Ở phụ nữ, mãn kinh và tăng cân có vẻ luôn song hành với nhau, đặc biệt là vì tăng cân rất phổ biến ở phụ nữ sau khi mãn kinh. Khoảng 30% phụ nữ ở độ tuổi 50 - 59 không chỉ thừa cân mà còn có thể béo phì.
1. Nguyên nhân gây tăng cân mãn kinh
Tăng cân chính là một nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như tăng huyết áp, bệnh tim, tiểu đường,... Tình trạng tích mỡ ở vòng eo của bạn làm tăng thêm những rủi ro này nhiều hơn. Một điều không may mắn đó là phụ nữ sau khi mãn kinh có khả năng có một vòng eo lớn hơn.
Điều gì đã xảy ra ở giai đoạn mãn kinh khiến cho việc tăng cân dễ dàng xảy ra như vậy? Đây có thể là sự pha trộn của các yếu tố liên quan đến mãn kinh và lão hóa.
1.1. Tăng cân mãn kinh do tác động của estrogen
Trong thời kỳ tiền mãn kinh, nồng độ hormone progesterone giảm chậm và đều đặn, trong khi đó nồng độ hormone estrogen dao động rất lớn từ ngày này sang ngày khác và thậm chí có thể xảy ra trong một ngày.
Ở giai đoạn đầu của thời kỳ tiền mãn kinh, buồng trứng thường sản xuất một lượng estrogen cực kỳ cao. Nguyên nhân của tình trạng này là do tín hiệu phản hồi giữa buồng trứng, vùng dưới đồi và tuyến yên bị suy yếu. Sau đó, trong giai đoạn tiền mãn kinh, khi chu kỳ kinh nguyệt trở nên thất thường hơn, buồng trứng sản xuất rất ít estrogen.
Một số nghiên cứu cho thấy mức estrogen cao có thể thúc đẩy tăng mỡ. Điều này thấy khi nồng độ estrogen cao có liên quan đến tăng cân và tích mỡ cơ thể cao hơn trong những năm sinh sản.
Từ tuổi dậy thì cho đến khi mãn kinh, phụ nữ có xu hướng tích mỡ ở hông và đùi, dưới dạng mỡ dưới da. Mặc dù có thể khó giảm, nhưng loại mỡ này không làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác.
Tuy nhiên, trong thời kỳ mãn kinh, nồng độ estrogen giảm thấp thúc đẩy việc tích trữ chất béo ở vùng bụng dưới dạng mỡ nội tạng, có liên quan đến tình trạng kháng insulin gây bệnh tiểu đường tuýp 2, bệnh tim mạch và nhiều vấn đề sức khỏe khác.
Trong một số nghiên cứu trên động vật, người ta nhận thấy rằng estrogen dường như giúp kiểm soát trọng lượng cơ thể. Với mức estrogen thấp hơn, động vật thí nghiệm có xu hướng ăn nhiều hơn song lại ít hoạt động thể chất hơn.
Estrogen giảm cũng có thể làm giảm tốc độ trao đổi chất, tốc độ cơ thể chuyển đổi năng lượng dự trữ thành năng lượng hoạt động. Có thể điều tương tự như vậy đã xảy ra ở phụ nữ khi nồng độ estrogen giảm sau khi mãn kinh.
Một số bằng chứng cho thấy liệu pháp hormone estrogen làm tăng tỷ lệ trao đổi chất khi nghỉ ngơi của phụ nữ. Điều này có thể giúp làm chậm quá trình tăng cân. Thiếu estrogen cũng có thể khiến cơ thể sử dụng tinh bột và lượng đường trong máu kém hiệu quả, qua đó làm tăng lưu trữ chất béo và làm cho việc giảm cân khó khăn hơn.
1.2. Tăng cân mãn kinh do các yếu tố liên quan đến tuổi tác
Khi phụ nữ đến giai đoạn mãn kinh, nhiều thay đổi liên quan đến tuổi tác xảy ra góp phần làm tăng cân, như là:
- Ít có khả năng tập thể dục: có khoảng 60% người trưởng thành không hoạt động đủ, và điều này còn tăng dần theo tuổi.
- Tuổi cao cũng khiến cho phụ nữ mất khối lượng cơ bắp, làm giảm quá trình trao đổi chất khi nghỉ ngơi, khiến cho việc tăng cân trở nên dễ dàng hơn.
- Ở tuổi mãn kinh, tốc độ mà người phụ nữ có thể sử dụng hết năng lượng trong khi tập luyện thể dục giảm. Để đạt được mức tiêu hao năng lượng giống như thời trẻ, bạn có thể cần phải tăng thêm thời gian hoặc cường độ tập thể dục, bất kể mức độ hoạt động trước đây như thế nào.
2. Tăng cân mãn kinh có thể tác động đến sức khỏe như thế nào?
Tăng cân mãn kinh có thể tác động nghiêm trọng đến sức khỏe của người phụ nữ. Cân nặng quá mức, đặc biệt là tích mỡ ở phần thân làm tăng nguy cơ gặp các vấn đề về sức khỏe, bao gồm:
- Vấn đề về hô hấp
- Bệnh tim mạch
- Bệnh tiểu đường tuýp 2
Ngoài ra, cân nặng quá mức cũng làm tăng nguy cơ mắc các loại ung thư khác nhau, như là:
- Ung thư vú
- Ung thư ruột
- Ung thư tử cung
3. Cách ngăn ngừa tăng cân khi mãn kinh
Những điều cơ bản giúp kiểm soát cân nặng, ngăn ngừa tình trạng tăng cân mãn kinh mà chị em phụ nữ có thể thực hiện được, gồm có:
- Hoạt động nhiều hơn: các hoạt động thể chất giúp rèn luyện sức khỏe và kiểm soát cân nặng. Khi khối lượng cơ bắp nhiều hơn, cơ thể sẽ đốt cháy nhiều calo hơn, điều này giúp kiểm soát cân nặng một cách dễ dàng hơn.
Đối với hầu hết người trưởng thành khỏe mạnh, các chuyên gia khuyên bạn nên hoạt động mức vừa phải như đi bộ nhanh ít nhất 150 phút/tuần hoặc hoạt động mạnh mẽ như chạy bộ, ít nhất 75 phút/tuần. Ngoài ra, các bài tập rèn luyện sức mạnh được khuyến nghị ít nhất 02 lần/tuần.
- Ăn ít hơn: để duy trì cân nặng hiện tại, bạn cần giảm khoảng 200 calo mỗi ngày kể từ 50 tuổi trở đi so với khi bạn đang ở độ tuổi 30 - 40 tuổi. Để giảm lượng calo mà không gây thiếu dinh dưỡng, bạn cần chú ý đến chế độ ăn uống hàng ngày. Lựa chọn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc, đặc biệt là những loại ít chế biến và chứa nhiều chất xơ.
Nhìn chung, chế độ ăn nên dựa trên các loại thực vật lành mạnh như các loại đậu, hạt, đậu nành, cá và các sản phẩm từ sữa ít béo là những lựa chọn tốt. Thịt, chẳng hạn như thịt đỏ, thịt gà nên được ăn với số lượng hạn chế. Thay thế mỡ động vật bằng dầu thực vật như dầu ô liu,...
- Loại bỏ thói quen ăn ngọt (nếu có): Trong chế độ ăn hàng ngày, lượng đường chiếm gần 300 calo. Cắt giảm lượng carbohydrate để giảm sự gai tăng mỡ bụng, gây ra các vấn đề về trao đổi chất. Bạn nên hạn chế sử dụng các đồ uống có đường như nước ngọt, nước tăng lực, nước có hương vị, trà ngọt. Hạn chế các thực phẩm dư thừa đường như bánh quy, bánh nướng, bánh ngọt, bánh rán, kẹo và kem.
Hầu hết phụ nữ tăng cân khi có tuổi, nhưng có nghĩa là bạn không thể tránh khỏi tình trạng thừa cân. Để giảm thiểu tình trạng tăng cân mãn kinh, phụ nữ cần tăng cường mức độ vận động và thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, điều này cần được tạo thành thói quen lâu dài để có thể kiểm soát cân nặng một cách tốt.
Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện có Gói khám và tư vấn sức khỏe tuổi tiền mãn kinh. Khi đăng ký gói khám, khách hàng sẽ được khám và tư vấn với bác sĩ chuyên khoa Phụ khoa; Thực hiện các xét nghiệm đánh giá tình trạng nội tiết tố như:
- Khám chuyên khoa Phụ khoa
- Khám phụ khoa, khám vú
- Siêu âm tử cung, buồng trứng qua đường bụng
- Lấy bệnh phẩm làm phiên đồ tế bào cổ tử cung – âm đạo
- Chụp Xquang tuyến vú (2 bên)
- Đo độ loãng xương
- Thực hiện các xét nghiệm khác để phát hiện các bệnh lý tiền mãn kinh nếu có.
Để đăng ký khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, Quý Khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
Nguồn tham khảo: mayoclinic.org, healthline.com, webmd.com
XEM THÊM
