Thực đơn cho người bị bệnh gan nhiễm mỡ

Thực đơn cho người bị bệnh gan nhiễm mỡ nếu được xây dựng khoa học và hợp lý kết hợp với việc biết gan nhiễm mỡ kiêng gì sẽ giúp cải thiện và đẩy lùi cách triệu chứng bệnh gan nhiễm mỡ, giúp hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả cũng như ngăn ngừa những biến chứng nghiêm trọng mà bệnh gan nhiễm có thể gây ra.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BSCKII Phan Thị Minh Hương - Bác sĩ Nội tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

1. Bệnh gan nhiễm mỡ là gì?

Bệnh gan nhiễm mỡ xảy ra khi lượng mỡ tích tụ trong gan chiếm hơn 5% trọng lượng của gan. Đây là một bệnh phổ biến trong xã hội hiện đại, thường xảy ra ở những người ít vận động, có cân nặng quá mức hoặc bị béo phì, những người mắc bệnh đái tháo đường và người có chỉ số cholesterol và triglycerid trong máu cao.

Bệnh có thể tiến triển nguy hiểm thành xơ gan hay thậm chí ung thư gan nếu không được điều trị kịp thời. Khoảng 20 - 30% người dân Việt Nam được thống kê mắc phải bệnh gan nhiễm mỡ.  Các nguyên nhân chính dẫn đến gan nhiễm mỡ bao gồm:  

• Tiêu thụ rượu bia quá mức làm suy giảm chức năng gan.
• Tình trạng béo phì hoặc suy dinh dưỡng, tăng mỡ máu.
• Các bệnh nhiễm viêm gan virus.
• Thói quen ăn uống và sinh hoạt không hợp lý hàng ngày.

2. Nguyên tắc xây dựng thực đơn cho người bị bệnh gan nhiễm mỡ

Để cải thiện tình trạng bệnh và ngăn ngừa nguy cơ phát triển các biến chứng từ bệnh gan nhiễm mỡ, người bệnh cần tuân thủ những nguyên tắc dinh dưỡng, tìm hiểu rõ bệnh nhân gan nhiễm mỡ kiêng gì và ăn gì. Một số điều cần lưu ý về nguyên tắc dinh dưỡng dành cho người bệnh gan nhiễm mỡ:

• Hạn chế tinh bột nhanh và đường: Thực đơn cho người gan nhiễm mỡ nên hạn chế các loại tinh bột hấp thụ nhanh và thực phẩm giàu đường như gạo trắng, bánh mì từ lúa mì trắng. Chất tinh bột và đường đẩy nhanh chuyển hóa carbohydrate thành glucose, sau đó glucose sẽ chuyển hoá thành glycogen. Nếu hàm lượng glucose quá cao, gan sẽ quá tải và khó phân huỷ hết glycogen, từ đó làm tăng nguy cơ viêm gan do mỡ thừa tích tụ nhiều.  
• Bổ sung chất béo tốt: Thay vì tiêu thụ chất béo xấu (chất béo chuyển hóa và chất béo bão hòa), người bệnh nên ưu tiên chất béo tốt như chất béo không bão hòa, đặc biệt là axit béo omega-3. Các thực phẩm như cá béo, dầu ô-liu, ngũ cốc nguyên hạt và các loại hạt là những lựa chọn tốt cho gan.
• Ưu tiên thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp: Chọn thực phẩm với chỉ số đường huyết thấp như rau xanh, các loại hạt, đậu và trái cây ít ngọt để kiểm soát mức đường huyết sau bữa ăn, giúp ngăn ngừa sự tích tụ mỡ trong gan.
• Hạn chế thực phẩm mặn và đóng hộp: Thực phẩm đóng hộp và món ăn quá mặn thường chứa nhiều chất bảo quản, chất điều vị và muối. Tiêu thụ nhiều các loại thực phẩm này có thể làm tăng áp lực lên gan và khiến bệnh tiến triển nhanh chóng. Người bệnh nên tự nấu ăn tại nhà để kiểm soát lượng gia vị, đặc biệt là muối (dưới 5g/ngày).
• Kiểm soát khẩu phần ăn và calo: Quản lý chặt chẽ khẩu phần ăn và lượng calo tiêu thụ mỗi bữa để kiểm soát cân nặng, tránh béo phì. Điều này không chỉ giúp kiểm soát bệnh gan nhiễm mỡ mà còn ngăn ngừa tình trạng trào ngược dạ dày, ợ nóng và đầy hơi. 

3. Người mắc bệnh gan nhiễm mỡ nên ăn gì?

Việc lựa chọn thực phẩm, biết gan nhiễm mỡ kiêng gì, ăn gì và xây dựng thực đơn cho người bị bệnh gan nhiễm mỡ một cách phù hợp sẽ giúp bệnh nhân kiểm soát lượng mỡ trong gan và phòng ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Những thực phẩm nên ưu tiên trong chế độ ăn bao gồm:

• Rau xanh và hoa quả tươi: Người bệnh nên bổ sung nhiều rau xanh và hoa quả tươi để cung cấp chất xơ, giúp kích thích nhu động ruột và ngăn ngừa táo bón. Các loại vitamin A và E trong rau quả có tác dụng ngăn ngừa sự tích tụ mỡ thừa trong gan. Một số loại rau củ quả tốt bao gồm cam, bưởi, rau cải, rau má, súp lơ, rau cần.
• Đồ uống có lợi cho gan: Bệnh nhân có thể lựa chọn những loại nước có tác dụng hỗ trợ gan như nước atiso, trà nụ vối, trà lá sen, giúp giảm lượng mỡ trong gan, điều hoà cơ thể và chống mỡ tích tụ trong gan.
• Protein và sữa: Nguồn protein từ thịt gia cầm, trứng, đậu nành, cá, hải sản rất phù hợp để duy trì cân nặng khỏe mạnh. Khi chế biến, mọi người cần loại bỏ các chất béo có thể nhìn thấy như da gia cầm và nấu bằng cách nướng, hấp, hoặc rang để giảm lượng chất béo và calo không cần thiết. Các sản phẩm sữa ít béo hoặc không béo, sữa chua và phô mai cũng nên được bổ sung vào chế độ ăn.
• Thực phẩm chứa ít cholesterol: Bệnh nhân cần tăng cường thực phẩm giàu axit béo omega như cá béo, dầu oliu và các loại hạt để hỗ trợ quá trình điều trị bệnh gan nhiễm mỡ. 

Việc tuân thủ thực đơn cho người bị bệnh gan nhiễm mỡ sẽ giúp người bệnh gan nhiễm mỡ kiểm soát và cải thiện tình trạng sức khỏe của gan một cách hiệu quả.  

4. Gan nhiễm mỡ kiêng gì?

Để xây dựng thực đơn cho người bị bệnh gan nhiễm mỡ một cách phù hợp, việc gan nhiễm mỡ kiêng gì cũng là vấn đề được nhiều bệnh nhân quan tâm. Mục tiêu chính trong điều trị gan nhiễm mỡ là giảm lượng mỡ tích tụ trong gan. Do đó, người bệnh cần tránh các thực phẩm sau:

• Hạn chế chất béo, mỡ động vật: Khi hấp thụ vào cơ thể, mỡ động vật sẽ được gan xử lý và bài tiết. Tuy nhiên, nếu dung nạp quá nhiều mỡ động vật, gan sẽ gặp khó khăn trong việc đào thải, dẫn đến tích tụ mỡ và gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ. Do đó, mỡ động vật là đáp án không thể bỏ qua khi được hỏi gan nhiễm mỡ kiêng gì. Mọi người nên thay thế mỡ động vật bằng các loại dầu thực vật để giảm áp lực cho gan.
• Tránh thực phẩm giàu cholesterol: Các loại thực phẩm như nội tạng động vật và lòng đỏ trứng chứa lượng cholesterol cao. Chính vì thế, những thực phẩm này nên hạn chế trong chế độ ăn uống để giảm bớt lượng mỡ trong gan.
• Giảm tiêu thụ thịt đỏ: Thịt đỏ nếu ăn nhiều có thể làm tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh gan nhiễm mỡ.
• Hạn chế hoa quả có hàm lượng fructose cao: Fructose là một loại đường được gan chuyển hóa, do đó hạn chế các loại trái cây có fructose cao sẽ giúp giảm gánh nặng cho gan, góp phần ngăn ngừa bệnh gan nhiễm mỡ. Ngoài ra Fructose còn là nguyên nhân gây bệnh béo phì, tiểu đường, gan nhiễm mỡ, chính vì thế hoa quả có hàm lượng Fructose cao là thực phẩm thuộc danh sách gan nhiễm mỡ kiêng gì.
• Kiêng gia vị cay nóng: Gia vị cay nóng có thể làm giảm chức năng gan, khiến gan khó bài tiết chất béo, từ đó làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.
• Tránh rượu bia và các chất kích thích: Người bị gan nhiễm mỡ cần tránh các đồ uống chứa cồn như rượu bia bởi chúng có thể thúc đẩy quá trình chuyển từ gan nhiễm mỡ sang xơ gan và thậm chí là ung thư gan. Gan sẽ phải chịu một gánh nặng lớn nếu phải đào thải mỡ cùng với các chất độc từ rượu bia. 

5. Những thực phẩm tốt cho người bệnh gan nhiễm mỡ khác

Cùng với việc biết gan nhiễm mỡ kiêng gì, một số thực phẩm hữu ích cho người bệnh gan nhiễm mỡ cần biết bao gồm:

• Ngô: Ngô là ngũ cốc có lợi cho người bị gan nhiễm mỡ do chứa nhiều axit béo không no, giúp thúc đẩy quá trình chuyển hóa chất béo. Ngô có thể được dùng để nấu cháo ăn hàng ngày.
• Rau cần: Rau cần không chỉ giúp làm mát gan mà còn có khả năng hạ cholesterol trong máu, thúc đẩy quá trình bài tiết và làm sạch huyết dịch, hỗ trợ cải thiện chức năng gan.
• Nấm hương: Nấm hương giàu hoạt chất có tác dụng giảm lượng cholesterol trong máu và gan, nên được bổ sung vào chế độ ăn hàng ngày để hỗ trợ điều trị gan nhiễm mỡ.
• Cà chua chín: Cà chua chín không chỉ giàu vitamin và khoáng chất mà còn có tác dụng hỗ trợ ngăn ngừa gan nhiễm mỡ và các bệnh lý về gan khác.
• Nhộng tằm: Nhộng tằm có tác dụng giảm cholesterol trong cơ thể, cải thiện chức năng gan. Sản phẩm này có thể được chế biến thành các món ăn hoặc được tán thành bột uống.

Những thực phẩm này khi được bổ sung đúng cách vào chế độ ăn uống hàng ngày, cũng như hạn chế thực phẩm thuộc danh sách gan nhiễm mỡ kiêng gì sẽ giúp hỗ trợ quá trình điều trị và cải thiện tình trạng sức khỏe cho người bị gan nhiễm mỡ.

Ngoài tìm hiểu thực đơn cho người bị bệnh gan nhiễm mỡ hay gan nhiễm mỡ kiêng gì, để ngăn ngừa bệnh gan nhiễm mỡ, ung thư gan cũng như các bệnh lý về gan khác, việc sàng lọc gan mật tại các bệnh viện chuyên khoa là rất cần thiết. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp các gói sàng lọc gan mật toàn diện, giúp phát hiện sớm các bệnh lý về gan. Các gói sàng lọc này bao gồm:

• Đánh giá khả năng làm việc của gan thông qua các xét nghiệm men gan.
• Đánh giá chức năng mật; dinh dưỡng lòng mạch;
• Tầm soát sớm ung thư gan.
• Thực hiện các xét nghiệm như Tổng phân tích tế bào máu, khả năng đông máu, sàng lọc viêm gan B,C.
• Đánh giá trạng thái gan mật qua hình ảnh siêu âm và các bệnh có nguy cơ ảnh hưởng gây ra bệnh gan/làm bệnh gan nặng hơn.
• Phân tích sâu các thông số đánh giá chức năng gan mật thông qua xét nghiệm, cận lâm sàng; các nguy cơ ảnh hưởng đến gan và tầm soát sớm ung thư gan mật.

Những gói sàng lọc toàn diện này giúp khách hàng hiểu rõ tình trạng sức khỏe của gan, từ đó có những biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời các bệnh lý liên quan đến gan.

Hy vọng những thông tin về nguyên tắc xây dựng thực đơn cho người bị bệnh gan nhiễm mỡ cũng như gan nhiễm mỡ kiêng gì trong bài viết này sẽ hữu ích với các độc giả. Để hỗ trợ tốt nhất cho sức khỏe gan, người bệnh không chỉ cần tuân thủ một chế độ ăn uống khoa học và hợp lý mà còn cần tăng cường các hoạt động thể dục thể thao để cải thiện sức đề kháng và tăng cường chức năng chuyển hóa của gan.  

Bên cạnh đó, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ là rất quan trọng, đặc biệt là các xét nghiệm men gan và đánh giá chức năng gan để phát hiện, xử lý kịp thời các vấn đề mà gan nhiễm mỡ có thể gây ra. 

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.