Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS, BS. Đặng Mạnh Cường - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ có trên 18 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực siêu âm – chẩn đoán hình ảnh.
Nổi hạch cổ là tình trạng hay gặp, có đôi khi là dấu hiệu bình thường khi phản ứng viêm trong cơ thể. Nhưng cũng có thể là tình trạng bệnh lý nguy hiểm như u ác tính. Siêu âm hạch cổ là phương pháp đơn giản nhất giúp phát hiện sớm tình trạng hạch bất thường.
1. Siêu âm hạch cổ là gì?
Hạch cổ là những hạch bạch huyết vùng cổ, có chức năng trong đáp ứng miễn dịch chống lại các tác nhân gây bệnh. Hạch bạch huyết là những hạch có cấu trúc trơn, hình bầu dục hay dẹt và nằm dọc theo đường đi của hạch bạch huyết.
Siêu âm hạch cổ là sử dụng sóng siêu âm có tần số cao để thu lại hình ảnh cấu trúc bên trong hạch vùng cổ. Thông qua việc thăm khám quan sát được vị trí, kích thước, hình dạng, cấu trúc bên trong hạch cổ. Từ đó có thể giúp phát hiện những dấu hiệu bất thường của hạch cổ, từ đó đưa ra chẩn đoán hay định hướng chẩn đoán bệnh nếu nghi ngờ.
Phương pháp siêu âm hạch cổ là phương pháp đơn giản, không xâm lấn, không gây khó chịu cho bệnh nhân mà mang lại giá trị chẩn đoán bệnh cao.
2. Chỉ định phương pháp siêu âm hạch cổ
Chỉ định siêu âm hạch cổ khi có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường như:
- Bệnh nhân tự sờ thấy nổi hạch ở cổ như hạch dưới hàm, hạch góc hàm, hạch trên đòn...
- Tự quan sát thấy có nhiều hạch nổi ở cổ.
- Khi sờ vào những hạch vùng cổ thấy cảm giác đau nhiều, cảm thấy đau nhiều về đêm.
- Vùng da hạch cổ sưng tấy đỏ, bầm tím, lở loét...
- Sưng hạch kèm theo dấu hiệu như sốt, mệt mỏi, sụt cân, chán ăn...
- Kết hợp với sưng các vùng hạch khác trong cơ thể.
- Siêu âm để hướng dẫn định vị chọc hút tế bào làm sinh thiết mô hay tế bào học.
Hạch cổ có thể là dấu hiệu phản ứng viêm bình thường nhưng cũng có thể là một dấu hiệu của tình trạng bệnh lý ác tính cần được loại trừ. Vì vậy việc khám hạch sớm rất có ý nghĩa trong chẩn đoán, đưa ra phương pháp điều trị thích hợp, đảm bảo sức khỏe cho người bệnh.
3. Siêu âm hạch cổ diễn ra như thế nào?
3.1 Chuẩn bị
- Người thực hiện: Bác sĩ chẩn đoán hình ảnh, kỹ thuật viên.
- Phương tiện: Máy siêu âm có đầu dò phẳng, tần số cao trên 7MHz, máy siêu âm nên dùng loại kết hợp với doppler màu nhằm thăm khám hiệu quả hơn; gel chuyên dụng dùng trong siêu âm; khăn vải lau cho bệnh nhân sau khi siêu âm.
- Người bệnh: Không cần chuẩn bị gì đặc biệt vì việc ăn uống không ảnh hưởng tới kết quả siêu âm, được giải thích rõ về phương pháp siêu âm chẩn đoán để người bệnh phối hợp thực hiện. Người bệnh cần cung cấp đầy đủ thông tin liên quan đến bệnh cho bác sĩ.
3.2 Các bước tiến hành
Tư thế bệnh nhân: Nằm ngửa, hai tay đưa lên trên đỉnh đầu hoặc để dưới gáy người bệnh cần ngửa cổ để bộc lộ vùng cổ cần siêu âm thăm khám.
- Bước 1: Bôi gel chuyên dụng lên vị trí hạch cổ. Dùng đầu dò siêu âm quét các nhóm hạch vùng cổ, cần quét liên tục trên da người bệnh để tránh bỏ sót tổn thương.
- Bước 2: Khi thăm khám khi xác định hạch cần mô tả được
- Định khu vị trí nhóm hạch, số lượng hạch bất thường.
- Hình dạng của hạch, đường bờ hạch tổn thương cần thăm khám.
- Đánh giá cấu trúc hạch (so sánh với cấu trúc cơ lân cận): Tăng âm, giảm âm hay đồng âm, xem có nốt vôi hóa bên trong hạch, hạch có dấu hiệu hoá dịch, hoại tử...
- Đo kích thước hạch: Cần đo đường kính ngang, đường kính dọc, tỷ lệ giữa đường kính ngang và dọc giúp định hướng nguy cơ ác tính, độ dày vỏ hạch...
- Xác định tổ chức rốn hạch: Còn rốn hạch hay mất và độ dày không đều vỏ hạch.
- Siêu âm doppler hạch: Để đánh giá tình trạng tăng sinh mạch vùng vỏ hạch hay trung tâm hạch.
- Cần khảo sát các tạng lân cận vùng hạch cổ khi phát hiện hạch cổ có dấu hiệu bệnh lý: Cần khảo sát thêm tuyến giáp, tuyến nước bọt của bệnh nhân khi biểu hiện hạch bất thường vùng cổ, đặc biệt chú ý khi có hạch thượng đòn...
- Bước 3: Đánh giá kết quả
- Bình thường: Hạch có kích thước nhỏ, đường kính trục ngắn, xuất hiện tại các vị trí như dưới hàm, góc hàm, vùng tam giác cổ sau; thường thấy rõ rốn hạch trên siêu âm.
- Bệnh lý hạch ác tính: Thấy hạch kích thước lớn, xuất hiện ở những vị trí bất thường vùng cổ(hạch thượng đòn), thường có hình tròn, vỏ dày không đều, có thể không thấy rõ rốn hạch, thường giảm âm, có thể có vôi hóa trong hạch, tăng sinh mạch ngoại vi...Các khối u ác tính di căn hạch hay các khối u lympho gây thay đổi cấu trúc hạch.
- Hạch viêm: Thường có kích thước lớn, số lượng ít, hình bầu dục hoặc dẹt, thấy rốn hạch, có thể tăng sinh mạch trung tâm hạch... Đây cũng là tình trạng lành tính, gặp trong khi phản ứng viêm nhiễm vi sinh vật thông thường.
- Bước 4 : Nhận định kết quả siêu âm và in kết quả. Chỉ định thêm các phương pháp cận lâm sàng khác để khẳng định chẩn đoán nếu cần.
Siêu âm hạch cổ có thể phát hiện được một số bệnh lý dựa vào vị trí, kích thước, số lượng và hình dạng của hạch cổ. Tuy nhiên việc đánh giá tình trạng bệnh lý có chính xác hay không còn phụ thuộc vào kinh nghiệm của bác sĩ chẩn đoán hình ảnh. Chính vì vậy, để có kết quả tốt, chính xác nhất cần thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín để hạn chế những chẩn đoán sai lệch, ảnh hưởng tới quá trình điều trị.
Nếu có nhu cầu tư vấn và thăm khám, Quý khách vui lòng đặt hẹn với các Bệnh viện thuộc hệ thống Y tế trên toàn quốc để được phục vụ tốt.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
