Thuốc biệt dược Ivermectin được ưu tiên sử dụng trong điều trị các trường hợp nhiễm ký sinh trùng hoặc giun sán. Ivermectin cần được dùng theo đúng tần suất và hàm lượng mà bác sĩ khuyến nghị dựa trên số cân nặng của bệnh nhân. Do đó, người sử dụng cần tránh tự ý điều chỉnh liều khi chưa được chấp thuận nhằm ngăn nguy cơ gặp tác dụng phụ.
1. Thuốc Ivermectin là thuốc gì?
Ivermectin thuộc nhóm thuốc trừ giun sán, có tên biệt dược là Stromectol®, được bào chế dưới dạng viên nén. Hiện nay, thuốc Ivermectin được ưu tiên sử dụng để khắc phục bệnh giun chỉ Onchocerca cho trẻ em trên 5 tuổi và người lớn.
Trong mỗi viên nén Ivermectin có chứa các thành phần hoạt chất dưới đây:
- Hoạt chất chính: lvermectin hàm lượng 3mg hoặc 6mg.
- Các tá dược khác: Croscarmellose, Magnesi stearat và Cellactose.
2. Thuốc Ivermectin có tác dụng gì?
Ivermectin thuốc biệt dược thường được dùng cho những trường hợp có hệ thống miễn dịch suy yếu bị nhiễm ký sinh trùng. Ngoài ra, Ivermectin cũng có khả năng diệt giun san ký sinh trong đường ruột của con người, nhờ vậy ngăn chặn nguy cơ tắc ống mật hoặc nhiễm trùng đường ruột do nhiễm giun sán lâu ngày.
Hoạt chất Ivermectin đóng vai trò là dẫn chất bán tổng hợp của nhóm chất Avermectin. Theo nghiên cứu cho thấy, Ivermectin có tác dụng phổ rộng đối với những loại giun tròn như giun tóc, giun lươn, giun đũa, giun kim, giun chỉ Wuchereria bancrofti hoặc giun móc. Tuy nhiên, hoạt chất không có tác dụng đối với sán dây và sán lá gan.
Đặc biệt, Ivermectin có tác dụng mạnh đối với những trường hợp nhiễm bệnh giun chỉ Onchocerca volvulus và diệt các ấu trùng giun vô cùng hữu hiệu. Mặc dù vậy, thuốc ít tác động đến các loại ký sinh trùng trưởng thành. Cơ chế hoạt động chính của Ivermectin là làm bất động gián tiếp, sau đó thải trừ ấu trùng ra khỏi cơ thể thông qua đường bạch huyết. Bên cạnh đó, hoạt chất cũng kích thích giải phóng acid gama-amino butyric (GABA) - chất dẫn truyền thần kinh nhằm làm tê liệt giun.
3. Nên và không nên dùng thuốc Ivermectin cho những trường hợp nào?
Thuốc Ivermectin thường được chỉ định sử dụng cho những đối tượng bệnh nhân sau:
- Điều trị cho người bị mắc bệnh giun chỉ Onchocerca.
- Điều trị nhiễm giun lươn ở ruột gây ra bởi Strongyloides stercoralis..
- Điều trị cho những trường hợp có các loại giun tròn ký sinh ở đường ruột.
Tuy nhiên, không nên sử dụng thuốc Ivermectin cho những người có các tình trạng sau:
- Bệnh nhân bị dị ứng hoặc mẫn cảm với Ivermectin hay bất kỳ tá dược nào có trong thuốc.
- Người mắc bệnh viêm màng não hoặc Trypanosoma châu Phi (liên quan đến chứng rối loạn hàng rào máu não).
- Chống chỉ định tương đối cho người đang bị viêm da gây ra bởi giun chỉ Onchocerca thể tăng phản ứng.
- Trẻ em dưới 5 tuổi.
4. Hướng dẫn về liều lượng và cách sử dụng thuốc Ivermectin
4.1. Cách dùng Ivermectin hiệu quả
Thuốc Ivermectin được bào chế dưới dạng viên nén dùng bằng đường uống. Bệnh nhân nên uống thuốc cùng lượng nước vừa phải vào buổi sáng khi bụng đói. Tránh ăn uống trong vòng 2 giờ trước cũng như sau khi uống Ivermectin.
Trong thời gian đầu dùng thuốc, bác sĩ sẽ kê đơn với liều phù hợp cho từng đối tượng bệnh nhân. Sau đó, dựa trên kết quả cận lâm sàng, nếu người bệnh vẫn còn triệu chứng nhiễm giun và cần tiếp tục tẩy sạch, bác sĩ sẽ đề nghị lặp lại liều điều trị.
Đối với những bệnh nhân bị nhiễm ấu trùng vào mắt nghiêm trọng, phác đồ điều trị với Ivermectin có thể tái lặp thường xuyên hơn, ví dụ sau 6 tháng lặp lại một lần. Ngoài ra, cần tái điều trị hằng năm nhằm khống chế sự phát triển của ấu trùng giun chỉ Onchocerca.
4.2. Liều dùng thuốc Ivermectin theo khuyến cáo
Liều lượng điều trị các tình trạng nhiễm giun sán được xác định dựa trên trọng lượng cơ thể của người bệnh:
- Cân nặng từ 15 – 25kg: Ngày uống 3mg/ lần.
- Cân nặng từ 26 – 44kg: Ngày uống 6mg/ lần.
- Cân nặng từ 45 – 64kg: Ngày uống 9mg/ lần.
- Cân nặng từ 65 – 84kg: Ngày uống 12mg/ lần,
- Cân nặng trên 85kg: Ngày uống 0,15mg/ kg thể trọng/ lần.
Bệnh nhân có thể uống liều khuyến cáo như trên một lần vào thời điểm đói bụng cùng với chút nước. Mỗi năm không nên uống Ivermectin quá một lần hoặc vượt quá tần suất dùng thuốc đã được bác sĩ chỉ định.
Ngoài ra, tuyệt đối không uống quá hàm lượng cho phép vì điều này có thể dẫn đến nguy cơ nhiễm độc Ivermectin. Những biểu hiện quá liều thuốc Ivermectin thường bao gồm nhức đầu, phát ban, phù, hoa mắt, suy nhược, chóng mặt, tiêu chảy, buồn nôn hoặc nôn ói. Trong một vài trường hợp nghiêm trọng có thể xuất hiện triệu chứng đau bụng, cơn động kinh, nổi mày đay, dị cảm, khó thở hoặc mất điều hoà.
Sau khi có dấu hiệu nhiễm độc Ivermectin, bệnh nhân cần nhanh chóng được truyền dịch, bổ sung các chất điện giải, áp dụng biện pháp hỗ trợ hô hấp (hô hấp nhân tạo hoặc oxygen nếu cần thiết) hoặc sử dụng các loại thuốc tăng huyết áp nếu có triệu chứng hạ áp. Đặc biệt, việc áp dụng sớm các biện pháp bao gồm thúc nôn và rửa dạ dày là điều vô cùng cần thiết. Sau đó, bác sĩ có thể cho người bệnh dùng các giải pháp chống độc hay thuốc tẩy khác để giảm bớt sự hấp thu thêm Ivermectin vào cơ thể.
5. Tác dụng phụ có thể gặp phải khi dùng thuốc Ivermectin
Thực tế, Ivermectin được đánh giá là an toàn và ít khi gây tác dụng phụ, rất thích hợp cho những phác đồ điều trị có phạm vi rộng. Đa phần những trường hợp gặp các phản ứng bất lợi đều xuất phát từ nguyên nhân hệ miễn dịch không thích nghi với những ấu trùng đã chết. Khi đó, các triệu chứng ngoại ý sẽ biểu hiện dựa trên mật độ ấu trùng ở da.
Một số vấn đề sức khoẻ khác cũng đã được ghi nhận trong quá trình bệnh nhân dùng thuốc Ivermectin, bao gồm:
- Chóng mặt.
- Hoa mắt.
- Phù.
- Sốt.
- Ngứa.
- Đau cơ hoặc sưng khớp.
- Sưng mặt.
- Đổ nhiều mồ hôi.
- Đau và nhạy cảm ở hạch bạch huyết.
- Phát ban trên da.
- Rùng mình.
- Hạ huyết áp tư thế đứng mức độ nghiêm trọng.
- Nhịp tim nhanh.
- Lú lẫn.
Nếu có biểu hiện bất thường sau khi uống Ivermectin, bệnh nhân cần thông báo sớm cho bác sĩ hoặc đến cơ sở y tế để được khám và chữa trị.
6. Cần lưu ý gì khi điều trị với thuốc Ivermectin?
Nhằm đảm bảo an toàn sức khoẻ và tránh gặp phải các rủi ro ngoài ý muốn trong thời gian điều trị với thuốc Ivermectin, bệnh nhân cần lưu ý những nội dung sau:
- Người bị viêm da bắt nguồn từ nguyên nhân nhiễm giun chỉ Onchocerca thể tăng phản ứng cần thật sự thận trọng khi dùng thuốc Ivermectin, bởi những triệu chứng bệnh có thể trở nặng hơn, nhất là tình trạng phù.
- Vì thuốc làm tăng acid gama-amino butyric (GABA) do đó cần thật sự cẩn trọng khi dùng cho những người bị tổn thương hàng rào máu não.
- Cần tham khảo ý kiến của bác sĩ khi dùng Ivermectin trong thai kỳ, nhất là 3 tháng đầu tiên.
- Xuất hiện một lượng nhỏ Ivermectin được bài tiết vào sữa mẹ, vì vậy phụ nữ đang nuôi con bú chỉ dùng thuốc này khi có lợi.
- Không dùng thuốc hết hạn hoặc có dấu hiệu biến đổi màu sắc, chảy nước hay mốc.
- Cần tham khảo ý kiến bác sĩ khi dùng cùng lúc Ivermectin với các loại thuốc kích thích thụ thể GABA, ví dụ như Valproat natri hoặc Benzodiazepin.
Trên đây là toàn bộ thông tin về thuốc Ivermectin, người bệnh cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, tham khảo ý kiến của bác sĩ/ dược sĩ trước khi dùng. Lưu ý, Ivermectin là thuốc kê đơn, người bệnh tuyệt đối không tự ý mua và điều trị tại nhà vì có thể gặp phải những tác dụng không mong muốn.
