Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ nội trú Nguyễn Quỳnh Giang - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Chụp cộng hưởng từ khớp (MRI) có tiêm thuốc đối quang từ là một trong những xét nghiệm hình ảnh về xương và khớp phổ biến nhất. So với các phương tiện hình ảnh học khác, đồng thời nhờ có tiêm thuốc đối quang từ, chụp mri khớp giúp nhận định cấu trúc mô mềm và cả mô cứng một cách rõ ràng và chính xác, nhất là trong các bệnh cảnh cấp tính.
1. Chụp cộng hưởng từ khớp có tiêm thuốc đối quang từ là gì?
Chụp cộng hưởng từ (MRI) là một xét nghiệm y tế không xâm lấn mà các bác sĩ sử dụng để chẩn đoán và điều trị các tình trạng y tế. MRI hoàn toàn không sử dụng bức xạ ion hóa (tia X) như chụp Xquang hay chụp cắt lớp vi tính nên không có nguy cơ gây phơi nhiễm.
Nguyên lý của chụp mri khớp chuyên biệt là sử dụng tần số vô tuyến, năng lượng từ trường và máy tính để tạo ra hình ảnh của xương, cơ, gân, dây chằng và sụn ở đầu gối và cả khu vực xung quanh tại bất kỳ vị trí của khớp nào. Cùng với sự tham gia của thuốc đối quang từ tiêm vào trong lòng mạch máu, thuốc sẽ giúp các pha sinh lý bệnh trên các tổn thương được hiện lên rõ nét hơn.
Kiểm tra MRI có thể được điều chỉnh theo các khớp cụ thể. Trong đó, các khớp lớn như vai, hông, đầu gối, mắt cá chân và bàn chân thường được quan tâm nhiều nhất do tần suất các bệnh lý thường gặp nhưng về cơ bản tất cả các khớp đều có thể được đánh giá. Ưu điểm của MRI là giúp cho thấy giải phẫu khớp ở mức độ cao hơn các phương thức hình ảnh khác như x-quang hoặc CT. Hình ảnh MRI chi tiết của khớp cho phép các bác sĩ xác định sự hiện diện của một số điều kiện. Các chỉ định phổ biến bao gồm đánh giá các nguyên nhân gây đau như từ chấn thương, thoái hóa khớp hoặc viêm xương khớp. MRI cũng rất tốt trong việc đánh giá các mô mềm xung quanh khớp có thể bị viêm như tình trạng khuỷu tay khi chơi quần vợt).
Ngoài ra, các điều kiện khác có thể được chẩn đoán với chụp mri khớp bao gồm khối u khớp, bệnh viêm khớp, bất thường di truyền và bệnh tủy xương và khớp. Thông thường khi tiếp cận bệnh nhân có vấn đề tại khớp, chỉ định được thực hiện đầu tiên là siêu âm cơ xương khớp hay chụp X-quang khớp. Tuy nhiên, với phương tiện chụp cộng hưởng từ khớp có tiêm thuốc đối quang từ là một phương tiện bán xâm lấn, các thành phần cấu trúc tại khớp sẽ hiện lên một cách rõ ràng, giúp bác sĩ nhận định tổn thương và điều chỉnh chẩn đoán.
2. Những chỉ định khi cần chụp cộng hưởng từ khớp có tiêm thuốc đối quang từ
Hình ảnh thu nhận khi chụp cộng hưởng từ khớp có tiêm thuốc đối quang từ là cần thiết trong các tình huống như sau:
- Đánh giá bất kỳ tổn thương nào bên trong khớp, ví dụ như rách dây chằng chéo trước tại khớp đầu gối, và có gây sưng viêm
- Đánh giá mức độ hao mòn thoái hóa khớp như mất sụn hoặc rách màng bao khớp gây viêm do thoái hóa khớp
- Đánh giá cho bất kỳ tình trạng viêm tại khớp và của các cấu trúc xung quanh khớp như gân, dây chằng, bao hoạt dịch
- Đánh giá lý do sưng hoặc đau tại chỗ có liên quan đến khớp
- Đánh giá tính chất của u: vị trí, kích thước, tính chất ngấm thuốc
3. Quy trình chụp cộng hưởng từ khớp có tiêm thuốc đối quang từ
Vì sự hiện diện của kim loại là chống chỉ định của việc chụp mri nói chung, cần phải cho bác sĩ chỉ định biết nếu trên cơ thể bạn có máy tạo nhịp tim, các mảnh dị vật bằng kim loại nhưng mảnh đạn hoặc các loại clip, kẹp túi phình động mạch.
Bạn có thể mặc quần áo cá nhân của mình bình thường miễn là chúng không chứa bất kỳ thành phần kim loại nào, bao gồm nút, khóa kéo và sợi kim loại. Tuy nhiên, để đảm bảo điều kiện chụp là lý tưởng nhất, bạn nên thay trang phục chuyên dụng để chụp cộng hưởng từ tại phòng chụp; đồng thời, điều này cũng giúp bạn thoải mái hơn trong khi phải nằm yên suốt thời gian dài. Ngoài ra, bạn cũng sẽ được yêu cầu loại bỏ tất cả đồ trang sức, kính, răng giả, tóc giả, ví, thẻ ngân hàng hoặc thẻ tín dụng... ra khỏi cơ thể.
Vì bạn chụp cộng hưởng từ khớp có tiêm thuốc đối quang từ, bạn cần phải nhịn ăn trong đêm trước khi đi chụp, ngoại trừ thuốc điều trị các bệnh lý mạn tính hay thuốc giảm đau do bệnh lý tại khớp cấp tính để giúp quá trình chụp cộng hưởng từ được trở nên thoải mái hơn, vì bạn sẽ phải nằm yên trong suốt thời gian này.
Khi việc chuẩn bị chụp cộng hưởng từ khớp có tiêm thuốc đối quang từ đã sẵn sàng, một bàn trượt trong lòng máy sẽ đi ra ngoài. Bạn cần nằm trên bàn, với tư thế đầu hoặc chân trước tùy thuộc vào loại khớp cần đánh giá là khớp trên hay dưới cơ thể. Bàn trượt sau đó sẽ di chuyển, đưa phần cơ thể được quét vào trung tâm của thân máy, có bản chất là một ống nam châm khổng lồ. Toàn bộ quá trình này sẽ được quan sát bởi các kỹ thuật viên điều khiển trong phòng bên cạnh. Khi vùng cần khảo sát đã được định vị, kỹ thuật viên sẽ hoạt động máy. Bạn sẽ nghe thấy tiếng động rất ồn ào khi máy đang quét. Do đó, nếu tiếng ồn quá lớn, bạn sẽ được đeo nút tai hay tai nghe để nghe các bản nhạc yêu thích, thư giãn trong quá trình chụp.
Nếu bạn có cảm giác ngột ngạt, lo lắng, vui lòng thông báo cho kỹ thuật viên biết để chỉ định những loại thuốc có thể giúp bạn thấy thoải mái hơn. Tuy nhiên, nếu bạn cần đến loại thuốc này, bạn sẽ cần phải có người thân đưa về nhà sau khi chụp và bạn cũng cần phải tránh điều khiển phương tiện, máy móc trong ít nhất một ngay sau đó.
Pha đầu tiên là pha chụp cộng hưởng từ khớp không tiêm thuốc đối quang từ thường trong vòng 30 đến 45 phút. Nếu chỉ cần khảo sát một khớp, thời gian sẽ rút ngắn hơn. Khi đảm bảo hình ảnh thu thập là đạt chất lượng, kỹ thuật viên sẽ tiến hành bơm thuốc đối quang vào lòng mạch và thực hiện thu thập hình ảnh tương tự khi ước lượng thời gian thuốc vừa đến khớp.
Khi quá trình chụp kết thúc, kỹ thuật viên đỡ bạn ngồi dậy và đưa bạn ra ngoài. Lúc này, bạn có thể ra về và sinh hoạt như bình thường trong tình trạng xương khớp cho phép.
4. Theo dõi gì sau khi chụp cộng hưởng từ khớp có tiêm thuốc đối quang từ
Thời gian cần thiết để đọc kết quả thường dài hơn và đòi hỏi cần có một bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh nhận định, phân tích. Kết quả sẽ được gửi trả về cho bác sĩ chỉ định. Bằng cách kết hợp với bệnh sử, triệu chứng cơ năng, các dấu hiệu thăm khám và các kết quả chẩn đoán hình ảnh học khác, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán và định hướng điều trị.
Trong trường hợp tổn thương khớp cần đến những can thiệp ngoại khoa, kết quả cộng hưởng từ khớp có tiêm thuốc đối quang từ này có thể là cơ sở giúp định hình phác đồ phẫu thuật cần thực hiện cũng như làm bằng chứng cho những so sánh, đối chiếu về hiệu quả điều trị về sau này.
So với chụp cộng hưởng từ khớp không tiêm thuốc đối quang từ, việc tiêm thuốc cũng không cần có những theo dõi gì đặc biệt. Tỷ lệ quan sát thấy khả năng xảy ra dị ứng do thuốc đối quang từ là rất thấp, thấp hơn hẳn khi sử dụng thuốc cản quang trong chụp cắt lớp vi tính. Tuy nhiên, vẫn có một số rất ít bệnh nhân có thể thấy đau nơi tiêm thuốc hay cảm giác miệng có vị đắng, vị kim loại vài ngày sau đó. Mặc dù vậy, những biểu hiện này là thoáng qua và không gây ảnh hưởng đáng kể gì.
Tóm lại, cộng hưởng từ khớp có tiêm thuốc đối quang từ là phương tiện giúp nhận định tổn thương khớp một cách. Với vai trò của thuốc đối quang, các cấu trúc giải phẫu sẽ được hiện lên rõ ràng, giúp bác sĩ nhận định tổn thương khớp trong điều kiện tốt nhất và đưa ra các hướng can thiệp hiệu quả, cải thiện cũng như bảo tồn chức năng vận động của khớp về lâu dài.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.
Bác sĩ Giang đã có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh, đặc biệt trong lĩnh vực cắt lớp vi tính đa dãy, cộng hưởng từ. Hiện tại, bác sĩ đang làm việc tại Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Để thăm khám và điều trị bệnh tại Vinmec, quý khách vui lòng đến trực tiếp hệ thống y tế Vinmec trên toàn quốc hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
