3 tháng giữa thai kỳ là thời kỳ phát triển mạnh của thai nhi và dễ xảy ra tình trạng ứ mật thai kỳ, để giúp theo dõi tình hình sức khỏe bản thân và sự phát triển của thai nhi, thai phụ cần:
- Tầm soát dị tật thai nhi toàn diện bằng kỹ thuật siêu âm 4D vượt trội.
- Tầm soát tiểu đường thai kỳ, tránh gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé.
- Kiểm soát cân nặng của mẹ hợp lý để đánh giá tình trạng sức khỏe của thai phụ và sự phát triển của thai nhi.
- Hiểu rõ dấu hiệu dọa sinh sớm (đặc biệt ở những người mang đa thai hoặc có tiền sử sảy thai, sinh non) để được điều trị giữ thai kịp thời.
Để bảo vệ mẹ và bé trong suốt thai kỳ, Vinmec cung cấp dịch vụ Thai sản trọn gói giúp theo dõi tình trạng sức khỏe của mẹ và bé toàn diện, khám thai định kỳ với các bác sĩ Sản khoa hàng đầu, thực hiện đầy đủ các xét nghiệm, tầm soát quan trọng cho sản phụ, tư vấn và can thiệp kịp thời khi phát hiện những bất thường trong sức khỏe của mẹ và bé.
Mọi thông tin chi tiết về các gói thai sản trọn gói, Khách hàng vui lòng liên hệ đến các bệnh viện, phòng khám thuộc hệ thống y tế Vinmec trên toàn quốc.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
