Cong vẹo cột sống ở trẻ em là tình trạng cột sống cong về một phía, với mức độ từ vừa đến nặng. Cong vẹo cột sống ở trẻ em nếu không được can thiệp sớm sẽ gây ra hậu quả ảnh hưởng đến cuộc sống sau này của trẻ.
1. Cong vẹo cột sống
Cong vẹo cột sống ở trẻ em là tình trạng cột sống cong về một phía, có thể cong về bên phải hoặc bên trái. Mức độ cong vẹo cột sống có thể từ vừa đến nặng. Cong vẹo cột sống chủ yếu ảnh hưởng đến phần ngực hoặc phần thắt lưng.
Cột sống ở người bình thường có độ uốn cong tự nhiên để phân phối đều lực và sức nặng của cơ thể. Tuy nhiên trong tật cong vẹo cột sống, cột sống bị cong hẳn sang hai bên của trục cơ thể và các thân đốt sống bị vẹo theo trục của mặt phẳng ngang, khác với tình trạng ưỡn hoặc gù là biến dạng của cột sống theo trục trước sau.
Hiện nay, theo thống kê của các chuyên gia về sức khỏe học đường, số trường hợp bị cong vẹo cột sống ở độ tuổi teen đang có xu hướng tăng lên. Cứ khoảng 25 trẻ em gái trong độ tuổi vị thành niên thì sẽ có 1 trẻ bị vẹo cột sống, đối với bé trai trong độ tuổi vị thành niên có tỷ lệ là 1/2000. Tuy nhiên, rất nhiều trường hợp cong vẹo cột sống có thể khỏi mà không cần điều trị và hoàn toàn có thể sống một cuộc sống bình thường khi trẻ lớn lên.
2. Các yếu tố nguy cơ
Có nhiều yếu tố nguy cơ dẫn tới triệu chứng cong vẹo cột sống ở trẻ em như:
- Tuổi: triệu chứng cong vẹo cột sống thường xuất hiện vào thời điểm trẻ tăng trưởng đột ngột, thường xảy ra ngay trước tuổi dậy thì.
- Giới: đối với trẻ giá thường có nguy cơ mắc triệu chứng cong vẹo cột sống nặng hơn trẻ trai.
- Gen: nếu bố mẹ đã từng bị cong vẹo cột sống ở độ tuổi vị thành niên, thì con cái cũng sẽ có nguy cơ xuất hiện triệu chứng cong vẹo cột sống cao hơn.
3. Dấu hiệu cong vẹo cột sống ở trẻ em
Triệu chứng cong vẹo cột sống xuất hiện những dấu hiệu bao gồm:
- Hai vai bị lệch, không cao bằng nhau
- Đầu của trẻ không ở chính giữa mà hơi nghiêng sang một bên
- Một trong hai bên bả vai nhìn rõ hơn so với bên còn lại
- Trẻ không mặc vừa các loại quần áo
- Trẻ thường bị gầy hơn ở một bên cơ thể
- Hai chân trẻ có độ dài không bằng nhau
- Một trong hai bên hông có thể sẽ nhô lên cao hơn so với bên còn lại
- Các xương sườn dài không đều nhau
4. Chẩn đoán cong vẹo cột sống ở trẻ em
Để chẩn đoán cong vẹo cột sống ở trẻ em bước đầu tiên là thăm khám lâm sàng. Tình trạng cong vẹo cột sống có thể được nhìn thấy rõ ràng khi trẻ cúi người về phía trước và cột sống của trẻ trông có vẻ sẽ nghiêng về bên phải hoặc bên trái. Cách xác định thể loại cũng như độ cong vẹo cột sống của trẻ nhỏ có thể sử dụng thước đo cột sống.
Sau đó, chụp X-quang giúp cho bác sĩ nhìn thấy được chính xác tình trạng biến dạng. Khi xác định được vấn đề, người bệnh sẽ được bác sĩ chuyên khoa cột sống đưa ra phương pháp điều trị, tránh tình trạng biến dạng nặng hơn sau này.
Ngoài ra, bác sĩ chuyên khoa cột sống có thể sẽ chỉ định cho trẻ chụp xương có cản quang. Một loại chất phóng xạ sẽ được tiêm vào trong máu, đi đến xương và do đó có thể phát hiện được phần xương nào của cơ thể bị ảnh hưởng. Kỹ thuật này sẽ giúp cho bác sĩ chẩn đoán chính xác được tình trạng cong vẹo cột sống của trẻ.
5. Điều trị cong vẹo cột sống ở trẻ nhỏ
Cong vẹo cột sống ở trẻ nhỏ không cần thiết phải phẫu thuật. Tuy nhiên, tình trạng cong vẹo có thể sẽ tiến triển và gây ra các vấn đề nghiêm trọng hơn, nếu như không có sự điều chỉnh. Tùy vào tình trạng của trẻ nhỏ mà bác sĩ sẽ đưa ra những biện pháp điều trị phù hợp. Có những trường hợp không nặng tới mức phải điều trị, do đó bác sĩ sẽ lên lịch kiểm tra cột sống mỗi 6 tháng một lần từ những năm 15 tuổi cho đến khi 20 tuổi.
Đa số, tất cả các trẻ em có triệu chứng cong vẹo cột sống ở mức độ vừa sẽ được hướng dẫn điều chỉnh tư thế khi ngồi học sao cho đúng, đi đứng và mang vác các vật nặng. Các bài tập phục hồi sẽ rất cần thiết ở một số trẻ, sẽ được cân nhắc chỉ định mặc áo nẹp để chỉnh cột sống trong một số giờ trong ngày hoặc cả ngày khi cần thiết.Trong thời gian đầu luyện tập hoặc chỉnh tư thế, trẻ sẽ được hướng dẫn và có sự trợ giúp của các kỹ thuật viên phục hồi chức năng. Sau đó, trẻ có thể tự tập ở nhà có sự giám sát và hỗ trợ của gia đình.
5.1 Chỉnh hình đôi-nẹp
Đối với độ cong vẹo cột sống trên 25 độ sẽ phải chỉnh hình đôi-nẹp. Có hai dạng chỉnh hình đôi-nẹp:
- Phương pháp Milwaukee: sử dụng một chiếc nẹp cổ cứng để nắn chỉnh lại độ cong bình thường của cột sống ở bất cứ vị trí nào.
- Phương pháp sử dụng khung cố định cột sống ngực thắt lưng cùng: để điều chỉnh các dị tật liên quan đến các đốt sống vùng ngực và phần dưới. Thiết bị được đặt dưới cánh tay vào bao quanh phần xương sườn, hông và lưng dưới.
Các bệnh nhân sẽ được yêu cầu sử dụng những thiết bị nẹp cố định này ít nhất vài tiếng một ngày cho tới khi xương cột sống ngừng phát triển, tức là vào khoảng 17 – 18 tuổi đối với nữ và 18 – 19 tuổi đối với nam. Phần nẹp cố định này thường không bị lộ ra ngoài và có thể che phủ bằng quần áo, do vậy không quá ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Việc đeo nẹp chỉ ảnh hưởng đôi chút đến các hoạt động hàng ngày, do vậy nên hạn chế chơi các môn thể thao tương tác trong thời gian điều trị.
5.2 Phẫu thuật
Phương pháp phẫu thuật là lựa chọn thứ hai để sửa chữa trong những trường hợp cong vẹo cột sống nặng vượt quá 50 độ, không thể điều chỉnh bằng tư thế đúng hoặc áo nẹp. Phẫu thuật nội soi giải phóng ngực hoặc phẫu thuật cột sống bị dính có thể sẽ được tiến hành với sự trợ giúp của các thiết bị. Thông thường thì sẽ mất khoảng 12 tháng để có thể ổn định lại cột sống. Mặc dù những đối tượng phải phẫu thuật sẽ gặp một số khó khăn trong hoạt động thể chất nhưng họ sẽ không cần phải mang nẹp trên người
Kết quả điều trị phụ thuộc chủ yếu vào mức độ cong của cột sống. Bác sĩ và kỹ thuật viên sẽ luôn hỗ trợ trẻ trong suốt quá trình này, thông qua việc giải thích các lựa chọn điều trị và giúp trẻ thích nghi với tình trạng không mấy dễ chịu này.
5.3 Sự hỗ trợ của bố mẹ
Cong vẹo cột sống không phải là một bệnh nặng nhưng có thể ảnh hưởng đến vẻ ngoài cũng như tâm lý của trẻ. Nếu trẻ phải mặc áo nẹp để chỉnh cột sống thì cha mẹ cần phải hỗ trợ trẻ rất nhiều, bởi trẻ có thể sẽ cảm thấy không tự tin với vẻ ngoài của bản thân và có thể bỏ dở quá trình điều trị.
Vì vậy, cha mẹ có thể cùng tham gia vào các nhóm thảo luận về tình trạng cong vẹo cột sống của con mình với nhiều bậc cha mẹ khác. Đây cũng là cách tốt để phụ huynh học hỏi và biết thêm về các biến dạng ở cột sống. Bên cạnh đó, nên đặc biệt chú ý tới việc bổ sung canxi, vitamin D cho trẻ nhỏ và đảm bảo rằng xương của trẻ luôn phát triển chắc khỏe. Luyện tập thể thao đúng cách và chế độ ăn uống rất cần thiết để trẻ phát triển bình thường và tránh tình trạng béo phì.
Tóm lại, triệu chứng cong vẹo cột sống ở trẻ em là tình trạng cột sống cong sang một phía, hiện nay chưa rõ nguyên nhân nhưng theo một số nghiên cứu thì có thể là do di truyền. Tình trạng cong vẹo cột sống có thể được kiểm soát bằng việc chẩn đoán sớm và được áp dụng các biện pháp điều trị kịp thời và phù hợp.
