Sửa và thay van động mạch là phương pháp điều trị van động mạch chủ bị hỏng hoặc bệnh lý. Van động mạch chủ là một trong bốn van tim giúp kiểm soát dòng máu lưu thông trong tim. Nó giúp ngăn cách buồng thất trái và động mạch chính của cơ thể (động mạch chủ).
Khi tim co bóp, van động mạch chủ mở ra để cho dòng máu từ buồng thất trái chảy vào động mạch chủ. Khi tim thư giãn, van động mạch chủ đóng lại giúp ngăn dòng máu chảy ngược. Van động mạch chủ bị bệnh hoặc hỏng có thể tác động vào dòng máu lưu thông này và buộc tim làm việc nhiều hơn để đưa đủ máu từ tim đến các cơ quan trong cơ thể.
Phẫu thuật sửa van và thay van động mạch chủ giúp cải thiện dòng máu, giảm các triệu chứng của bệnh van tim và kéo dài thời gian sống của người bệnh. Sau đây sẽ là các thông tin chuyên ngành về hai phương pháp phẫu thuật này và sự khác biệt của chúng trong việc điều trị cho bệnh nhân.
1. Khi nào cần thực hiện phương pháp điều trị van động mạch chủ?
Phẫu thuật sửa van và thay van là hai phương pháp điều trị van động mạch chủ hiệu quả nhất hiện nay. Hai phẫu thuật này giúp sửa chữa van hỏng hoặc thay thế bằng một van mới (cơ học hoặc sinh học), giúp cải thiện lưu lượng dòng máu, giảm các triệu chứng liên quan đến bệnh van tim và gia tăng tuổi thọ. Điều này có thể đóng góp tích cực đến sức khỏe của bệnh nhân, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống.
2. Các loại bệnh van động mạch chủ cần thực hiện phẫu thuật
Phẫu thuật sửa van hoặc thay van động mạch chủ được thực hiện để điều trị bệnh van động mạch chủ. Tuy nhiên, bệnh van động mạch chủ nhẹ không triệu chứng, có thể chỉ cần tái khám kiểm tra sức khoẻ thường xuyên. Tuy nhiên, phần lớn bệnh van động mạch chủ là các bất thường cơ học và cuối cùng cũng phải cần phẫu thuật để giúp cải thiện triệu chứng và các nguy cơ biến chứng, như suy tim, cơn đau tim, đột quỵ, đột tử do tim.
Các tình trạng bệnh động mạch chủ cần được xem xét để thực hiện phương pháp điều trị van động mạch chủ, bao gồm:
2.1 Hở van động mạch chủ
- Mô tả: Máu chảy ngược từ động mạch chủ, qua van động mạch chủ, vào tâm thất trái của tim.
- Nguyên nhân: rò rỉ van hoặc rối loạn chức năng của van; bất kỳ tình trạng bệnh lý khác gây tổn thương van động mạch chủ có thể gây hở van, hoặc dị tật tim bẩm sinh.
2.2 Hẹp van động mạch chủ
- Mô tả: van động mạch chủ bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn, làm việc mở van trở nên khó khăn. Do đó, tim làm việc vất vả hơn để đưa máu qua van để đến động mạch chủ.
- Nguyên nhân: Có thể xuất phát từ bệnh tim bẩm sinh hoặc van bị tổn thương như trong trường hợp bệnh thấp khớp (gọi là bệnh tim do thấp). Ngoài ra, hẹp van động mạch chủ còn do thoái hoá van theo tuổi.
2.3 Dị tật tim bẩm sinh
- Mô tả: Các vấn đề của van động mạch chủ xuất hiện khi sinh.
- Nguyên nhân: van động mạch chủ khi sinh ra đã không thể mở được, hoặc khiếm khuyết lá van, hoặc các lá van động mạch chủ có kích cỡ và hình dạng không phù hợp.
Đối với mỗi tình trạng này, cần có sự xem xét và thảo luận kỹ lưỡng của đội ngũ y tế và người bệnh để đưa ra kế hoạch điều trị phù hợp.
3. Khi nào phẫu thuật sửa van và phẫu thuật thay van?
Quyết định phương pháp điều trị van động mạch chủ bằng phẫu thuật sửa van hoặc thay van động mạch phụ thuộc vào nhiều yếu tố:
- Mức độ nặng (giai đoạn) của bệnh van động mạch chủ
- Tuổi tác và tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh
- Liệu có cần phẫu thuật để sữa chữa các van khác hoặc bệnh tim khác không.
Các bác sĩ thường khuyến khích phẫu thuật sửa van động mạch chủ (hơn là thay van) khi có thể, vì điều này có thể giảm nguy cơ nhiễm trùng, bảo vệ van tim và cải thiện chức năng tim. Lựa chọn tốt nhất sẽ phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của van động mạch chủ và kinh nghiệm của từng trung tâm tim mạch.
Hai phương pháp phẫu thuật trên thường được thực hiện theo cách truyền thống là phẫu thuật mổ tim hở, cần phải mở ngực; hoặc phương pháp phẫu thuật xâm lấn tối thiểu, chỉ cần một vết cắt nhỏ trên thành ngực; hoặc phương pháp thay van động mạch chủ qua đường ống thông (TAVR), thường được đưa vào từ đường động mạch đùi.
4. Phương pháp phẫu thuật sửa van động mạch chủ
Quá trình thực hiện phương pháp điều trị van động mạch chủ bằng sửa chữa van có thể bao gồm nhiều loại can thiệp khác nhau, như:
- Cấy mô (tổ chức) để vá lỗ thủng hoặc vết rách trên lá van.
- Cấy dụng cụ hỗ trợ ở đáy hoặc gốc van.
- Tách các lá van bị dính.
- Định hình lại lá van hoặc loại bỏ mô thừa để van đóng chặt hơn.
- Siết chặt hoặc gia cố vòng van bằng cách cấy một vòng nhân tạo (tạo hình vòng van)
- Dựa theo tình trạng van tim và sức khỏe của bệnh nhân mà cách sửa chữa van tim tối ưu nhất sẽ được đưa ra bởi bác sĩ.
Van tim thay thế có thể bị rò rỉ hoặc không hoạt động hiệu quả sau một thời gian. Trong trường hợp này, bệnh nhân cần được kiểm tra bởi bác sĩ và thực hiện phẫu thuật để điều chỉnh lại van hoặc thay van mới nếu cần thiết.
5. Điều trị van động mạch chủ bằng phẫu thuật thay van
Nếu không thể sử dụng phương pháp điều trị van động mạch chủ bằng sửa van, phẫu thuật thay van động mạch chủ sẽ được thực hiện. Bác sĩ sẽ tháo van bị hỏng và thay thế bằng van cơ học, hoặc van sinh học, được làm từ mô tim bò, lợn, người hoặc sử dụng van động mạch phổi của bản thân người bệnh.
Với van cơ học, bệnh nhân sẽ cần dùng thuốc làm loãng máu trọn đời để ngăn ngừa cục máu đông. Trường hợp dùng van mô sinh học thường cần thay thế sau một thời gian do thoái hóa.
Quá trình thay van động mạch chủ có thể được thực hiện thông qua phẫu thuật tim hở hoặc phương pháp xâm lấn tối thiểu như thay van động mạch chủ qua da (TAVR). TAVR là phương pháp được thực hiện với các vết mổ nhỏ hơn so với phẫu thuật tim truyền thống, hạn chế được tình trạng mất máu trong quá trình mổ và nhiễm trùng sau khi phẫu thuật. Phương pháp này hiện được ưu tiên lựa chọn do hạn chế được các rủi ro trong quá trình thực hiện.
