Tắc ruột sau mổ là biến chứng thường xảy ra sau khi thực hiện các cuộc phẫu thuật ổ bụng hoặc ở đường tiêu hoá. Nếu không được phát hiện, theo dõi và xử lý kịp thời, biến chứng này sẽ khiến người bệnh phải cắt nhiều đoạn ruột vì hoại tử, thậm chí có nguy cơ đe dọa tính mạng. Do đó, khi xuất hiện dấu hiệu tắc ruột thì người bệnh nên đi khám ngay lập tức.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ nội trú Lê Thanh Tuấn - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.
1. Tắc ruột sau mổ xảy ra khi nào?
Sau khi mổ, tắc ruột có thể xảy ra sớm hoặc muộn. Tình trạng này có thể xảy ra ngay trong thời gian theo dõi tại bệnh viện hoặc xuất hiện sau khi phẫu thuật vài ngày. Ngoài ra, tắc ruột sau mổ cũng có khả năng xảy ra sau khi người bệnh đã về nhà và sinh hoạt bình thường. Trong một số trường hợp, tình trạng này xảy ra sau nhiều năm kể từ khi phẫu thuật.
Nếu người bệnh vẫn đang được theo dõi trong bệnh viện thì việc xử lý tình trạng sẽ trở nên dễ dàng hơn. Đôi khi, chỉ cần đặt ống hút để làm xẹp ruột và truyền dịch, người bệnh sẽ ổn định mà không cần can thiệp nghiêm trọng bằng phương pháp phẫu thuật.
2. Nguyên nhân gây tắc ruột sau mổ
Các bác sĩ cho rằng tắc ruột sau mổ xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong số đó có thể kể đến một số như:
- Các tổ chức ở phúc mạc, thành bụng hoặc ruột bị tổn thương do xoắn trong quá trình mổ. Khi quá trình lành sẹo diễn ra, các tổ chức này dính với nhau hoặc tạo thành dây chằng, gây ra tình trạng ruột bị mắc kẹt và xoắn, khó chui ra và gây tắc ruột.
- Khi các dị vật nhỏ, chẳng hạn như thức ăn, chỉ phẫu thuật… rơi vào ổ bụng sẽ được tổ chức bọc lại, từ đó hình thành xơ dính gây tắc ruột.
- Tắc ruột sau mổ xảy ra do các quai ruột bị liệt cơ năng, không thể hoạt động.
- Những trường hợp xoắn dính sẽ giữ nguyên vị trí cho đến khi có cơ hội gây ra tắc ruột sau này.
- Các lỗ thoát vị ở thành bụng hoặc lỗ hổng bên trong bụng bị các quai ruột chui qua gây tắc ruột.
3. Dấu hiệu tắc ruột sau mổ
Các triệu chứng rõ ràng của biến chứng tắc ruột sau mổ bao gồm:
- Buồn nôn và nôn trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian.
- Không có khả năng trung tiện.
- Đau bụng theo từng cơn với cường độ đau gia tăng.
- Bụng ngày càng chướng.
- Nhu động ruột có biểu hiện như rắn bò, nhu động ruột ngày càng tăng.
Khi có các dấu hiệu lâm sàng, để phát hiện các dấu hiệu cụ thể và chính xác hơn, người bệnh sẽ tiếp tục được chẩn đoán bằng phương pháp cận lâm sàng.
- Qua siêu âm, bác sĩ sẽ thấy các quai ruột bị giãn rộng, có dịch trong ổ bụng kết hợp với tình trạng nhiễm trùng trong lòng tử cung hoặc ở vị trí vết mổ.
- Khi thực hiện chụp X-quang bụng mà không qua chuẩn bị, bác sĩ quan sát thấy có một hoặc nhiều quai ruột bị giãn ra, cùng với sự hiện diện của mực nước hơi, thường là ruột non.
- Bên cạnh đó, kết quả xét nghiệm công thức máu cho thấy có dấu hiệu nhiễm trùng, tình trạng gia tăng bạch cầu máu, cùng với kết quả ure máu và ion đồ phản ánh sự rối loạn nước điện giải.
Nhiều người bệnh chủ quan với các triệu chứng lâm sàng. Khi đó, các cơn đau bụng sẽ trở nên nghiêm trọng hơn kèm theo các dấu hiệu như choáng, vã mồ hôi, da nhợt nhạt hoặc đi ngoài ra máu. Nếu không được xử lý kịp thời, tình trạng này sẽ dẫn đến xoắn ruột hoại tử, gây nguy hiểm đến tính mạng.
4. Điều trị tắc ruột sau mổ
Bác sĩ sẽ xử lý tình trạng tắc ruột sau mổ dựa trên tình trạng và nguyên nhân cụ thể của từng bệnh nhân. Trong trường hợp tắc ruột xảy ra ngay sau phẫu thuật và người bệnh vẫn đang trong thời gian theo dõi tại viện, quá trình điều trị sẽ thuận tiện và nhanh chóng hơn.
Khi tắc ruột xuất hiện lâu sau mổ, quá trình điều trị sẽ khó khăn hơn do nhiều nguyên nhân như người bệnh chủ quan nên dẫn đến tắc ruột nghiêm trọng hoặc các yếu tố khác. Một số ca sẽ phải phẫu thuật để ổn định tình hình.
Để xử trí và điều trị tắc ruột được dễ dàng cũng như an toàn hơn, quá trình theo dõi sau phẫu thuật và phát hiện kịp thời các triệu chứng lâm sàng của tắc ruột là rất quan trọng. Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần biết cách phòng tránh tình trạng tắc ruột sau mổ.
5. Làm gì để tránh tắc ruột sau mổ?
Chế độ ăn uống và sinh hoạt của người bệnh sau phẫu thuật có liên quan đến tình trạng tắc ruột. Để phòng ngừa tắc ruột, trong giai đoạn sau mổ, người bệnh cần bắt đầu vận động sớm, phù hợp với tình trạng sức khỏe nhằm tránh tình trạng ruột bị đình trệ dẫn đến nguy cơ dính ruột.
Các bác sĩ khuyên người bệnh nên ngồi dậy và di chuyển quanh giường từ ngày thứ 2 sau mổ, tùy thuộc vào thể lực. Việc này sẽ giúp ruột có cơ hội lưu thông và phục hồi nhu động ruột. Khi hoạt động bình thường, ruột sẽ trượt lên nhau và tránh được tình trạng dính ruột .
Ngoài ra, chế độ ăn uống cũng rất quan trọng trong việc ngăn ngừa tắc ruột. Trẻ em và người cao tuổi nên hạn chế các thực phẩm chứa nhiều xơ như măng, mướp, rau rút...; các loại trái cây có lượng tanin cao như ổi, hồng vì những thực phẩm này có khả năng kết dính với nhau, dễ dàng tạo thành các khối bã thức ăn và gây tắc nghẽn trong ruột.
Bác sĩ Lê Thanh Tuấn sở hữu kinh nghiệm dày dạn trong việc khám, điều trị và phẫu thuật các bệnh lý ổ bụng bao gồm cả phẫu thuật mở và nội soi. Đặc biệt, bác sĩ có thế mạnh trong lĩnh vực phẫu thuật ngoại nhi, điều trị các tình trạng như lồng ruột, viêm ruột thừa, thoát vị bẹn cũng như các dị tật sau sinh như viêm phúc mạc bào thai, megacolon và không có hậu môn.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
