Bài viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park
Tình trạng đi ngoài phân xanh có rất nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên, đôi khi chỉ đến từ thói quen ăn uống, tuy nhiên cũng không loại trừ dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng về đường tiêu hóa. Vậy đâu là nguyên nhân phổ biến khiến bạn đi ngoài phân xanh?
Có rất nhiều bệnh nhân đến khám vì đi tiêu phân màu xanh. "Tại sao phân của tôi lại có màu xanh?" Tuy nhiên hãy nhìn chế độ ăn của bạn, rất có thể bạn sẽ tìm thấy câu trả lời. Nhưng cũng có một số nguyên nhân khác khiến phân có màu sắc bất thường:
- Một tình trạng bệnh lý cơ bản nào đó
- Thuốc kháng sinh
- Một thủ thuật y khoa gần đây
- Nhiễm trùng do vi khuẩn
1. Tại sao phân thường có màu nâu hoặc vàng?
Màu hoặc vàng nâu thông thường của phân là do hỗn hợp còn sót lại của các tế bào hồng cầu chết và chất thải từ vi khuẩn trong ruột. Mật trong ruột thường có màu vàng xanh, nhưng vi khuẩn sẽ thêm phần còn lại của màu. Bên cạnh việc làm cho phân của bạn có màu nâu hoặc vàng là do vi khuẩn còn thực hiện các chức năng cực kỳ quan trọng như giúp bạn hấp thụ chất dinh dưỡng từ bữa ăn của mình.
Phân có thể có màu khác khi thức ăn không dành đủ thời gian trong đường tiêu hóa của bạn. Điều này có thể xảy ra nếu bạn bị tiêu chảy. Trong trường hợp đó, các chất trong ruột của bạn chạy quá nhanh để tạo điều kiện cho vi khuẩn tạo ra màu đặc trưng cho phân.
Lý do phổ biến nhất cho phân xanh là một thói quen hoặc thay đổi chế độ ăn uống. Thực phẩm có thể gây ra phân xanh bao gồm:
- Cải xoăn
- Rau bina
- Bông cải xanh
- Quả việt quất
Các loại rau có màu xanh đậm và chất bổ sung dạng bột màu xanh lá cây có chứa rất nhiều chất diệp lục, chất hóa học cho phép thực vật tạo ra năng lượng từ mặt trời. Điều này có thể biến phân màu vàng hoặc nâu thành phân màu xanh.
Một số thực phẩm chứa phẩm màu không được chế biến đúng cách cũng có thể để lại cặn nhiều màu sắc trong phân. Vì vậy, nếu bạn thức dậy sau một đêm say sưa uống bia xanh và nhận thấy có gì đó khác lạ khi đi vệ sinh, bạn có thể chỉ cần một ít nước.
Màu thực phẩm bạn tiêu thụ không nhất thiết phải màu xanh mới gây nên tình trạng đi ngoài ra phân xanh mà màu tím, xanh lam và đen cũng có thể dẫn đến phân xanh. Ví dụ, vào năm 2015, chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh Burger King đã lan truyền với các bài đăng từ những cá nhân đã mua "Halloween Whopper" của họ, có một chiếc bánh mì đen. Nhiều người tham gia Halloween Whopper đã báo cáo rằng phân của họ chuyển sang màu xanh sau khi ăn.
2. Sắc tố mật cũng là nguyên nhân gây tình trạng phân xanh
Mật là chất lỏng được tạo ra trong gan và được lưu trữ trong túi mật. Chất lỏng này tự nhiên có màu vàng xanh. Khi mật kết hợp với thực phẩm bạn ăn, mật sẽ giúp tăng hiệu quả của lipase tuyến tụy để cơ thể có thể phân hủy nhiều chất béo hơn từ chế độ ăn uống. Điều này cho phép nhiều chất béo hơn được hấp thụ vào cơ thể của bạn trong ruột non.
Tuy nhiên, cơ thể phải phá vỡ mật để nó có thể được bài tiết ra ngoài dưới dạng chất thải. Thông thường, điều này được thực hiện bằng cách đi một con đường qua ruột. Đôi khi bạn bị tiêu chảy hoặc đau quặn bụng, mật không thể được phân hủy nhanh chóng. Kết quả có thể là phân có màu xanh lục.
3. Thuốc kháng sinh và các loại thuốc khác cũng là nguyên nhân
Nếu gần đây bạn đã được kê một đợt thuốc kháng sinh, đặc biệt là loại thuốc mạnh cho bệnh nhiễm trùng nặng, thuốc có thể giết chết phần lớn vi khuẩn bình thường trong ruột. Điều này làm giảm số lượng vi khuẩn nhuộm màu nâu trong ruột dưới. Chế phẩm sinh học, chẳng hạn như sữa chua hoặc kombucha, có thể giúp khôi phục sự cân bằng cho hệ vi khuẩn đường ruột của bạn.
Một số loại thuốc và chất bổ sung khác cũng có thể gây ra sự cố các sắc tố khiến phân của bạn có màu xanh lục. Ví dụ về những điều này bao gồm:
- indomethacin (Tivorbex) một loại thuốc chống viêm không steroid được sử dụng để giảm đau
- Chất bổ sung sắt
- Medroxyprogesterone ( Depo-Provera ), một loại thuốc dùng để tránh thai
4. Nguyên nhân đến từ thủ thuật y khoa
Sự đổi màu của phân cũng có thể xảy ra sau một thủ thuật y tế lớn, như cấy ghép tủy xương. Nếu cơ thể bạn từ chối việc cấy ghép, một tình trạng được gọi là bệnh ghép so với vật chủ có thể phát triển và gây rối loạn tiêu hóa (GI) nghiêm trọng, có thể dẫn đến tiêu chảy và phân xanh.
5. Ký sinh trùng, virus và vi khuẩn
Những kẻ xâm lược ký sinh trùng, virus và vi khuẩn cũng có thể gây ra phân xanh. Đúng vậy, cơ thể bạn đã chứa hàng tỷ vi khuẩn phục vụ mục đích quan trọng. Các vi khuẩn như Salmonella (thủ phạm phổ biến gây ra hầu hết các vụ ngộ độc thực phẩm), ký sinh trùng giardia và norovirus trong nước có thể khiến ruột của bạn đỏ bừng nhanh hơn bình thường và dẫn đến phân xanh.
6. Tình trạng tiêu hóa
Nếu bạn bị bệnh Crohn hoặc tình trạng rối loạn dạ dày, mật có thể di chuyển qua ruột của bạn quá nhanh, gây ra phân xanh. Bệnh Crohn là một bệnh đường ruột gây viêm nhiễm ở đường tiêu hóa.
Bệnh Celiac là chứng không dung nạp gluten, gây ra nhiều vấn đề về đường tiêu hoá, chẳng hạn như đầy hơi, chướng bụng, tiêu chảy và đau dạ dày. Nếu bạn bị tiêu chảy hoặc phân lỏng với bệnh celiac, bạn cũng có thể đi ngoài ra phân xanh.
Các nguyên nhân khác có thể gây ra phân xanh bao gồm: hội chứng ruột kích thích, viêm loét đại tràng và lạm dụng thuốc nhuận tràng.
7. Rò hậu môn
Rò hậu môn là những vết rách nhỏ trong mô lót hậu môn, thường là kết quả của việc đi ngoài ra phân cứng. Vì vậy, nếu bạn bị nứt hậu môn liên quan đến tiêu chảy, bạn có thể nhận thấy phân màu xanh lá cây. Các vết nứt cũng có thể gây ra máu đỏ tươi trong phân của bạn.
8. Phân xanh có phải là dấu hiệu của bệnh ung thư?
Đừng hoảng sợ hoặc tưởng tượng điều tồi tệ nhất nếu bạn đi ngoài ra phân xanh. Đúng là phân có màu sắc khác nhau có thể là dấu hiệu của một khối u ung thư. Nhưng với bệnh ung thư, phân thường có màu đen hoặc màu hắc ín. Điều này thường cho thấy chảy máu từ một nơi nào đó trong đường tiêu hóa trên. Ngoài ra, đôi khi máu đỏ tươi xảy ra trong ung thư đường tiêu hóa thấp hơn.
Mặc dù phân màu xanh lá cây thường không phải là nguyên nhân đáng lo ngại hoặc là dấu hiệu của bệnh ung thư, nhưng bạn không nên bỏ qua phân màu xanh lá cây kèm theo các triệu chứng khác. Nếu bạn thấy phân có màu xanh lá cây mà không có bất kỳ triệu chứng nào khác thì thủ phạm có thể là lá rau xanh hoặc màu thực phẩm.
Nếu bạn có các triệu chứng khác, chẳng hạn như tiêu chảy tái phát hoặc nôn mửa mà không cải thiện, điều này có thể cho thấy một tình trạng y tế như bệnh Crohn hoặc hội chứng ruột kích thích.
9. Khi nào đến gặp bác sĩ khi đi ngoài phân xanh?
Nếu bạn bị tiêu chảy hơn ba ngày, đã đến lúc gọi cho bác sĩ và tìm kiếm sự chăm sóc y tế. Tiêu chảy kéo dài, không được điều trị có thể dẫn đến mất nước và tình trạng dinh dưỡng kém.
Nếu phân xanh mãn tính đi kèm với các triệu chứng nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như đau bụng, có máu trong phân hoặc buồn nôn , những triệu chứng này cũng cần được thăm khám bác sĩ.
Mặc dù bản chất của cuộc thăm khám có thể hơi khó thảo luận, bác sĩ có thể xem xét danh sách thuốc, chế độ ăn uống và các tình trạng y tế khác của bạn để xác định nguyên nhân tiềm ẩn của phân xanh mãn tính. Nếu bạn bị đi ngoài ra phân xanh chỉ một lần thì rất có thể không phải là nguyên nhân đáng lo ngại.
Tuy nhiên, nhìn thấy các màu khác trong phân có thể cho thấy có vấn đề. Màu đỏ tươi báo hiệu khả năng chảy máu ở ruột dưới. Màu đen hoặc nâu sẫm như hắc ín có thể cho thấy xuất huyết ở đường tiêu hóa trên. Nhưng hãy nhớ, đó cũng có thể là quả việt quất hoặc cam thảo đen mà bạn đã ăn vào bữa trưa.
Nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh lý, việc ngăn chặn phân xanh bắt đầu bằng việc giải quyết vấn đề cơ bản. Ví dụ, tránh các thực phẩm như gluten gây tiêu chảy nếu bạn bị bệnh celiac. Ngoài ra, hạn chế các loại thực phẩm làm trầm trọng thêm hội chứng ruột kích thích và các triệu chứng bệnh Crohn, chẳng hạn như caffeine, sữa, thực phẩm nhiều dầu mỡ và đồ uống có ga. Viết nhật ký thực phẩm để giúp xác định các tác nhân gây ra.
Màu sắc của phân sẽ phản ánh một phần tình trạng sức khỏe hiện tại nếu tình trạng đi ngoài phân xanh hoặc phân có máu xuất hiện với tần suất nhiều lần, tốt nhất bạn nên đến các cơ sở y tế uy tín để được kiểm tra.
Hiện nay Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ tin cậy trong việc chẩn đoán các bệnh lý tiêu hóa, bệnh lý gây tiêu chảy mạn tính, bệnh Crohn... Cùng với đó, bệnh viện cũng thực hiện các kỹ thuật sàng lọc ung thư dạ dày, polyp dạ dày thông qua nội soi dạ dày với máy nội soi Olympus CV 190, chức năng NBI (Narrow Banding Imaging - nội soi với dải tần ánh sáng hẹp) cho kết quả hình ảnh phân tích bệnh lý niêm mạc rõ nét hơn so với nội soi thông thường nhằm phát hiện các tổn thương viêm loét đại tràng, ung thư tiêu hoá giai đoạn sớm để có hướng điều trị tốt nhất.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Tài liệu tham khảo
- Bowel movement. (n.d.) nlm.nih.gov/medlineplus/bowelmovement.html
- Carter, A. (2015, October 8). Why the black Whopper turns your poop green. USA Today. Retrieved from usatoday.com/story/news/nation-now/2015/10/08/why-black-whopper-turns-your-poop-green/73623596/
- GVHD signs and symptoms bethematch.org/For-Patients-and-Families/Life-after-transplant/Graft-versus-host-disease/GVHD-signs-and-symptoms/
- Giardias - general information. (2015, July 21) cdc.gov/parasites/giardia/general-info.html
- Mayo Clinic Staff. (2015, December 30). Anal fissures: Symptoms and causes mayoclinic.org/diseases-conditions/anal-fissure/symptoms-causes/dxc-20168232
- Mayo Clinic Staff. (2015, September 19). Green stool: Definition mayoclinic.org/symptoms/green-stool/basics/definition/sym-20050708
- Picco, M. F, (2016, October 6). Stool color: When to worry mayoclinic.org/stool-color/expert-answers/faq-20058080
- Travelers’ diarrhea. (2013, April 26) wwwnc.cdc.gov/travel/page/travelers-diarrhea
