Bài viết bởi TS. Ngô Anh Tiến – Ngân hàng mô Vinmec.
Màng ối (amnion) là lớp màng sinh học bao quanh thai nhi trong thai kỳ và thường bị loại bỏ sau khi sinh em bé. Màng ối cũng là nguồn chứa rất nhiều loại tế bào gốc khác nhau, trong đó phải kể đến tế bào gốc trung mô (Mesenchymal Stem Cell –MSC).
1. Tiềm năng của tế bào gốc trung mô từ màng ối
Nhóm nghiên cứu tại Trung tâm nghiên cứu Eugenia Menni (CREM) ở Brescia, Ý, dẫn đầu là TS. Anna Cargnoni đã công bố công trình nghiên cứu sử dụng tế bào gốc trung mô từ màng ối của người (human amniotic membrance-derived mesenchymal stem cells – hAMSCs) để làm chậm quá trình sẹo hóa trong xơ phổi. Nghiên cứu tiền lâm sàng này có thể mở ra một liệu pháp mới và hiệu quả trong việc điều trị bệnh xơ phổi.
Xơ phổi vô căn (Idiopathic pulmonary fibrosis - IPF) được biểu hiện bởi sự sẹo hóa trong mô phổi. Theo thời gian, vết sẹo (hay còn gọi là xơ hóa) lan rộng và xơ hóa toàn bộ phổi dẫn tới phổi không thể lấy được oxy. Theo thống kê từ Viện sức khỏe quốc gia Hoa kỳ (National Institute of Health), cứ 100 000 người thì có tới 13 đến 20 người phải chịu chứng xơ phổi vô căn. Với phương pháp điều trị hiện tại bằng thuốc hoặc ghép phổi cũng chỉ có thể kéo dài cuộc sống của người bệnh đến 3-5 năm (từ khi chẩn đoán).
Cho đến thời điểm này, nguyên nhân dẫn tới bệnh xơ phổi vô căn vẫn chưa được làm sáng tỏ. Các chuyên gia y tế vẫn cho rằng nó có thể là kết quả của sự kết hợp giữa các yếu tố di truyền và môi trường. Những bằng chứng khoa học gần đây cũng cho thấy mối liên hệ giữa viêm phổi và sự phát triển của sẹo phổi.
Trong công trình nghiên cứu của TS. Anna Cargnoni và cộng sự đã chỉ ra rằng, các tế bào trung mô từ màng ối (hAMSCs) có tác động đến hệ thống miễn dịch của cơ thể và làm giảm quá trình xơ phổi ở những con chuột bị tiêm thuốc bleomycin. Các tế bào hAMSCs đã tạo ra một môi trường chống viêm qua trung gian, đồng thời kiểm soát về mặt số lượng và hoạt động trong việc sử dụng tế bào lympho B và T.
2. Nhóm nghiên cứu đã tiến hành thí nghiệm như thế nào?
Trước tiên, những con chuột khỏe mạnh được gây sẹo phổi bằng việc tiêm thuốc bleomycin vào khí quản để làm tổn thương phế nang và dẫn đến xơ phổi. Sau đó, nhóm nghiên cứu đã chia những con chuột bị xơ phổi này thành 3 nhóm. Nhóm 1 được điều trị bằng tế bào gốc hAMSCs mới được phân lập; nhóm 2 được điều trị bằng tế bào gốc hAMSCs đã được tăng sinh trong phòng thí nghiệm; nhóm 3 (nhóm đối chứng) được điều trị bằng dung dịch nước muối sinh lý (dung dịch để tiêm hAMSCs nhưng không chứa tế bào).
Để đánh giá sự ảnh hưởng của tế bào gốc hAMSCs đến các tế bào miễn dịch mà tổn thương do bleomycin gây ra trong phổi. Nhóm nghiên cứu đã tiến hành thu thập và phân tích các tế bào miễn dịch này tại thời gian 4, 7, 9, và 14 ngày sau khi bắt đầu điều trị bằng tế bào gốc hAMSCs. Các mô phổi đồng thời cũng được thu thập và phân tích biểu hiện gen liên quan đến các loại tế bào miễn dịch khác nhau.
Kết quả nghiên cứu đã cho thấy rằng, việc điều trị bằng tế bào gốc hAMSCs từ nguồn mới phân lập và từ nguồn đã được tăng sinh trong phòng thí nghiệm đều có tác dụng kiểm soát tế bào lympho B trong phổi bị bệnh. Điều này rất quan trọng, vì ở bệnh xơ phổi vô căn, các tế bào lympho B có sự tương tác với tế bào lympho T để tạo một tập hợp tế bào đồng thời liên tục kích hoạt các tế bào lympho T tạo ra tình trạng viêm tự duy trì.
TS. Anna Cargnoni nhận định rằng, bằng cách điều chỉnh và kiểm soát tế bào lympho B, các tế bào gốc hAMSCs có thể giúp làm giảm quá trình viêm phổi và sẹo hóa trong phổi. TS. Anna Cargnoni và cộng sự tin rằng sự khám phá quan trọng về tiềm năng của tế bào gốc hAMSCs này cung cấp thêm bằng chứng cho việc sử dụng tế bào gốc trung mô từ màng ối trong điều trị xơ phổi vô căn và các bệnh xơ cơ liên quan đến viêm khác.
Tổng biên tập của tờ báo STEM CELL TRANSLATIONAL MEDICINE, Giám đốc Viện Y học tái tạo Wake Forest (Wake Forest Institute for Regenerative Medicine) TS. BS. Anthony Atala nhận định rằng: “Việc sử dụng những tế bào gốc trung mô từ màng ối cũng có thể được sử dụng để điều trị căn bệnh chết người (xơ phổi vô căn) mà hiện tại vẫn chưa biết rõ nguyên căn và cách chữa”.
Nguồn tham khảo
- Anna Cargnoni et al., 2020. Amniotic MSCs reduce pulmonary fibrosis by hampering lung B‐cell recruitment, retention, and maturation. Stem Cells Transl Med. doi: 10.1002/sctm.20-0068.
- https://www.regmedfoundation.org/2020/05/26/stem-cells-from-placental-amniotic-membrane-slow-lung-scarring-in-pulmonary-fibrosis/
