Tiền sản giật là một hội chứng đặc trưng bởi tình trạng huyết áp tăng cao và protein niệu, có thể xuất hiện sau tuần thứ 20 của thai kỳ. Đây là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất trong thai kỳ. Căn bệnh này có thể tiến triển thành sản giật, một tình trạng cấp cứu y tế với các cơn co giật, gây nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng của cả mẹ và bé.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc Trung tâm Sức khoẻ phụ nữ và Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.
1. Tiền sản giật là gì?
Tiền sản giật là gì? Tiền sản giật là một dạng rối loạn xảy ra trong thai kỳ khi huyết áp của thai phụ tăng, với huyết áp tâm thu từ 140 mmHg trở lên và/hoặc huyết áp tâm trương từ 90 mmHg trở lên, đồng thời xuất hiện protein trong nước tiểu, biểu hiện sự tổn thương tại cơ quan thận.
Tình trạng này được xác định khi người mẹ bị tăng huyết áp kết hợp với protein niệu và xảy ra từ tuần thứ 20 của thai kỳ. Trước khi lên cơn sản giật, thai phụ thường trải qua giai đoạn tiền sản giật. Tùy vào mức độ nghiêm trọng của bệnh, cơn sản giật có thể kéo dài từ vài giờ đến vài tuần, thậm chí chỉ thoáng qua.
Tình trạng tiền sản giật có khả năng dẫn tới các biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng của cả mẹ và thai nhi. Người mẹ có thể xuất hiện các cơn co giật hay hội chứng HELLP với biểu hiện như tán huyết, tăng men gan và giảm số lượng tiểu cầu. Trong khi đó, tiền sản giật có thể khiến trẻ bị sinh non, thai nhi phát triển chậm trong bụng mẹ và thậm chí có thể dẫn đến tử vong.
Đến nay, nguyên nhân cụ thể dẫn đến tiền sản giật vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, nguy cơ mắc bệnh này thường cao hơn ở những phụ nữ thuộc nhóm sau:
- Mang đa thai (như sinh đôi, sinh ba).
- Mang thai lần đầu (con so).
- Mang thai khi bản thân đã lớn tuổi (trên 40 tuổi).
- Có tiền sử tăng huyết áp mạn tính (huyết áp tăng trước tuần thai thứ 20).
- Tiền sử mắc bệnh đái tháo đường hoặc mắc các bệnh lý về thận.
- Từng bị tiền sản giật ở thai kỳ trước.
- Gia đình có tiền sử mắc bệnh hoặc yếu tố di truyền liên quan.
- Thiếu dinh dưỡng trong thời gian mang thai.
- Béo phì hoặc tăng cân quá mức khi mang thai.
2. Những triệu chứng của bệnh
Nếu xuất hiện những dấu hiệu tiền sản giật dưới đây, mẹ bầu nên đến các cơ sở y tế đáng tin cậy để được kiểm tra và chẩn đoán kịp thời:
- Huyết áp tăng cao từ tuần thứ 20 của thai kỳ (≥ 140/90 mmHg).
- Lượng protein trong nước tiểu vượt quá 0,3g/l. Để có kết quả xét nghiệm protein niệu chính xác, cần thu thập mẫu nước tiểu trong suốt 24 giờ bởi vì lượng protein trong nước tiểu có thể biến động đáng kể trong một ngày.
- Phù tay chân. Tuy nhiên, phù cũng có thể xảy ra trong quá trình mang thai bình thường, nên đôi khi mẹ bầu dễ bỏ qua dấu hiệu này. Khi kiểm tra ở mu chân, mu tay và mặt trước xương chậu, nếu thấy xuất hiện phù nề khi ấn vào và mẹ bầu tăng cân quá nhanh, trên 500 gram một tuần hoặc 2250 gram một tháng thì cần lưu ý đến dấu hiệu này.
- Các vấn đề về thị giác: tầm nhìn trở nên mờ, mất thị lực hoặc nhạy cảm với ánh sáng.
- Tăng cân vượt mức 2kg mỗi tuần.
- Cơn đau xuất hiện tại vùng thượng vị.
- Đau đầu kéo dài kèm cảm giác buồn nôn hoặc nôn.
3. Điều trị bệnh như thế nào?
Hiện tại, không có thuốc hay phương pháp nào có thể chữa khỏi hoàn toàn căn bệnh này. Cách điều trị tiền sản giật hiệu quả nhất là kết thúc thai kỳ, nhưng thời điểm để làm việc này cần phải cân nhắc cẩn thận đến sức khỏe của cả mẹ và bé.
Nếu chấm dứt thai kỳ quá sớm, em bé sẽ có nguy cơ gặp các biến chứng do sinh non; ngược lại, nếu trì hoãn, tiền sản giật có thể gây nguy hiểm đến tính mạng người mẹ, đặc biệt là khi bệnh tiến triển nặng.
Vì vậy, quyết định thời điểm kết thúc thai kỳ là một thách thức lớn đối với bác sĩ và gia đình. Để thai kỳ diễn ra an toàn, thai phụ cần được theo dõi sát sao nhằm bảo đảm an toàn cho cả mẹ lẫn con.
Đối với tiền sản giật nhẹ (huyết áp tăng không quá 160/110 mmHg kèm theo xuất hiện đạm trong nước tiểu), bệnh nhân có thể điều trị tại nhà mà không cần nhập viện, tuy nhiên vẫn cần theo dõi cẩn thận với các yêu cầu sau:
- Mẹ bầu cần được tái khám hàng tuần.
- Đo huyết áp cách bốn giờ một lần khi thức.
- Ghi nhận cân nặng, kiểm tra nước tiểu và đếm cử động thai mỗi ngày.
- Hãy nghỉ ngơi nhiều, duy trì chế độ ăn uống như bình thường.
- Tiến hành kiểm tra NST cho thai đều đặn, mỗi tuần hoặc hai lần mỗi tuần (sử dụng monitor sản khoa để theo dõi).
- Cứ mỗi hai tuần, nên thực hiện biểu đồ theo dõi sự phát triển của thai nhi.
- Hướng dẫn thai phụ nhận biết các dấu hiệu tiền sản giật trở nặng như đau đầu, mờ mắt, đau thượng vị hoặc dưới sườn, tiểu ít, nước tiểu sậm màu và cử động thai giảm.
- Hãy nhanh chóng đến cơ sở y tế nếu có dấu hiệu bệnh trở nặng hoặc phát hiện thai nhi chậm tăng trưởng.
Đối với các trường hợp tiền sản giật nặng, khi có huyết áp cao, tiểu đạm nhiều và nhiều rối loạn chức năng ở các cơ quan như thiểu niệu, tăng men gan, giảm tiểu cầu, cũng như rối loạn ý thức, việc chấm dứt thai kỳ sẽ được xem xét.
Tại bệnh viện, thai phụ sẽ được giám sát kỹ lưỡng:
- Huyết áp sẽ được đo 6 giờ một lần.
- Cân nặng và nước tiểu sẽ được theo dõi.
- Thực hiện các xét nghiệm như xét nghiệm công thức máu, men gan, chức năng thận, siêu âm thai và NST...
Đồng thời, thai phụ sẽ được yêu cầu nghỉ ngơi hoàn toàn và có thể sử dụng thuốc an thần hoặc thuốc hạ huyết áp khi cần. Các bác sĩ sẽ căn cứ vào tuổi thai và tình trạng sức khỏe của mẹ để đề xuất các phương án thích hợp.
4. Làm thế nào để phòng ngừa tiền sản giật?
Để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và em bé, thai phụ cần phải chủ động phát hiện sớm và phòng tránh tiền sản giật trong quá trình mang thai. Những cách thức phòng ngừa tiền sản giật bao gồm:
4.1 Khám thai định kỳ
Chủ động khám thai đầy đủ là điều hết sức cần thiết. Phụ nữ nên tuân thủ đúng lịch khám để được kiểm tra huyết áp và phân tích protein trong nước tiểu, nhằm phát hiện sớm tình trạng tiền sản giật.
Những người có nguy cơ cao như: mắc tiểu đường, có vấn đề về thận, mang thai khi tuổi tác đã lớn, có người thân mắc tiền sản giật hoặc bản thân từng bị tiền sản giật ở lần mang thai trước cần trao đổi với bác sĩ để nhận được tư vấn và theo dõi sát sao.
4.2 Theo dõi các dấu hiệu
Phụ nữ mang thai cần nắm vững những dấu hiệu và triệu chứng của tiền sản giật để có thể nhận biết khi cần thiết. Nếu không phát hiện sớm và áp dụng biện pháp theo dõi và điều trị hợp lý, tình trạng này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, gây nguy hiểm cho cả mẹ và bé.
4.3 Điều chỉnh chế độ ăn uống và nghỉ ngơi
Trong thời gian mang thai, mẹ bầu nên tuân theo một chế độ ăn uống hợp lý và nghỉ ngơi đầy đủ. Một chế độ ăn khoa học bao gồm các thành phần như protein, canxi, vitamin (chẳng hạn như vitamin C, vitamin D) cùng với các khoáng chất như magie và acid folic.
Kết hợp chế độ ăn cùng với với các hoạt động thể chất phù hợp sẽ giúp ngăn ngừa tình trạng thừa cân, từ đó đảm bảo sức khỏe cho mẹ và thai nhi. Ngoài ra, việc quản lý thời gian làm việc và nghỉ ngơi cũng rất quan trọng, thai phụ cần giữ cho tinh thần thoải mái để quá trình mang thai diễn ra tốt đẹp.
Nói một cách ngắn gọn, tiền sản giật là một vấn đề nghiêm trọng trong sản khoa bắt đầu từ tuần 20 của thai kỳ và cần được theo dõi cẩn thận. Tình trạng này có thể gây ra những nguy hiểm cho mẹ và bé. Để phòng tránh các biến chứng, chị em nên thực hiện đầy đủ các cuộc khám thai và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.