Rối loạn nhân cách ranh giới (Borderline personality disorder – BPD) là một dạng rối loạn nhân cách thường gặp nhất. Tỷ lệ mắc chiếm khoảng 30 – 60%. Đây là một hội chứng đặc trưng bởi sự nhạy cảm quá mức về các mối quan hệ, cảm xúc không ổn định hay mơ hồ về lý tưởng, mục tiêu sống của chính bản thân.
1. Những nguyên nhân gây bệnh rối loạn nhân cách ranh giới
Qua một số nghiên cứu, các chuyên gia đã chỉ ra rằng, cơ chế sinh bệnh có liên quan đến sang chấn tâm lý trong quá khứ và tổn thương thực thể ở não bộ.
Tổn thương tâm lý
Hầu hết những bệnh nhân rối loạn nhân cách ranh giới đều có tổn thương tâm lý từ thời thơ ấu, ví dụ như từng bị bỏ rơi, lạm dụng thể chất, tình dục, mất người thân từ sớm, bị ngược đãi hoặc được gia đình bao bọc quá mức,... Tất cả những sự kiện này đều dẫn đến việc bệnh nhân luôn lo sợ cảm giác bị bỏ rơi và rất nhạy cảm trong các mối quan hệ.
Ngoài rối loạn nhân cách ranh giới, chấn thương tâm lý từ thời thơ ấu cũng góp phần gây ra các chứng rối loạn nhân cách khác, điển hình như bệnh đa nhân cách và rối loạn stress sau sang chấn (PTSD). Qua các số liệu thống kê cho thấy, đa phần bệnh nhân bị rối loạn nhân cách ranh giới đều có tiền sử PTSD. Điều này cho thấy rõ vai trò của sang chấn tâm lý trong cơ chế bệnh sinh.
Bất thường trong cấu trúc não bộ
Qua quan sát não bộ của người bị rối loạn nhân cách ranh giới, các bác sĩ đã nhận thấy sự rối loạn trong chức năng điều hòa và hệ thống neuropeptide. Nhưng tình trạng này không xảy ra ở tất cả các bệnh nhân. Chính vì vẫn không được khẳng định là nguyên nhân chủ đạo gây ra chứng rối loạn nhân cách ranh giới.
Qua nghiên cứu hình ảnh não bộ ở bệnh nhân BPD, các bác sĩ cũng chỉ ra rằng, các cơ quan chịu trách nhiệm phản ứng với stress và điều chỉnh cảm xúc bên trong não bộ như hạch hạnh nhân và hồi hải mã, vùng vỏ não trước trán,... có hiện tượng giảm hoạt động so với các vùng não khác. Ở những người mắc chứng bệnh này cũng gặp tình trạng mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh, đặc biệt là acid creatine, NAA, MRS,... và rối loạn hệ trục hạ đồi thị – tuyến yên – tuyến thượng thận.
Các yếu tố khác
Ngoài các nguyên nhân ở trên, rối loạn nhân cách ranh giới còn có liên quan đến một số yếu tố như:
- Trẻ sinh sống với người mắc rối loạn nhân cách ranh giới, sau đó học tập theo suy nghĩ, cách hành xử và biểu lộ cảm xúc. Về lâu dài, nhân cách của trẻ trở nên méo mó và biểu lộ sự bất thường rõ rệt trong giai đoạn trưởng thành.
- Sự thay đổi của hormone estrogen cũng góp phần gây rối loạn nhân cách ranh giới. Ở những người có sẵn bệnh lý này, sự rối loạn nội tiết tố có thể làm nghiêm trọng các triệu chứng.
2. Dấu hiệu nhận biết rối loạn nhân cách ranh giới
Việc nhận ra những dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn nhân cách ranh giới có thể khó khăn, vì chúng tương tự như các rối loạn tâm thần khác, bao gồm:
- Tâm trạng xấu, dễ phát cáu và có vấn đề trong kiểm soát sự tức giận
- Sợ hãi việc bị bỏ rơi cho dù đó là sự thật hay không, thường có những phản ứng cực đoan như hoảng loạn, giận dữ hoặc phản ứng điên cuồng
- Cảm giác trống rỗng, chán nản xảy ra thường xuyên và kéo dài
- Đã từng có các mối quan hệ khó khăn, không bền vững với gia đình, bạn bè hoặc những người thân yêu
- Thay đổi tâm trạng nhanh kéo dài từ vài giờ đến vài ngày, từ vui vẻ đến đau buồn cực độ
- Có một số hành động mạo hiểm hay phá hoại như lãng phí tiền bạc, quan hệ tình dục không an toàn hoặc lạm dụng chất kích thích
- Có những suy nghĩ hoặc hành động gây hại bản thân hoặc tự tử
- Sống xa rời thực tế, có những suy nghĩ hoang tưởng liên quan đến căng thẳng hoặc triệu chứng cô lập nghiêm trọng.
3. Điều trị bệnh chứng rối loạn nhân cách ranh giới
Bệnh rối loạn nhân cách ranh giới có thể được điều trị kết hợp giữa liệu pháp tâm lý kèm với thuốc. Trong việc điều trị đòi hỏi sự cam kết cao của cả bệnh nhân, người nhà bệnh nhân và bác sĩ. Theo một số nghiên cứu, tâm lý trị liệu có thể làm giảm một số triệu chứng và tác động tiêu cực đến người bệnh. Các liệu pháp điều trị rối loạn nhân cách ranh giới bao gồm:
- Liệu pháp hành vi biện chứng: Tập trung đến tình huống hiện tại. Sau đó điều chỉnh cảm xúc, hành vi và sự cân bằng trong các mối quan hệ xã hội
- Liệu pháp nhận thức hành vi: Hỗ trợ làm giảm sự thay đổi quá mức của tâm trạng. Từ đó giúp người bệnh xác định giá trị của họ và điều chỉnh các vấn đề khi họ tương tác với những người khác
- Liệu pháp tập trung giản đồ: Tập trung vào cách mọi người nhìn nhận chính mình. Đây là yếu tố ảnh hưởng đến cách họ phản ứng với môi trường và đối mặt với căng thẳng.
Một số loại thuốc cũng được sử dụng để điều trị rối loạn nhân cách ranh giới. Mục đích giúp làm giảm các triệu chứng như lo âu, trầm cảm và gây hấn. Tuy nhiên, người bệnh vẫn cần kết hợp thuốc với các phương pháp tâm lý trị liệu để đem lại hiệu quả điều trị cao hơn. Ngoài ra, thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ, nên bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
